Κυριότερες Ειδήσεις

Grid List

Δελτίο τύπου - Παρουσία πλήθους κόσμου διεξήχθησαν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις στο κέντρο της πόλης - Ούτε η βροχή δε σταμάτησε το 29ο Καρναβάλι Κρεστένων!

Ηλεία

Την ικανοποίησή του για την επιτυχημένη διοργάνωση εξέφρασε ο δήμαρχος Ανδρίτσαινας-Κρεστένων


Με επιτυχία έγινε το απόγευμα της Κυριακής της Αποκριάς η διεξαγωγή του 29ου Καρναβαλιού Κρεστένων, παρά τα ακραία καιρικά φαινόμενα που σημειώθηκαν κυριολεκτικά στο «πάρα πέντε» από την έναρξή του! Μεγάλος αριθμός θεατών από το δήμο Ανδρίτσαινας-Κρεστένων αλλά και την ευρύτερη περιοχή, παρακολούθησαν υπό βροχή τα εντυπωσιακά άρματα, που συνοδεύονταν από εκατοντάδες καρναβαλιστές.

Η παρέλαση του 29ου Καρναβαλιού Κρεστένων έγινε παρουσία του δημάρχου Ανδρίτσαινας-Κρεστένων κ. Σάκη Μπαλιούκου, της προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Δήμητρας Ζαφειροπούλου, των μελών της καρναβαλικής επιτροπής κ.κ Αθανασίας Κουσκουρή, Κωσνταντίνας Φωτεινοπούλου και Βασιλικής Κοτσοπούλου, των αντιδημάρχων κ.κ. Αν. Καρνάρου και Παν. Βασιλόπουλου, δημοτικών συμβούλων, εκπροσώπων φορέων και αρχών κ.α.

Τα θέματα που κυριάρχησαν στα άρματα ήταν το χρυσό στο …λάδι, νοσηλεύτριες και μηχανολόγοι, ρόδα τσάντα και μαγκούρα, Sugar Daddies, του Κουτρούλη ο γάμος κλπ., τα οποία προσέφεραν άφθονη διασκέδαση στους παρευρισκόμενους που για αρκετό διάστημα παρακολούθησαν την καρναβαλική παρέλαση υπό βροχή!

Συμβολική παρουσία είχε η βασίλισσα του καρναβαλιού, με θέμα «μια καρδιά όλος ο κόσμος» και με φράσεις για δικαίωμα στην αγάπη, ειρήνη, ισότητα, ελευθερία, ανθρωπιά κ.α.

Ιδιαίτερα σημαντική ήταν εξάλλου η παρουσία της νεολαίας που κυριολεκτικά «έκλεψε» την παράσταση με το κέφι, το χορό και τη διασκέδαση, κάτι που ωστόσο έγινε και με τις… υπόλοιπες ηλικίες που είχαν σημαντικό μερίδιο στο καρναβαλικό ξεφάντωμα των Κρεστένων.

Δεν έλειψαν και πολλές εκπλήξεις από τους συμμετέχοντες και τους διοργανωτές, ενώ την τιμητική του είχε και ο σοκολατοπόλεμος!

Ο δήμαρχος Ανδρίτσαινας-Κρεστένων εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη διεξαγωγή των καρναβαλικών εκδηλώσεων που έχουν καταστεί θεσμός, δίνοντας παράλληλα θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές του 29ου Κρεστενέικου Καρναβαλιού, που παρά την βροχόπτωση έφεραν σε πέρας με επιτυχία τη φετινή διοργάνωση.


Συμμετοχές και θέματα


Αναλυτικά οι συμμετοχές και τα θέματα στο 29ο Καρναβάλι Κρεστένων είχαν ως εξής:


  1. ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ


ΜΙΑ ΚΑΡΔΙΑ ΟΛΟΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ (ΑΡΜΑ)


  1. ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ, ΚΑΛΛΙΚΩΜΟΥ, ΜΑΚΡΙΣΙΩΝ, ΒΡΕΦΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ


ΒΥΘΟΣ (ΑΡΜΑ ΚΑΙ ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ


ΜΙΜΙΣΙΣ ΒΙΟΥ (ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΚΙΛΛΟΥΝΤΟΣ


THE ΜΑΠΕΣ SHOW (ΑΡΜΑ ΚΑΙ ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ ΜΑΚΡΙΣΙΩΝ


ΣΑΝ ΝΑ ΜΠΑΙΝΕΙ Η ΑΝΟΙΞΗ (ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ


TROPICAL ΦΡΟΥΤΟΑΚΡΙΒΕΙΑ (ΑΡΜΑ ΚΑΙ ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΒΡΙΝΑΣ – ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΒΡΙΝΑΣ


ΓΙΑΤΡΕ ΜΟΥ ΚΑΝΕΜΕ ΚΑΛΑ… (ΑΡΜΑ)


  1. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΝΕΜΟΧΩΡΙΟΥ


ΖΟΥΛΟΥ (ΑΡΜΑ)


  1. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΔΡΩΜΕΝΑ»


ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΝΟΤΕΣ (ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΞΩΡΑΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΑΧΩΝ «Η ΣΤΡΟΦΥΛΛΙΑ»


ΟΛΥΜΠΙΟΙ ΘΕΟΙ (ΑΡΜΑ ΚΑΙ ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΠΕΡΤΣΟΥ (Shall We Dance) ΚΑΙ ΣΜΙΛΗ ART WORKSHOP


ZOO WITH ZUMBA (ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΡΥΠΗΤΗΣ


ΜΠΟΥΛΕΣ (ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΝΕΟΛΑΙΟΙ ΠΥΡΓΟΥ


ΑΝΑΚΤΟΡΟ CLUB (ΑΡΜΑ)


  1. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ


ΠΗΡΑΜΕ ΧΡΥΣΟ… ΣΤΟ ΛΑΔΙ (ΑΡΜΑ)


  1. ΛΥΚΕΙΟ ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ


ΚΑΖΙΝΟ (ΑΡΜΑ)


  1. ΕΠΑΛ ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ


ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΙ (ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΛΛΙΚΩΜΟΥ «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ»


ΡΟΔΑ, ΤΣΑΝΤΑ ΚΑΙ ΜΑΓΚΟΥΡΑ (ΑΡΜΑ ΚΑΙ ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΚΡΙΣΙΩΝ


SUGAR DADDIES (ΑΡΜΑ)


  1. ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΠΕΡΤΣΟΥ (Shall We Dance)


ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ (ΠΕΖΟΠΟΡΟ)


  1. ΚΑΛΥΒΑΚΙΑ ΚΑΙ ΦΡΙΞΑ


ΤΟΥ ΚΟΥΤΡΟΥΛΙ Ο ΓΑΜΟΣ (ΑΡΜΑ ΚΑΙ ΠΕΖΟΠΟΡΟ)







Αναδημοσίευση - Τζαβέντ Ασλάμ: «Είμαστε στην εποχή που ένας ρατσιστής ή φασίστας θα παρουσιάσει τη ρατσιστική συμπεριφορά σαν κάτι φυσιολογικό»

Ελλάδα

Ο πρόεδρος της πακιστανικής κοινότητας, Τζαβέντ Ασλάμ, μιλά στην «Εποχή» για το ρόλο που έχουν αυτή τη στιγμή στην ελληνική κοινωνία οι μετανάστες και οι μετανάστριες, στην εργασιακή ζούγκλα στην οποία καλούνται να εργαστούν και να επιβιώσουν, καθώς και για την αντιμετώπιση τους από την ελληνική κοινωνία τόσο στο 2024, όσο και κατά τα προηγούμενα χρόνια.

Προέλευση, περισσότερα στο https://www.epohi.gr/article/49173/tzavent-aslam-eimaste-sthn-epohh-poy-enas-ratsisths-h-fasistas-tha-paroysiasei-th-ratsistikh-symperi

Αναδημοσίευση - Η προέλαση της Ακροδεξιάς και οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες

Ευρώπη

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τη στροφή του εκλογικού σώματος προς τα ακροδεξιά και έχουν σημάνει συναγερμό στους σκεπτόμενους εντός του δημοκρατικού τόξου.

Προέλευση, περισσότερα στην https://www.avgi.gr/politiki/480255_i-proelasi-tis-akrodexias-kai-oi-aytoekpliroymenes-profiteies

Μαρία Καρυστιανού: Καταπέλτης στο Ευρωκοινοβούλιο – «Η κυβέρνηση προσβάλει την μνήμη των θυμάτων στα Τέμπη»

Ελλάδα

Η πρόεδρος του Συλλόγου «Τέμπη 2023» τόνισε «θα συνεχίζουμε να φωνάζουμε για δικαίωση» μιλώντας για «κυβερνητική εντολή για συγκάλυψη».

Προέλευση, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/03/18/greece/tempi-2023-sto-eyrokoinovoulio-gia-na-kseplynoun-tin-ntropi/

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - Στοχευμένοι αστυνομικοί έλεγχοι στην Πάτρα την πρώτη ημέρα της κορύφωσης των καρναβαλικών εκδήλωσεων

Δυτική Ελλάδα

Ελέχθησαν (1.052) άτομα, προσήχθησαν στις αστυνομικές υπηρεσίες (124) άτομα και συνελήφθησαν (43) άτομα

Η Γενική Περιφερειακή Αστυνομική Διεύθυνση Δυτικής Ελλάδας και η Διεύθυνση Αστυνομίας Αχαΐας σχεδίασαν και έλαβαν αυξημένα μέτρα, στην κορύφωση των καρναβαλικών εκδηλώσεων στην Πάτρα, εφαρμόζοντας ειδικό σχεδιασμό, με σκοπό την παροχή ουσιαστικών αστυνομικών υπηρεσιών στις τοπικές κοινωνίες.

Πιο συγκεκριμένα, εφαρμόστηκαν αυξημένα αστυνομικά μέτρα και πραγματοποιήθηκαν στοχευμένοι έλεγχοι, για αποτροπή κλοπών, διακίνησης ναρκωτικών και καταπολέμησης του παραεμπορίου, ενώ παράλληλα, λήφθησαν μέτρα Τροχαίας στο Εθνικό και Επαρχιακό δίκτυο αλλά και στα αστικά κέντρα, για την ασφαλή προσέλευση και αναχώρηση των επισκεπτών.

Ειδικότερα, οι στοχευμένοι αστυνομικοί έλεγχοι στη Διεύθυνση Αστυνομίας Αχαΐας, χθες 16-03-2024, πρώτη ημέρα της κορύφωσης των καρναβαλικών εκδηλώσεων, στην Πάτρα, είχαν τα εξής αποτελέσματα:

Ελέχθησαν: ( 1.052) άτομα,

Προσήχθησαν: ( 124 ) άτομα στις αστυνομικές υπηρεσίες.

Ελέχθησαν : (650) οχήματα

Συνελήφθησαν : ( 43 ) άτομα, από τα οποία:

  • (30) άτομα για κατοχή ναρκωτικών ουσιών,

  • (6) άτομα για υπαίθριο εμπόριο στερούμενοι αδείας αρμόδιας αρχής,

  • (5) άτομα για παράβαση της νομοθεσίας περί όπλων και περι βεγγαλικών

  • (1) άτομα για κλοπή

  • (1) άτομο για παράβαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας

 

Οι αστυνομικοί έλεγχοι και τα τροχονομικά θα συνεχιστούν και σήμερα για την ασφαλή διεξαγωγή του Καρναβαλιού στην Πάτρα.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - Συνελήφθησαν τέσσερα άτομα για διακίνηση και κατοχή ναρκωτικών στην Πάτρα

Δυτική Ελλάδα

 

Κατασχέθηκαν περισσότερα από (153) γραμμάρια κοκαίνης, περίπου (27) γραμμάρια κάνναβης, (2.770) ευρώ και δυο ηλεκτρονικές ζυγαριές

 

 

Συνελήφθησαν, χθες το μεσημέρι, στην Πάτρα, από αστυνομικούς του Τμήματος Δίωξης Ναρκωτικών της Υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Πατρών, δυο ημεδαποί άνδρες, σε βάρος των οποίων σχηματίστηκε, κακουργηματικού χαρακτήρα, δικογραφία για διακίνηση ναρκωτικών.

 

Παράλληλα, συνελήφθησαν δυο ακόμα ημεδαποί άνδρες, σε βάρος των οποίων σχηματίσθηκε δικογραφία για κατοχή ναρκωτικών ουσιών.

 

Ειδικότερα, στο πλαίσιο αξιοποίησης πληροφοριών, οι αστυνομικοί του Τμήματος Δίωξης Ναρκωτικών της Υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Πατρών, εντόπισαν τον ένα κατηγορούμενο διακινητή να πωλεί συνολικά 1,9 γραμμάρια κοκαίνης και 1,2 γραμμάρια κάνναβης στους δυο αγοραστές και τους συνέλαβαν, ενώ ο έτερος συλληφθείς εντοπίστηκε στην οικία του κατηγορούμενου ως διακινητή και συνελήφθη.

 

Σε σωματικό έλεγχο που πραγματοποίησαν οι αστυνομικοί στον κατηγορούμενο για διακίνηση, βρήκαν στην κατοχή του και κατέσχεσαν ένα κινητό τηλέφωνο και (320) ευρώ.

 

Σε έρευνα που ακολούθησε στην οικία του ανωτέρω κατηγορούμενου, βρέθηκαν από τους αστυνομικούς και κατασχέθηκαν (151,3) γραμμάρια κοκαίνης, (26) γραμμάρια κάνναβης, δυο ηλεκτρονικές ζυγαριές ακριβείας και 2.430 ευρώ, ενώ στην κατοχή του έτερου συλληφθέντα που εντοπίστηκε στην οικία, βρέθηκαν και κατασχέθηκαν 20 ευρώ και ένα κινητό τηλέφωνο.

 

Οι συλληφθέντες θα οδηγηθούν στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Πατρών, ενώ κατασχέθηκε ένα όχημα και μια μοτοσικλέτα ως μέσα διακίνησης των ναρκωτικών.

 

Την προανάκριση ενεργεί το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών της Υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Πατρών.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - Επεκτείνεται από 19 Μαρτίου το ωράριο λειτουργίας σε -81- Γραφεία Ταυτοτήτων, για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών

Ελλάδα

 

Από το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας αποφασίστηκε και θα εφαρμοστεί από 19 Μαρτίου 2024 η επέκταση του ωραρίου λειτουργίας σε -81- Γραφεία Ταυτοτήτων σε ολόκληρη τη χώρα, με σκοπό την αποτελεσματικότερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών για την έκδοση του νέου τύπου δελτίου ταυτότητας.

 

Τα Γραφεία στις εν λόγω αστυνομικές Υπηρεσίες ( βλ. παρακάτω ), θα λειτουργούν πλέον σε διευρυμένο ωράριο καθ΄όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, εκτός Κυριακής και επίσημων αργιών και συγκεκριμένα:

 

  • Δευτέρα έως και Παρασκευή από 07:00 έως 21:00 κατά τη θερινή περίοδο και αντίστοιχα 07:30 έως 21:30 κατά τη χειμερινή περίοδο, και

  • Σάββατο από 08:30 έως 17:30.

 

Τα Γραφεία των υπόλοιπων Υπηρεσιών, εξακολουθούν να λειτουργούν με ωράριο από 07:00 έως 14:30 τη θερινή περίοδο και 07:30 έως 15:00 τη χειμερινή περίοδο, καθ΄όλες τις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας, πλην Τετάρτης που λειτουργούν από 14:00 έως 20:30 και Σαββάτου που λειτουργούν από 08:30 έως 13:00.

 

Περαιτέρω, σε περίπτωση που πολίτης επιθυμεί να επαναπρογραμματίσει ή να ακυρώσει ραντεβού, θα πρέπει να εισέλθει στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του και στο «email» που του έχει αποσταλεί κατά την κράτηση του ραντεβού να επιλέξει «Προγραμματισμό εκ νέου» και στη συνέχεια «Προγραμματισμό νέου» ή «Ακύρωση κράτησης». Η διαδικασία αυτή θα είναι διαθέσιμη για το σύνολο των κάτωθι Υπηρεσιών την 16 Μαρτίου 2024.

 

Πληροφορίες για τα δικαιολογητικά και διευκρινιστικές λεπτομέρειες σχετικά με την έκδοση δελτίων ταυτότητας, από τα γραφεία ταυτοτήτων, μπορούν οι πολίτες να αναζητήσουν στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας www.astynomia.gr / Οδηγός του Πολίτη – Δικαιολογητικά.

 

Επίσης, στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας είναι δυνατή η αναζήτηση των στοιχείων επικοινωνίας των κατά τόπους Γραφείων Ταυτοτήτων των Υπηρεσιών Ασφαλείας της Ελληνικής Αστυνομίας.

 

Αναλυτικά οι Υπηρεσίες, τα Γραφεία Ταυτοτήτων των οποίων θα λειτουργούν με διευρυμένο ωράριο, είναι:

 

  • Αττική

Τμήματα Ασφαλείας: Εξαρχείων, Κολωνού, Αγίου Παντελεήμονα, Αμπελοκήπων, Γαλατσίου, Παλαιού Φαλήρου, Αγίου Δημητρίου, Βύρωνα, Καμινίων-Νέου Φαλήρου, Μοσχάτου-Ταύρου, Περάματος, Πετρούπολης, Αγίας Παρασκευής, Αμαρουσίου, Σπάτων-Αρτέμιδος, Παγκρατίου, Πατησίων, Καλλιθέας, Κερατσινίου- Δραπετσώνας, Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη, Περιστερίου, Κηφισιάς, Γλυφάδας Αττικής, Νέας Ιωνίας, Παπάγου-Χολαργού, Διονύσου, Παλλήνης, Αλίμου Αττικής, Ελληνικού-Αργυρούπολης.

 

  • Θεσσαλονίκη

Τμήματα Ασφαλείας: Αμπελοκήπων–Μενεμένης, Δέλτα, Θέρμης, Ωραιοκάστρου, Χαλκηδόνος, Λευκού Πύργου, Τούμπας–Τριανδρίας, Πυλαίας-Χορτιάτη, Καλαμαριάς, Νεάπολης–Συκεών, Κορδελιού- Ευόσμου.

 

  • Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

Υποδιευθύνσεις Ασφαλείας : Ορεστιάδας, Αλεξανδρούπολης.

Τμήματα Ασφαλείας : Δράμας, Καβάλας, Κομοτηνής, Ξάνθης.

 

  • Βόρειο Αιγαίο

Υποδιευθύνσεις Ασφαλείας : Χίου, Μυτιλήνης.

 

  • Δυτική Μακεδονία

Υποδιεύθυνση Ασφαλείας Καστοριάς.

Τμήματα Ασφαλείας : Κοζάνης, Εορδαίας.

 

  • Κεντρική Μακεδονία

Υποδιευθύνσεις Ασφαλείας : Σερρών, Κατερίνης.

Τμήματα Ασφαλείας : Βέροιας, Νάουσας, Πέλλας, Έδεσσας, Κιλκίς.

Αστυνομικά Τμήματα : Αλμωπίας, Μουδανιών.

 

  • Κρήτη

Υποδιευθύνσεις Ασφαλείας : Αγίου Νικολάου, Ρεθύμνης, Ηρακλείου, Χανίων.

 

  • Νότιο Αιγαίο

Υποδιεύθυνση Ασφαλείας Ρόδου.

Τμήματα Ασφαλείας: Σύρου-Ερμούπολης, Κω.

 

  • Πελοπόννησος

Υποδιεύθυνση Ασφαλείας Καλαμάτας.

Τμήμα Ασφαλείας Κορίνθου.

 

  • Θεσσαλία

Υποδιευθύνσεις Ασφαλείας : Βόλου, Λάρισας, Τρικάλων.

Τμήμα Ασφαλείας Καρδίτσας.

 

 

 

 

  • Ήπειρος

Υποδιευθύνσεις Ασφαλείας : Ηγουμενίτσας, Ιωαννίνων.

 

  • Δυτική Ελλάδα

Υποδιευθύνσεις Ασφαλείας : Αγρινίου, Πατρών, Πύργου.

 

  • Στερεά Ελλάδα

Υποδιεύθυνση Ασφαλείας Λαμίας.

Τμήμα Ασφαλείας Χαλκίδας.

 

  • Ιόνια Νησιά

Υποδιεύθυνση Ασφαλείας Κέρκυρας.

 

Δελτίο τύπου - Αστυνομικά συμβάντα σε Ηλεία και Αιτωλοακαρνανία

Δυτική Ελλάδα

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΗΛΕΙΑΣ

 

Σύλληψη ημεδαπού για παράβαση της νομοθεσίας περί ναρκωτικών


 

 

Συνελήφθη, χθες το απόγευμα, στην Ανδραβίδα, από τους αστυνομικούς της ΟΠΚΕ της Υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Πύργου, ένας ημεδαπός άνδρας, διότι σε αστυνομικό έλεγχο που διενεργήθηκε, σε αυτοκίνητο που οδηγούσε, βρέθηκαν και κατασχέθηκαν τα εξής :

 

  • (11,8) γραμμάρια κάνναβης

  • (1,1) γραμμάρια κοκαινης

  • (10,55) γραμμάρια κάνναβης σε μορφή σοκολάτας και

  • (1,44) γραμμάρια κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη (mdma)

Σύλληψη ημεδαπής για κλοπή

 

 

Συνελήφθη, χθες το πρωί, στη Γαστούνη, από αστυνομικούς του Αστυνομικού Τμήματος Πηνειού, μια ημεδαπή γυναίκα, διότι αφαίρεσε από αποθήκη (110) λίτρα ελαιόλαδο και ένα αλυσοπρίονο.

 

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

Σύλληψη

ημεδαπού για παράβαση της νομοθεσίας περί ναρκωτικών και νομοθεσία περί όπλων


 

 

Συνελήφθη, χθες το πρωί, σε περιοχή του Αγρινίου, από αστυνομικούς της Υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Αγρινίου, ένας ημεδαπός άνδρας, διότι σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην οικία του, βρέθηκαν και κατασχέθηκαν τα εξής:

 

  • (3,6) γραμμάρια κάνναβης

  • (1) πολεμικό τυφέκιο

  • (2) κυνηγετικά όπλα και

  • (74) φυσίγγια πολεμικού τυφεκίου

 

Βίβιαν Σπυροπούλου: «Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε τομή, μένει να δούμε αν είναι μετεξέλιξη ή μετάλλαξη»

Απόψεις

Η Βίβιαν Σπυροπούλου είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο πανεπιστήμιο του Τορίνο και έχει εντρυφήσει στη Συγκριτική Πολιτική Ανάλυση, με τη διατριβή της να εστιάζει στα κόμματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς στην Ευρώπη γενικότερα, και τον ΣΥΡΙΖΑ ειδικότερα. Τις μέρες αυτές που διεξάγεται το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, και ενώ ο χώρος της Αριστεράς έχει ανάγκη ανασύνταξης και αναδιοργάνωσης, συζητούμε για τις προοπτικές των αριστερών κομμάτων και της ευκαιρία που έχει αδράξει η ΝΔ από την παντελή απουσία αντιπολίτευσης.

Πηγή, περισσότερα στην https://www.epohi.gr/article/49006/vivian-spyropoyloy-o-syriza-vrisketai-se-mia-tomh-menei-na-doyme-an-einai-metexelixh-h-metallaxh

Άρθρο παρέμβαση - Όταν οι ατομικότητες αντιμετωπίζονται ως κίνδυνος για την γενική κοινωνική τάξη μιας απομακρυσμένης επαρχίας.

Τραμπαδώρος Δ.

Δυστυχώς στερούμαι μιας βαθύτερης κλασσικής παιδείας που θα μου επέτρεπε να εκφράσω με άψογο φιλολογικό και καλολογικό τρόπο κάποιες σκέψεις σχετικά με όσα μου συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό. Η προσωπική μου περιπέτεια ,στη νεώτερη φάση της ξεκινά από το μακρινό 1996, όταν η επιθυμία της επαγγελματικής και κοινωνικής αποκατάστασης ήρθε να συναντήσει την πραγματικότητα της πόλης που με γέννησε και με μεγάλωσε. Μιας πραγματικότητας με Σημαντικότατες Παθογένειες!

Τότε διαπίστωσα ότι τα πράγματα δεν ήταν εύκολα. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ βέβαια ότι η προβολή του παρελθόντος θα έφτανε στα 2024 και ποιος ξέρει για πόσα χρόνια ακόμη, ζωή να έχω.

Κοινή διαπίστωση μεταξύ των πραγματικών μου φίλων είναι ότι κάθε φάση της ζωής μου γεμίζει με προβλήματα , δύσκολα και δισεπίλυτα.

Προβλήματα με προεκτάσεις κοινωνικές, οικονομικές,ηθικές, συναισθηματικές, ζωτικές!

Και πάντα και πανταχού παρούσες οι σταθερές: To προσωπικό οικονομικό ζήτημα και το συναίσθημα..

Δύο σταθερές που αν διαταραχθούν με τον Έναν ή τον Άλλον τρόπο παράγουν αποτελέσματα.

Και τι αποτελέσματα...! Θεός φυλάξει!

Και το κράτος δικαίου; Οι προσωπικές ελευθερίες; To αμερόληπτο; H σημασία του κοινωνικού συμβολαίου; H δημοκρατία; H γειτονιά; H σημασία της ανθρώπινης ζωής που στη ζωή μου τίμησα κατά τρόπο απόλυτο και υπερβατικό θα έλεγα και για τους εχθρούς μου και για τους φίλους μου;

Και όμως! Όλα αυτά στον Πύργο μας καλύφθηκαν από μια ΑΝΑΓΚΗ.

Μια ΑΝΑΓΚΗ, σχεδόν μυστική, υφέρπουσα, πανταχού παρούσα, θετικά ή αρνητικά οριζόμενη, μια ΑΝΑΓΚΗ που από άλλους θεωρείται ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΜΠΟΥΣΟΥΛΑΣ και από άλλους ως ΑΠΑΞΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΥΠΙΔΙ.

Στην θυελλώδη και πολυκύμαντη ζωή μου έκανα πολλά πράγματα με επιτυχία, σε αντίθεση με την θέληση της οικογένειάς μου, σε αντίθεση με την γνώμη διαφόρων παραγόντων στην ΗΛΕΊΑ, ΣΕ ΑΝΤΊΘΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ οικονομική πραγματικότητα που αντιμετώπιζα και αντιμετωπίζω, σε αντίθεση με την καταστροφή του επαγγελματικού μου σταδίου, σε αντίθεση με τη λογική, σε αντίθεση με την προσπάθεια των ορκισμένων εχθρών μου να κάνουν την ψυχή μου να αισθανθεί μίσος και απαξία για την ανθρώπινη ζωή.

Και το αποτέλεσμα ήταν και είναι ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΕΣ και μάλιστα υπό τους ήχους ενός Σκαλκώτα, ενός Σαμάρα ή τους στίχους ενός Σολωμού, ενός Παλαμά, ενός Σικελιανού, ενός Φώσκολου.

Από τα λίγα που πρόλαβα να καταλάβω.

Άξιζε που το έζησα αυτό και αξίζει που το ζω.

Και ας με ζηλεύουν! Και ας ταλαιπωρούμαι αφάνταστα με την υπόθεση των δύο μικρών μου σπυριών που είναι στο Ίδρυμα.

Το πρόβλημα δεν το έχω εγώ. Το έχουν αυτοί που επιλέγουν τρόπους επίλυσης των ζητημάτων  που δεν είναι συμβατοί με την ανθρώπινη ύπαρξη!

 

Συγκινησιακά φορτισμένος από το γεγονός ότι μια σημαντική απόφαση για τα παιδιά μου και για μένα ήρθε σε μια στιγμή ΜΕΓΑΛΗΣ ΔΙΚΗΣ ΜΟΥ ΑΔΥΝΑΜΙΑΣ.

 

Παρακλητικός προς τους συμπολίτες μου να με βοηθήσουν και να διδάξουν στους ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΞΙΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΠΑΞΙΑ!

 

Το απόλυτο τέλος και τα υποτιθέμενα αδιέξοδα είναι ανύπαρκτα και δίχως κανένα αντίκρυσμα, είναι δε παράγοντας δυστυχίας και στοιχείο που μπορεί να οδηγήσει στον ψυχικό θάνατο αυτούς που πιστεύουν σε αυτά! Καλό είναι να απαλλαγούν!

 

Καλημέρα σε όλους τους γείτονες και συμπολίτες!

 

Και θα τα λέμε συχνότερα!

 

Πύργος, 13.02.2024

 

                                                       Δ.Ι. Τραμπαδώρος

Ένα σχόλιο για τα περασμένα...

Τραμπαδώρος Δ.

Κάπου στο διαδίκτυο βρήκα αυτή τη φωτογραφία. Δεν θυμάμαι που τη βρήκα. Ας με συγχωρέσει ο κάτοχός της που τη χρησιμοποιώ. Προσπάθησα να βρω κάποια άλλη, αλλά δεν μπόρεσα.
Οι λόγοι που τη χρησιμοποιώ είναι ότι μου ξύπνησε μνήμες από τη δεκαετία του ΄80, αλλά και γιατί μου δημιούργησε έντονη συγκινησιακή φόρτιση! Είναι ένα λεωφορείο Mercedes, αλλά είναι το 302 ή το 303; Έχει σημασία αυτό, γιατί το μεν πρώτο αγκομαχούσε στον Μπράλο, το δε δεύτερο τον έβγαζε παλικαρίσια! Στη Θεσσαλονίκη για σπουδές. Μέσα της δεκαετίας του 1980. Στην αρχή από τον Πύργο στη Πάτρα και μετά με το πατρινό λεωφορείο για Θεσσαλονίκη. Πάντα με το νυχτερινό. Μετά μπήκε απευθείας γραμμή από Πύργο για Θεσσαλονίκη και τα πράγματα διευκολύνθηκαν. Στην αρχή, επίσης, οι αντοχές μου εξαντλούνταν μέχρι τη Λάρισα, μετά το συνήθισα. Τι να πρωτοθυμηθώ! Τον Στράτο Διονυσίου, τον Χρ. Νικολόπουλο, τον Άκη Πάνου, τη Χαρούλα Αλεξίου, τη Γλυκερία, τον Γιώργο Σαρρή (για να πω τα κυρίαρχα ακούσματα) και, επίσης, τον Στ. Καζαντζίδη, τον Τσιτσάνη, τον Απόστολο Καλδάρα κ.ο.κ. Αλλά και τις στάσεις στα εστιατόρια και καφέ της εθνικής οδού, το γεγονός ότι όταν φτάναμε στη Ναύπακτο ένοιωθα ότι έφτασα στο σπίτι μου, την επιβίβαση και αποβίβαση στα φέρρυ Ρίου-Αντιρρίου, τα φιόρδ των ακτών της Ρούμελης, τις 21 ώρες ταξίδι από Πάτρα για Θεσσαλονίκη τον χιονισμένο Μάρτη του 1987, τις περιποιημένες κυρίες και τους περιποιημένους κυρίους που έβαζαν τα καλά τους για να ταξιδεύσουν, τις αφίξεις στις πεντέμισι τα ξημερώματα στη Θεσσαλονίκη, το αστικό λεωφορείο από το Βαρδάρη στο Ντεπώ, όπου ήταν το σπίτι μου; Στη Θεσσαλονίκη που με μεγάλωσε με τον Παπάζογλου, τον Ρασούλη, τη Διαγώνιο, τον Ν. Γαβριήλ Πεντζίκη, τον Ντίνο Χριστιανόπουλο, τα βιβλιοπωλεία του Ραγιά, του Μπαρμουνάκη και του Παρατηρητή, του Μόλχο, μετά του Ιανού, αλλά και το Όλυμπος Νάουσα, τη Στοά Μοδιάνο, το Μικρό Καφέ, τη Ζώγια, τα Κουμπαράκια, την Κρήνη, την Καλαμαριά, την παραλιακή. Και οι φίλοι που μe καθόρισαν: o ο Μιχάλης, ο Γιάννης, ο Νίκος, ο Κώστας, ο Ηλίας, ο Πωλ, ο Αλέκος, ο Χάρης, η Κατερίνα, η Μαρία, η Έλενα. Και μετά η Αθήνα, η Αθήνα της Ομόνοιας (αφού εκεί διέμενα) που με έμαθε τις μειονότητες, τον Γιώργο Παπασιδέρη, αλλά και ότι υπάρχει περίσσια ανθρωπιά εκεί που δεν το περιμένεις! Και η Κέρκυρα, οι σπουδές και τα μεταπτυχιακά στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο με τους εξαιρετικούς δασκάλους, η Κέρκυρα που με τη θαλπωρή της και τον πολιτισμό της πάντα με έκανε να νοιώθω ότι εκεί είναι το σπίτι μου, η Κέρκυρα που μου έδωσε τόσα πολλά! Και τα ταξίδια πάντα με το νυχτερινό!
Μια πρώτη αποτίμηση σε ένα συνεχές πηγαινέλα, ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μου!
Μια συνεχής αναχώρηση από τον Πύργο και μια επιστροφή σ΄αυτόν!

Σάκης Τραμπαδώρος

Δ. Αυγερινοπούλου - Οικοδομούμε έναν κόσμο που αρνείται να ανεχθεί τη βία κατά των γυναικών

Απόψεις

Οικοδομούμε έναν κόσμο που αρνείται να ανεχθεί τη βία κατά των γυναικών

Της Διονυσίας-Θεοδώρας Αυγερινοπούλου

Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών παραμένει μια από τις πιο διαδεδομένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο. Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, υπολογίζεται ότι μία στις τρείς γυναίκες παγκοσμίως έχει υποστεί σωματική ήκαι σεξουαλική βία τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους.

Σήμερα, παρατηρείται μια πρωτόγνωρη αύξηση στα καταγεγραμμένα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Οι καταγγελίες γυναικών που κατέγραψε η Ελληνική Αστυνομία, από 4.264 το 2020, αυξήθηκαν σε 7.375 το 2021, σε 10.131 το 2022 και 8.865 το πρώτο 10μηνο του 2023, δηλαδή 33 περιστατικά την ημέρα. Πριν τελειώσει το 2023, 9 γυναίκες έχουν δολοφονηθεί από τον νυν ή πρώην σύντροφο τους ή κάποιο άντρα. Σε έρευνα της έκθεσης GSNI, το 26% των γυναικών άνω των 15 ετών έχουν υποστεί βία από τον σύντροφό τους. Και δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι αυξάνονται και οι αριθμοί που καταγράφουν βιασμούςκαι άλλες μορφές σεξουαλικής κακοποίησης, σεξουαλική παρενόχληση, traffickingακόμα και διαδικτυακή βία, καθώς και το γεγονός ότι οι διακρίσεις και ο σεξισμός αποτελούν καθημερινότητα για τις γυναίκες στην κοινωνική και εργασιακή τους ζωή, αναπαράγουν τις σχέσεις εξουσίας και συνιστούνπαραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους. Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάμε την τρομακτική αγριότητα κατά των γυναικών στις εμπόλεμες ζώνες.

Η Διεθνής Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών, που καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ, δεν είναι ημέρα γιορτής, αλλά ημέρα αγώνα, με σκοπό την ενδυνάμωση των γυναικών και την αντίστασή μας στη βία σε όλες τις μορφές της, στον ιδιωτικό και το δημόσιο χώρο, καθώς και για  την ευαισθητοποίηση όλης της κοινωνίας για το φαινόμενο αυτό.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2011, τέθηκε σε ισχύ το 2014, υπογράφηκε από την ΕΕ το 2017 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου, αποτελεί το πρώτο διεθνώς νομικά δεσμευτικό κείμενο του είδους του καιστη χώρα μας είναι νόμος εδώ και 5 χρόνια. (Ν.4531/2018). Αποτελεί ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την προστασία των γυναικών από κάθε μορφή βίας που αποσκοπεί στην πρόληψη, τη δίωξη και την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, καθώς και στην εφαρμογή ολοκληρωμένων και συντονισμένων πολιτικών. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελληνική Αστυνομία δημιούργησε 73 επιτελικές Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας, καθώς και 18 Γραφεία Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας.

Η έκκληση για τη στήριξη της νομοθεσίας και των ολοκληρωμένων πολιτικών που ενισχύουν την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών σε όλους τους τομείς, που απευθύνει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, περιέχει και το κομβική σημασίας μήνυμα, το να οικοδομήσουμε έναν κόσμο που να αρνείται να ανεχθεί τη βία κατά των γυναικών οπουδήποτε, σε οποιαδήποτε μορφή, μια για πάντα. Και σε αυτή την κατεύθυνση, η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει κάνει πολύ σημαντικά βήματα τα οποία επιβεβαιώνει και η Ομάδα εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Καταπολέμηση της Βίας εναντίον των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (GREVIO) στη βασική της έκθεση αξιολόγησης για την Ελλάδα. Στην πρώτη αυτή έκθεση αξιολόγησης για τη χώρα μας, αναγνωρίζονται τα βήματα προόδου που έχει κάνει η Ελλάδα.

Το ελληνικό #MeΤoo ενεργοποίησε όλα τα Υπουργεία και η Κυβέρνηση κινήθηκε ταχύτατα για τις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές, την ενίσχυση της καταστολής, αλλά και τη φροντίδα των θυμάτων.

Υπήρξαν πολύ σημαντικές αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίαςκαι σημαντικά βήματα από την Ελληνική Αστυνομία στο πεδίο της εξιχνίασης και της δίωξης αυτών των εγκλημάτων. Η βαριά σωματική βλάβη περιλαμβάνει πλέον και τη μόνιμη παραμόρφωση και αναπηρία οδηγώντας σε ποινές κάθειρξης μέχρι 15 χρόνια. Αυστηρότερη έχει γίνει ακόμα η τιμωρία της εμπορίας ανθρώπων που μπορεί να φτάσει μέχρι και ισόβια. Το ίδιο και οι προϋποθέσεις για την υπό όρους απόλυση δραστών τέτοιων εγκλημάτων. Είναι υποθέσεις, που εκδικάζονται, πλέον, κατά προτεραιότητα. Σήμερα έχει επιτέλους ποινικοποιηθεί η εκδικητική πορνογραφία. Η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας στους χώρους εργασίας διώκεται πλέον αυτεπαγγέλτως και οι κακοποιημένες γυναίκες εξετάζονται πλέον υποχρεωτικά παρουσία ψυχολόγου. Ενώ και οι δικαστές που αναλαμβάνουν πλέον τα σχετικά περιστατικά έχουν εξειδικευτεί μέσα από σεμινάρια της Εθνικής Σχολής Δικαστών.

Προχωρήσαμε στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025, για την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, στην ισότιμη συμμετοχή των γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων και στην ενσωμάτωση της διάστασης φύλου σε τομεακές πολιτικές. Ιδρύθηκαν οι πρώτες υπηρεσίες αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας της ΕΛ.ΑΣ με επιμόρφωση για την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία ενώ σημαντικό όπλο αποτελεί και η δωρεάν εφαρμογή του panicbutton, του κουμπιού πανικού.

Έχουμε σήμερα 44 Συμβουλευτικά Κέντρα και 19 δομές στήριξης, τη γραμμή 15900, όλο το 24ωρο, αλλά και τα στοχευμένα προγράμματα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Μεταφέραμε τη Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΔΟΠΙΦ) στο Υπουργείο Εργασίας, γιατί η επίτευξη της ισότητας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εργασία ενώ, το 2021, δημιουργήσαμε χαρτοφυλάκιο σε επίπεδο Υφυπουργού με αρμοδιότητα την ισότητα, τη δημογραφική πολιτική και την οικογένεια στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ενώ κυρώσαμε τη Σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και παρενόχλησης στην εργασία. Στις δράσεις του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας περιλαμβάνεται η νομική στήριξη στις κακοποιημένες γυναίκες, το Εργαλείο Εκτίμησης Κινδύνου, η Μελέτη Θυτών.

Το σημαντικότερο όμως όλων, όπως επεσήμανε και ο Πρωθυπουργός, είναι ότι πλέον δεν ζούμε στην άγνοια, τα θύματα μιλούν, η Πολιτεία κινητοποιήθηκε, η κοινωνία ενεργοποιήθηκε. Σε αυτή την κατάκτηση καλούμαστε να είμαστε όλοι μαζί, να λειτουργήσουμε συλλογικά, ενεργοποιώντας τα εργαλεία που παρέχει η πολιτεία, να καλλιεργήσουμε ουσιαστικά αυτή τη νέα νοοτροπία αλληλοσεβασμού και ισότητας, να κάνουμε πράξη την ενθάρρυνση των θυμάτων και των κοινωνιών να σπάσουν την σιωπή, με στόχο να διασφαλίσουμε όλοι μαζί την αποτελεσματική προστασία και την στήριξη που χρειάζονται Για να πάψουν οι γυναίκες να είναι ευάλωτες, για να σπάσουν τα δεσμά που τις καθηλώνουν σε συνθήκες καταπίεσης, εξευτελισμού και κινδύνου. Βοηθώντας τες να πάψουν να φοβούνται, να ντρέπονται, να αισθάνονται ένοχες για την κακοποίησή τους, παραμένοντας έτσι παγιδευμένες σ’ έναν φαύλο κύκλο βίας. Και για να πάψει η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών να παραμένει μια από τις πιο κοινές και διαδεδομένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο. Για να ζούμε όλες και όλοι σε μια δίκαιη και ισότιμη κοινωνία. 

 

 

 

 

 

Κινηματογράφος και Ιστορία - Η ταινία "Ο Κομφορμίστας" και το φαινόμενο του ιταλικού φασισμού.

Τραμπαδώρος Δ.

του Διονύση Τραμπαδώρου

Προέλευση φωτογραφίας: https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.filmfestival.gr%2Fel%2Fmovie%2Fmovie%2F11560&psig=AOvVaw0Bmdu5awrcGU3XxiFr2ulm&ust=1696649563292000&source=images&cd=vfe&opi=89978449&ved=0CBEQjhxqFwoTCODx1qa-4IEDFQAAAAAdAAAAABAH

Ο Κομφορμίστας του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι

 

Λίγα λόγια για την υπόθεση της ταινίας
 

Ο Κομφορμίστας, (στα Ιταλικά Il Comformista), είναι πολιτική κινηματογραφική ταινία που σκηνοθέτησε ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι  την περίοδο 1969-70.

Βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Αλμπέρτο Μοράβια το οποίο διασκευάστηκε.

Η ταινία διαδραματίζεται στα τέλη της δεκαετίας του 1930 και στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1940, με μερικές παρεκβάσεις προς το  παρελθόν, ως και τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ήρωάς της είναι ο Μαρτσέλο Κλέριτσι και  κεντρικό θέμα της είναι η ψυχολογία του φασισμού.

Ο Κλέριτσι είναι ένας γραφειοκράτης που προέρχεται από μια ξεπεσμένη  μεγαλοαστική οικογένεια, με μητέρα τοξικομανή και πατέρα έγκλειστο σε ψυχιατρική κλινική.

Ο κεντρικός ήρωας είναι καιροσκόπος και οπαδός της «εύκολης λύσης», γι’ αυτό άλλωστε επιλέγει και να υποτάξει τον εαυτόν του στις νόρμες της κυρίαρχης τότε ιδεολογίας και να είναι κομφορμιστής.

Απωθεί τις ομοφυλοφιλικές τάσεις του, παντρεύεται μια μεσοαστή που όμως είναι γενικότερα αποδεκτή και, γενικότερα, επιλέγει ό,τι είναι πιο βολικό προκειμένου να ενταχθεί στο σύστημα.

Οι επιλογές του δεν γίνονται με γνώμονα την ιδεολογία ή τις προσωπικές του απόψεις αλλά με βάση την «ομαλότητα» της ζωής του.

Κορυφαίες επιλογές του ήταν η ένταξη στο φασιστικό κίνημα, καθώς επίσης και  ανάληψη εκ μέρους του της εκτέλεσης του σχεδίου μιας πολιτικής δολοφονίας, της δολοφονίας του πρώην καθηγητή του στο πανεπιστήμιο, ο οποίος είναι αντιφασίστας και ζει αυτοεξόριστος στο Παρίσι.

Μέσα από την πολυδαίδαλη αφήγηση της ταινίας αποκαλύπτεται η ψυχολογία του Φασισμού, ενώ δεν λείπουν και τα μεγαλειώδη πλάνα σε μνημεία της φασιστικής περιόδου τα οποία συνυπάρχουν με τις κλειστοφοβικές σκηνές που προβάλουν τα αδιέξοδα των πρωταγωνιστών.

Η ταινία έχει διάρκεια μία ώρα και πενήντα ένα λεπτά και θεωρείται ως ένα αριστούργημα του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού πολιτικού κινηματογράφου και ενδεχομένως η καλύτερη ταινία του Μπερτολούτσι.

Ας μην ξεχνούμε άλλωστε ότι είναι μια ταινία της νιότης του Μπερτολούτσι, όπως άλλωστε νέοι είναι και πολλοί από τους συντελεστές της και οι οποίοι έκαναν σημαντικότατη καριέρα αργότερα.

Παίζουν οι Ζαν Λουί Τρεντινιάν, που ενσαρκώνει τον κεντρικό ήρωα, Στεφανία Σαντρέλι, Ντομινίκ Σαντά, Υβόν Σανσόν, Πιέρ Κλεμεντί, κ.ά.

Διευθυντής φωτογραφίας είναι ο Vittorio Storaro, ενώ η μουσική επιμέλεια είναι  τουGeorges Delerue.

Οι πολιτικές προϋποθέσεις για την εμφάνιση του φασισμού.
Μολονότι η Ιταλία συγκαταλεγόταν στις νικήτριες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η σχετικά καθυστερημένη πολιτική, κοινωνική και οικονομική δομή που είχε η χώρα το 1914 ασκούσε τεράστιες πιέσεις σε όλες τις πτυχές της ιταλικής κοινωνίας.

Η διάψευση των προσδοκιών από τον πόλεμο συντέλεσε στην εξασθένηση των αδύναμων φιλελεύθερων θεμελίων της Ιταλίας.

Πολλοί πολιτικοί, και μεταξύ αυτών και ο Μουσολίνι, είχαν επιδιώξει να κατευθύνουν την δυσαρέσκεια του κόσμου ενάντια στις παλαιές μεγάλες δυνάμεις οι οποίες είχαν βγει κερδισμένες από τον πόλεμο[i].

Η κοινωνική αναταραχή τρομοκράτησε τα εύπορα στρώματα, τους μεγαλογαιοκτήμονες και την Εκκλησία που προτίμησαν αντί να κάνουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις να αναζητήσουν έναν ισχυρό άνδρα που θα μπορούσε να ελέγχει ένα τμήμα των μαζών, τους βετεράνους του πολέμου και τη μικροαστική τάξη και να τους στρέψει ενάντια στον μπολσεβικισμό[ii].

Έτσι, αντιμετώπισαν τον Φασισμό ως το προπύργιο κατά του εκσυγχρονισμού της Ιταλίας.

Ο Μουσολίνι, με τη σειρά του, κατόρθωσε κάτι που δεν μπόρεσε αργότερα ο Χίτλερ, δηλαδή έναν συμβιβασμό με την παλαιά άρχουσα τάξη, την μοναρχία, το στρατό και την Εκκλησία[iii].

Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που συνέβαλαν στην ανάπτυξη του Φασισμού.
Η Ιταλία όπως και άλλες χώρες όπως η Ρουμανία, η Ισπανία και η Πορτογαλία δεν διέθεταν ούτε ικανή ημιστρατιωτική γραφειοκρατία ούτε επιστημονική τεχνολογία.

Η χαμηλή αστική και αγροτική παραγωγή των παραπάνω χωρών διεύρυνε συνεχώς το χάσμα τους από την προηγμένη Δύση και πρόσφερε μια βάση για την ανάπτυξη του Φασισμού.

Στην Ιταλία την πιο αναπτυγμένη από αυτές τις χώρες και παρά τις προόδους που είχαν σημειωθεί την πρώτη δεκαπενταετία του 20ου αιώνα, το κατά κεφαλήν εισόδημα και όλοι οι οικονομικοί και κοινωνικοί δείκτες ήταν σαφώς πολύ χειρότεροι από αυτούς των αναπτυγμένων χωρών, ενώ ό νότος ζούσε στα όρια της ένδειας[iv].

Έτσι ο Φασισμός αντιπροσώπευε μια προσπάθεια να εφαρμοστούν οι αρχές του αντιατομικισμού και του αυταρχισμού στην διαδικασία ανάπτυξης αυτών των υπανάπτυκτων κοινωνιών.

Επίσης, παρά την αντιδραστική του άποψη για τον άνθρωπο, ο φασισμός πίστευε ότι αντιπροσώπευε τη νιότη απέναντι στα γηρατειά, το μέλλον απέναντι στο παρηκμασμένο παρελθόν του 19ου αιώνα, τη βιολογική ζωτικότητα απέναντι στην επιθυμία για άνετη και ειρηνική ζωή[v].

Το ιστορικό πλαίσιο
Ο φασισμός είναι ριζοσπαστική, αυταρχική και εθνικιστική πολιτική ιδεολογία που έχει ως στόχο να θέσει το έθνος, το οποίο ορίζει βάσει αποκλειστικών βιολογικών, πολιτισμικών και ιστορικών συνθηκών, υπεράνω κάθε άλλης αξίας και να δημιουργήσει μια κινητοποιημένη εθνική κοινότητα[vi].

Τα κύρια χαρακτηριστικά του ιταλικού Φασισμού ήταν η λατρεία του Κράτους, ο σοβινιστικός εθνικισμός, ο εθελοντισμός, το εθνικό μεγαλείο, η οργανική ενότητα, ο Πραγματιστικός αντισημιτισμός, ο Φουτουρισμός – Μοντερνισμός, ο κορπορατισμός, η αποικιακή επέκταση και ο ιμπεριαλισμός,ο μιλιταρισμός και ο αντικομουνισμός[vii].

Από τα στοιχεία αυτά πολύ σημαντικό είναι αυτό του κορπορατισμού, δηλαδή του συντεχνιακού χαρακτήρα του κράτους, όπου οι πολιτικές οργανώσεις είναι περιττές, μιας και η κοινωνία εκφράζεται και πολιτικά μέσα από τα επαγγελματικά σωματεία.

Επίσης, ιδιαίτερες ήταν οι σχέσεις με τον φουτουρισμό του Μαρινέττι και τον μοντερνισμό.

Γενικότερα ο όρος φασισμός, δηλώνει κάθε εθνικιστικό ολοκληρωτικό κίνημα ή καθεστώς[viii].

Κοινό σημείο όλων των φασιστικών κινημάτων είναι η έμφαση την οποία δίνουν αφενός στο έθνος (τη φυλή ή το κράτος)-ως κέντρο και ως ρυθμιστή  ολόκληρης της ιστορίας και της ζωής του ανθρώπου- και αφετέρου στην αδιαφιλονίκητη εξουσία του ηγέτη, πίσω από τον οποίο πρέπει να βρίσκεται αδιάσπαστος ο λαός[ix].

Ο ιταλικός φασισμός έχει να κάνει με την εξελικτική διαδικασία κρίσης και μετασχηματισμού της κοινωνίας και του κράτους που άρχισε στην Ιταλία τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, με την έναρξη της εκβιομηχάνισης και του εκσυγχρονισμού.

Αυτές οι διαδικασίες συνοδεύτηκαν με την κοινωνική κινητικότηταπου παρατηρήθηκε και η οποία ενέπλεξε το προλεταριάτο και τα μεσαία στρώματα και έδωσε μια πολύ μεγάλη ώθηση στην πολιτικοποίηση των μαζών.

Αν και ο φασισμός γεννήθηκε την επαύριον του μεγάλου πολέμου (δηλαδή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου), ορισμένα πολιτικά και πολιτιστικά στοιχεία που συνέβαλαν στη διαμόρφωσή του προϋπήρξαν στα ριζοσπαστικά κινήματα της Αριστεράς και της Δεξιάς (εθνικισμός, επαναστατικός συνδικαλισμός, φουτουρισμός)[x].

Η ιταλική λέξη Fascismo προέρχεται από τη λατινική fasces,  ενικός fascis στα ιταλικά fascio, αρχαίο ρωμαϊκό σύμβολο δικαστικής εξουσίας, που παρίστανε μια δέσμη ράβδων με έναν πέλεκυ στο εσωτερικό της[xi].

Ο BenitoMusolini το υιοθέτησε ως σύμβολο του ιταλικού φασιστικού κόμματος  το 1919[xii].

Όταν κηρύχθηκε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, το σοσιαλιστικό κόμμα τάχθηκε κατά οποιασδήποτε συμμετοχής σε επεκτατική πολεμική επιχείρηση από πλευράς της Ιταλίας. Με αυτή την άποψη συντάχθηκε και ο Μουσολίνι[xiii]. Μερικούς μήνες αργότερα, όμως, μετέβαλε άποψη και συμπαρατάχθηκε με ένα τμήμα των συνδικαλιστών του κόμματος που υποστήριζε την είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο. Αυτοί διαμόρφωσαν μια ομάδα αποκαλούμενη «Φάσι Επαναστατικής Διεθνιστικής Δράσης» (Fasci d'azione rivoluzionaria internazionalista)[xiv] και εξέδωσαν ένα μανιφέστο στις 5 Οκτωβρίου 1914. Η εμμονή του στην υποστήριξη του επεμβατισμού οδήγησε στην αποπομπή του από τη θέση του αρχισυντάκτη της Avanti!.

Το Νοέμβριο του 1914 στο Μιλάνο, ιδρύει την εφημερίδα Il popolo d' Italia (Ο λαός της Ιταλίας) και την ομάδα Fasci Autonomi d'Azione Rivoluzionaria (Αυτόνομες Φάσι Επαναστατικής Δράσης)[xv].

Οι πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδότηση της εφημερίδας του ότι η εφημερίδα του  από τη Γαλλία, η επιθυμούσε την είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο, και από βιομηχάνους, που επιθυμούσαν την αποδυνάμωση του σοσιαλιστικού κόμματος, είχε ως αποτέλεσμα τη διαγραφή του από αυτό. Τελικά, η Ιταλία εισήλθε στον πόλεμο τον Μάιο του 1915. 

Oι πρώτες σημαντικές ομάδες φασιστών (με την κλασσική έννοια) σχηματίστηκαν το 1919 και ονομάστηκαν fasci di combattimento, δηλαδή ομάδες ή δέσμες μάχης)[xvi].

Ο RobertPaxtonδίνει το παράδειγμα της ανάπτυξης του φασιστικού φαινομένου στην κοιλάδα του Πάδου[xvii], ενώ αντίστοιχα ο Gentile δίνει την εκδοχή της επικράτησης στην Κοιλάδα του Πάδου, λόγω της καταπίεσης που ασκούσαν τα αριστερά συνδικάτα τόσο προς τους αστούς όσο και προς τους εργάτες[xviii].

Στις 23 Φεβρουαρίου 1919 ιδρύει το κόμμα Fasci de Combattimento (Πυρήνες του Αγώνα), αλλά αποτυγχάνει να εισέλθει στο κοινοβούλιο.

Αποτέλεσε, πάντως, την ιδρυτική κίνηση του φασιστικού κινήματος[xix].

Μετά την ήττα, στο Εθνικό Συνέδριο του Μιλάνου το Μάιο του 1920 εγκαταλείπει το ριζοσπαστικό πρόγραμμα του 1919, με μια στροφή προς τα δεξιά[xx].

Η ομάδα του, κατά τη διάρκεια του μεγάλου απεργιακού κύματος του 1920 – 1921, δρα εναντίον των εργατών, οργανώνοντας εκστρατείες τιμωρίας.

Έτσι κερδίζει τη συμπάθεια και τη στήριξη των βιομηχάνων.

Το 1921[xxi] συμμετέχει στις εκλογές, κερδίζει 37 βουλευτικές έδρες και μετονομάζει το κόμμα του σε Partito Nazionale Fascista PNF (Εθνικό Φασιστικό Κόμμα)[xxii].

Η πολιτική άποψη του Μουσολίνι στηριζόταν στην υποτιθέμενη υπέρβαση των παραδεδεγμένων  πολιτικών οριοθετήσεων, μεταξύΑριστεράς, Δεξιάς και Κέντρου, θέτοντας τον φασισμό εκτός και υπεράνω αυτών.

Αν και επαγγέλθηκε ριζοσπαστικές αλλαγές, ποτέ δεν παρουσίασε επίσημο πρόγραμμα και τους τρόπους εφαρμογής του.

Γενικότερα, η πρακτική του είχε να κάνει με έντονο θεατρινισμό, οξεία ρητορεία, και τάσεις υπερβολής και εντυπωσιασμού[xxiii].

Η είσοδός του στο ιταλικό κοινοβούλιο σήμανε την αρχή του τέλους για τον εύθραυστο ιταλικό κοινοβουλευτισμό.

Το Φασιστικό κόμμα, άλλωστε, δεν έκρυβε την εχθρότητά του προς τη δημοκρατία και το φιλελεύθερο  Κράτος[xxiv].

Οι φασιστικές ομάδες Μελανοχιτώνων, που είχε οργανώσει, δρούσαν τρομοκρατικά σε όλη τη χώρα.

Στις 3 και 4 Οκτωβρίου του 1922 εισβάλλουν στις πόλεις της Γένοβας, του Λιβόρνο και της Ανκόνα και εγκαθιδρύουν τοπικές φασιστικές διοικήσεις.

Στη χώρα επικρατεί αναταραχή, που προοιωνίζεται εμφύλιο πόλεμο, ενώ οι διαδοχικές κυβερνήσεις των Τζοβάνι Τζιολίτι[xxv] (Giovanni Giolitti), Ιβανόε Μπονόμι (Ivanoe Bonomi) και Λουίτζι Φάκτα (Luigi Facta) αδυνατούν να ανακόψουν την ολίσθηση προς την αναρχία και την εκτροπή.

Στις 28 Οκτωβρίου ο Μουσολίνι οργανώνει την Πορεία προς τη Ρώμη (Marcia su Roma), και στις 31 Οκτωβρίου 100.000 Μελανοχίτωνες, όπως λέγεται, (ο αριθμός αυτός σήμερα αμφισβητείται) μέλη των Φασιστικών Φαλάγγων, εισέρχονται στη Ρώμη και παρατάσσονται απέναντι από την αστυνομία και τους Κυανοχίτωνες του βασιλικού στρατού[xxvi].

Ο Βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄ (Vittorio Emanuele III), αδυνατώντας να ελέγξει την κατάσταση και με την απειλή του εμφυλίου να επικρέμαται πάνω από τη χώρα, παραδίδει την εξουσία στον Μουσολίνι, ορίζοντάς τον πρωθυπουργό[xxvii].

Ο RobertPaxtonυποστηρίζει ότι ο αριθμός των μελανοχιτώνων που έφθασε στη Ρώμη δεν υπερέβαινε τις 9.000-10.000 σχεδόν άοπλων και πεινασμένων ατόμων[xxviii].

Επίσης, υποστηρίζει ότι η επικράτηση του Φασισμού στην Ιταλία λόγω της Πορείας προς τη Ρώμη είναι ένας καλά δουλεμένος μύθος από την προπαγάνδα του Μουσολίνι και ότι πρόκειται για μια μπλόφα και ότι ποτέ άλλοτε η Ρώμη δεν κατελήφθη από μια τόσο πρόχειρη προσπάθεια[xxix].

Επίσης, αναφέρει ότι η επικράτηση του Μουσολίνι οφείλεται σε έναν συνδυασμό απροθυμίας συνεργασίας των προοδευτικών ιταλικών πολιτικών δυνάμεων της Αριστεράς και της Δεξιάς εκείνης της εποχής, στην συγκυρία της εποχής που δεν βοήθησε στην αφομοίωση των Φασιστών από τα αστικά κόμματα, στην αδυναμία  στον φόβο του Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ΄ για αιματοχυσία και σε απροσδιόριστους μη φανερούς παράγοντες που όπως αναφέρει, ίσως, δεν θα μάθουμε ποτέ.

Επίσης, ο Μουσολίνι είχε θέσει έξυπνα στο βασιλιά το δίλλημα μεταξύ της αιματοχυσίας και της ανάληψης της εξουσίας εκ μέρους του[xxx].

Ο Μουσολίνι και οι Φασίστες ακολούθησαν έναν συνδυασμό τρομοκρατίας και πολιτικών ελιγμών για να εδραιώσουν την εξουσία τους[xxxi].

Αρχικά, στο κοινοβούλιο, βρήκε την υποστήριξη των Φιλελευθέρων.

Χάρη στη δική τους βοήθεια, ο Μουσολίνι εισήγαγε διατάξεις σχετικές με τη λογοκρισία  και, επίσης, με την  τροποποίηση του εκλογικού συστήματος, έτσι ώστε το 1925 να είναι σε θέση να αναλάβει δικτατορικές εξουσίες και να διαλύσει όλα τα άλλα πολιτικά κόμματα και τα μη φασιστικά συνδικάτα.

Μετά, διέλυσε το κοινοβούλιο και ίδρυσε, από τις εφεδρείες των Μελανοχιτώνων, τη Φασιστική Αστυνομία, με ευρείες αρμοδιότητες καταστολής[xxxii].

Ο κρατικός μηχανισμός, βρέθηκε πλέον πλήρως στα χέρια του και χρησίμευσε ως μέσο προπαγάνδας και καταστολής κάθε αντιπολιτευόμενης  (δολοφονία Giacomo Matteotti)[xxxiii], που επιχείρησε να καταγγείλει τη δράση του Μουσολίνι.

 Έτσι, προέκυψε μια παρατεταμένη πολιτική κρίση, που οδήγησε, στις αρχές του 1925, στην εγκαθίδρυση υπό τον Μουσολίνι προσωποπαγούς ολοκληρωτικής δικτατορίας[xxxiv].

Ο Μουσολίνι απέδιδε τεράστια σημασία στην προπαγάνδα εντός και εκτός Ιταλίας[xxxv].

Ο τύπος, το ραδιόφωνο, η εκπαίδευση και η κινηματογραφική παραγωγή εποπτεύονταν προσεκτικά, έτσι ώστε να καλλιεργήσουν την αντίληψη ότι ο φασισμός ήταν το δόγμα του 20ού αιώνα, το οποίο αντικαθιστούσε τον φιλελευθερισμό και τη δημοκρατία, και να υποστηρίξουν τον μύθο του Duce (Ηγέτη), όπως ο Μουσολίνι αρεσκόταν να αποκαλείται[xxxvi].

Έτσι, έχουμε την πολύ σημαντική ίδρυση του Υπουργείου Λαϊκής Κουλτούρας το 1937[xxxvii].

Ο Φασισμός οικοδόμησε το μονοκομματικό κράτος μέσω ενός είδους «νόμιμης επανάστασης» με τους περισσότερους νόμους να τους επεξεργάζεται ο νομομαθής  Αλφρέντο Ρόκκο, ενώ χρησιμοποίησε τον κορπορατισμό ως εναλλακτική απάντηση στην κρίση του καπιταλισμού που ποτέ δεν αποκήρυξε και του κομμουνισμού.

Με την κρίση του 1929 όμως ο κρατικός παρεμβατισμός άρχισε να αυξάνει και να περιορίζει τον κορπορατισμό[xxxviii].

Πολλοί διανοούμενοι συνέργησαν με τον φασισμό, όπως ο Τζιοβάνι Τζεντίλε και ο Τζιοακίνο Βόλπε, η εκπαίδευση τέθηκε, συν τω χρόνω, κάτω από τον έλεγχο του Φασιστικού Κόμματος και της Φασιστικής ιδεολογίας, με στόχο να φτιαχτεί ο νέος άνθρωπος[xxxix].

Κατά τη δεκαετία του 1930 το φασιστικό καθεστώς προσέλαβε τα χαρακτηριστικά μιας ολοκληρωτικής δικτατορίας, θεμελιωμένης στον Ντούτσε, στο μονοκομματισμό και σε ένα σύνθετο οργανωτικό δίκτυο για την πλαισίωση και την κινητοποίηση των μαζών.

Ο όρος ολοκληρωτικό κράτος ο οποίος χρησιμοποιήθηκε από τους Μουσολίνι, Τζεντίλε και  Αλφρέντο Ρόκκο, είχε πρωτοχρησιμοποιηθεί από τον  φιλελεύθερο αντιφασίστα ηγέτη Τζονοβάνι Αμέντολα[xl].

Ο Μουσολίνι ανήλθε στην εξουσία στη βάση ενός σιωπηρού συμβιβασμού με κατεστημένους θεσμούς, και ποτέ δεν κατόρθωσε να ξεπεράσει τελείως τους περιορισμούς αυτού του συμβιβασμού[xli].

Ο θρίαμβος και η πτώση του ιταλικού Φασισμού.-Κρίσιμες χρονολογίες.
Από το 1922 που κατέλαβε την εξουσία μέχρι το 1927 ο Μουσολίνι είχε διαμορφώσει το φασιστικό κράτος και την προσωπική του δικτατορία.

Το κράτος και το κόμμα μετατράπηκαν σε μονολιθικά κατασκευάσματα στα χέρια του, ενώ οι νόμοι που καταρτίσθηκαν από τον κορυφαίο φασίστα νομομαθή Αλφρέντο Ρόκο μετέτρεψαν το κοινοβούλιο σε κομματικό συνέδριο, συγχώνευσαν στην πράξη την νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία και κατέστησαν το μεγάλο Φασιστικό Συμβούλιο όργανο του Ντούτσε που είχε αποκλειστικά το δικαίωμα να το συγκαλεί και καθορίζει τα προς συζήτηση θέματα[xlii].

Η επιτυχία αυτή τον ενθάρρυνε να βάλει πιο μακροπρόθεσμους στόχους.

Μέχρι το 1930 έδινε έμφαση στον εκσυγχρονισμό της Ιταλίας με τη βοήθεια μιας αφοσιωμένης ελίτ.

Το 1932 αναφέρθηκε στον νέο διεθνή ηγετικό ρόλο της Ιταλίας.

Το 1934 βεβαίωνε ότι οΦασισμός που το 1922 ήταν ένα ιταλικό φαινόμενο είχε μετατραπεί από το 1929 σε διεθνές φαινόμενο[xliii].

Για την υλοποίηση των στόχων του ο Μουσολίνι απαίτησε να μετατραπεί η Ιταλία σε μιλιταριστικό και πολεμικό έθνος.

Μια απαίτηση που στέφθηκε με λιγότερη επιτυχία απ’ ό,τι το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της Ιταλίας.

Αρχικά ο Μουσολίνι θεωρούσε τον φασισμό σαν μια εξέλιξη στο εσωτερικό του δυτικού πολιτισμού και αντιμετώπιζε με δυσπιστία τη Γερμανία, τον Χίτλερ και τον εθνικοσοσιαλισμό που τον χαρακτήριζε σανεκατό τοις εκατό ρατσισμό που στρεφόταν εναντίον όλων[xliv].

Θεωρούσε δε τον Χίτλερ φανατικό αλλόφρονα[xlv].

Εντούτοις οι ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις το και η υπερεκτίμηση της δύναμης του Φασισμού τον παρέσυραν στην αγκαλιά της εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας.

Η κατάκτηση της Αιθιοπίας (1935) τον έφερε σε αντίθεση με τη Δύση, ενώ θαμπωμένος από τις επιτυχίες του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού άρχισε να μιλά για άξονα Ρώμης-Βερολίνου.

Παρ’ όλα αυτά η κατάληψη της Αιθιοπίας δεν έκλεισε το δρόμο της συνεννόησης με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και κυρίως με την Αγγλία[xlvi].

Η επέμβαση της Ιταλίας υπέρ του Φράνκο και η Συμφωνία του Μονάχου (1938) θεωρήθηκαν επιτυχίες του Μουσολίνι, στην πραγματικότητα όμως συγκάλυπταν το γεγονός ότι η Ιταλία γινόταν δορυφόρος της Γερμανίας, ύστερα μάλιστα και από την αποδοχή των γερμανικών αντισημιτικών νόμων και από την Ιταλία[xlvii].

Παρά τους αρχικούς ενδοιασμούς[xlviii], η Ιταλία εισέρχεται στον πόλεμο τον Ιούνιο του 1940,αποσκοπώντας σε οφέλη, πόλεμο που είχε ξεκινήσει η Γερμανία το 1939[xlix].

Ο πόλεμος αποκάλυψε την καθυστέρηση και την αναποτελεσματικότητα του ιταλικού κράτους και επέφερε την πτώση του Μουσολίνι και του κόμματός του ύστερα από τρία χρόνια.

Τον Ιούλιο του 1943, οι Συμμαχικές Δυνάμεις απέπεμψαν  τα ιταλικά στρατεύματα από την Βόρεια Αφρική και αποβιβάστηκαν στην Σικελία.

Στην συνέχεια το «Μεγάλο Φασιστικό Συμβούλιο» (Grand Fascist Council), με την στήριξη του βασιλιά Βίκτορα Εμμανουήλ Γ΄, έπαυσε και συνέλαβε τον Μπενίτο Μουσολίνι. Η νέα κυβέρνηση ξεκίνησε τότε μυστικές διαπραγματεύσεις ειρήνης με τις Συμμαχικές Δυνάμεις.

Όταν ανακοινώθηκε τον Σεπτέμβρη η Ανακωχή του Κασσίμπλε, η Γερμανία όντας προετοιμασμένη έσπευσε αμέσως σε παρέμβαση. Αμέσως, η Γερμανία πήρε στον έλεγχο της το βόρειο μέρος της μισής Ιταλίας, ελευθέρωσε τον Μουσολίνι και τον φυγάδευσε σε έδαφος υπό γερμανική κατοχή, με σκοπό την ίδρυση ενός κράτους-δορυφόρου[l].

Η Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία[li]ή Δημοκρατία του Σαλό ανακηρύχθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου του 1943.

 Μολονότι, στο κράτος άνηκε δικαιωματικά το μεγαλύτερος μέρος της Ιταλίας, είχε περιορισμένο πολιτικό έλεγχο. Το κράτος αυτό αναγνωριζόταν διπλωματικά μόνον από την Γερμανία, την Ιαπωνία και τις συμμαχικές προς αυτές χώρες.

Στις 25 Απριλίου του 1945 η δικτατορία του Μουσολίνι δεν υπήρχε πια.

Στις 27 Απριλίου, οι παρτιζάνοι αιχμαλώτισαν τον Μπενίτο Μουσολίνι, την ερωμένη του, Κλαρέττα Πετάτσι, κάποιους από τους υπουργούς του, καθώς επίσης και διάφορους Ιταλούς φασίστες που προσπάθησαν να δραπετεύσουν.

Στις 28 Απριλίου, οι επαναστάτες εκτέλεσαν τον Μουσολίνι και τους περισσότερους από τους αιχμαλώτους.

Ο υπουργός Άμυνας Ροντόλφο Γκρατσιάνι (Rodolfo Graziani) παρέδωσε τα απομεινάρια του δικτατορικού καθεστώτος στις 2 Μαΐου, μετά την συνθηκολόγηση των γερμανικών δυνάμεων στην Ιταλία.

Έτσι, επήλθε το οριστικό τέλος της Ιταλικής Κοινωνικής Δημοκρατίας και του φασιστικού καθεστώτος στην Ιταλία[lii].

 Η πλήρης διαφθορά και η έλλειψη στοιχειωδών πολιτικών και ηθικών αρχών θα σταθούν η οριστική ταφόπλακα του φασιστικού πειράματος[liii].

Κρίσιμες χρονολογίες τις δεκαετίες του 1930 και 1940.

Η φιλοσοφία του Μουσολίνι διαμορφώθηκε σταδιακά και διατυπώθηκε επίσημα στο άρθρο του «Το Δόγμα του Φασισμού» που περιελήφθη στην Ιταλική Εγκυκλοπαίδεια το 1932 (επιδράσεις από Μακιαβέλλι, Ζαν Μποντέν, Τόμας Χόμπς, Φίχτε, Χέγκελ, Νίτσε υπό την οπτική του Όσβαλντ Σπένγκλερ, σημαντικά από τον Ζώρζ Σορέλ και τους Γκαετάνο Μόσκα και Βιλφρέντο Παρέτο)[liv].
Κατάκτηση Αιθιοπίας, 1935.
Ίδρυση της Αυτοκρατορίας, 9 Μαΐου 1936.
Η προσπάθεια σύστασης αποικιακής αυτοκρατορίας θα γινόταν μέσω αυτοκρατορικών κοινοτήτων που θα περιλάμβαναν και αποικίες και ευρωπαϊκά κράτη που θεωρούντο κατώτερα. Επίσης προέβλεπε μέσω της μεσογειακής κατάκτησης το άνοιγμα της πύλης για τους ωκεανούς[lv].

Άξονας Ρώμης-Βερολίνου, («Κάθετος Άξονας της Ευρώπης»), 24 Οκτωβρίου 1936.
Ίδρυση Υπουργείου Λαϊκού Πολιτισμού, 27 Μαΐου 1937.
Η οργάνωση της προπαγάνδας είχε αρχίσει από το 1923, τέθηκε υπό τον έλεγχο της υπογραμματείας Τύπου και Προπαγάνδας (1934), αναβαθμίστηκε σε υπουργείο το 1935 και τέλος έχουμε την ίδρυση του Υπουργείου[lvi].

Εγκατάλειψη της Κοινωνίας των Εθνών, 11 Δεκεμβρίου 1937.
Συμφωνίες του Μονάχου 29 Σεπτεμβρίου 1938.
Αντιεβραϊκοί νόμοι της 17ης Νοεμβρίου 1938[lvii]. Ρατσιστική νομοθεσία μετά την κατάκτηση της Αιθιοπίας[lviii].
Ισπανικός εμφύλιος στο πλευρό του Φράνκο, 1938-39.
Δημιουργία Ιταλικής Φασιστικής Νεολαίας, 27 Οκτωβρίου 1937.
Κατάργηση της Βουλής και αντικατάστασή της με τη Βουλή των Συντεχνιών 19 Ιανουαρίου 1939[lix] και ενίσχυση προνομίων και αρμοδιοτήτων του Φασιστικού Κόμματος.
«Ατσάλινη Συνθήκη» ή «Χαλύβδινο Σύμφωνο», μεταξύ Ιταλίας και Γερμανίας, 22 Μαΐου 1939.
Απώλεια της Αιθιοπίας, Μάιος 1941.
Εισβολή Συμμάχων στη Σικελία, 10 Ιουλίου 1943.
Απώλεια Λιβύης, 23 Ιανουαρίου 1943.
Πτώση του Ντούτσε, 25 Ιουλίου 1943 (Το ιταλικό κατεστημένο, η ιταλική μοναρχία και η Εκκλησία προσπαθούσαν να βρουν διέξοδο για τον πόλεμο)[lx].
Συνθηκολόγηση με τους Συμμάχους, 8 Σεπτεμβρίου 1943.
Δημοκρατία του Σαλό 13 Σεπτεμβρίου 1943-25 Απριλίου 1945.
Αντισημιτική νομοθεσία της Δημοκρατίας του Σαλό[lxi].
Πτώση δικτατορίας Μουσολίνι, 25 Απριλίου του 1945.
Σύλληψη και εκτέλεση Μουσολίνι, συνεργατών του και ερωμένης του 27-28 Απριλίου 1945.
Ο BernardoBertolucciτην εποχή που δημιουργήθηκε η ταινία
Ο Bernardo Bertolucci ήταν τριάντα ετών,  όταν γύρισε τον Κομφορμίστα.

Όπως ήταν φυσικό, το νεαρό της ηλικίας του, την εποχή εκείνη, κάνει ώστε να είναι εμφανείς οι επιδράσεις στο έργο του από την εργασία και τις απόψεις των καταξιωμένων Ιταλών δημιουργών της εποχής εκείνης. Σύμφωνα με τον Σταύρο Γανωτή του Cine.grαπό τον Fellini παρατηρεί την απεριττότητα κάθε σκηνής και την χρήση τρίτων προσώπων. Από τον Antonioni διδάσκεται την αποστασιοποίηση από τον ήρωα. Από τον Pasolini παίρνει μαθήματα ύφους και ερμηνείας. Από τον De Sica εμπνέεται τη δύναμη της σκηνής και την χορευτική κίνηση της κάμερας. Ταυτόχρονα υπάρχει ο κορυφαίος διευθυντής φωτογραφίας  Vittorio Storaro, καθώς επίσης και ο Georges Delerue που  ντύνει διακριτικά την εικόνα με ήχο[lxii]. 

Ο σκηνοθέτης , αλλά και οι συντελεστές της ταινίας, δεν μπορούν να μείνουν ανεπηρέαστοι από τα κοσμοϊστορικά γεγονότα της εποχής, τα οποία συμβαίνουν τόσο στο Δυτικό κόσμο γενικότερα, όσο και στην Ιταλία ειδικότερα.

Η Ιταλία του 1970, την εποχή που δημιουργήθηκε η ταινία
Η Ιταλία, τη δεκαετία του 1970,γνώρισε ένα κύμα διαμαρτυριών  στις οποίες συμμετείχαν εκατομμύρια άνθρωποι, που αμφισβήτησαν τους μηχανισμούς ελέγχου της αστικής τάξης.
Τα μακρά, σε χρόνο, ιταλικά κοινωνικά κινήματα ξεκίνησαν με τις φοιτητικές διαμαρτυρίες, που έφτασαν στο αποκορύφωμα τους το 1968, την ίδια, δηλαδή εποχή με τον γαλλικό Μάη. Σε αντίθεση, όμως, με αυτό που συνέβη στις περισσότερες χώρες, όπου οι φοιτητικές διαμαρτυρίες περιήλθαν σε κατάσταση ατονίας, οι Ιταλοί φοιτητές βρήκαν υποστήριξη από τους εργοστασιακούς εργάτες.
Κατά τη διάρκεια του Θερμού Φθινοπώρου το 1969, έντονες εργασιακές διαμάχες παρέλυσαν τη βιομηχανία και για τέσσερα χρόνια εργάτες και διεύθυνση μάχονταν για τον έλεγχο της παραγωγής και των κερδών[lxiii].
Ταυτοχρόνως, ο φεμινισμός κι ένα νεολαιίστικο κίνημα αντικουλτούρας μετασχημάτιζαν τις κοινωνικές σχέσεις. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 οι ξεπερασμένοι νόμοι σχετικά με το διαζύγιο και την έκτρωση αμφισβητήθηκαν και άλλαξαν από ένα αυτόνομο γυναικείο κίνημα.
Η εποχή που δημιουργήθηκε η ταινία, είναι, επίσης, η εποχή που η ακροδεξιά πολιτική βία εμφανίστηκε δυναμικά, δηλαδή κυρίως στα τέλη του 1960 και τις αρχές του ’70.

Μετά το τέλος του πολέμου, ο μύθος του δημοκρατικού φασισμού αναμεμιγμένος με τη νοσταλγική εξύμνηση της φασιστικής εμπειρίας ήταν σε μεγάλο βαθμό η γενεσιουργός αιτία διαφόρων νεοφασιστικών κινημάτων που ιδρύθηκαν και έδρασαν στη δημοκρατική Ιταλία με διάφορες καταλήξεις[lxiv].

Οι νεοφασιστικές τρομοκρατικές ομάδες της περιόδου ήταν μια αντίδραση ενάντια σε όλη αυτήν την αριστερόστροφη δραστηριότητα, και,επίσης, ενάντια στην εμφάνιση αριστερών τρομοκρατικών ομάδων όπως οι Ερυθρές Ταξιαρχίες. Οι ακροδεξιοί τρομοκράτες συχνά έβαζαν βόμβες σε δημόσιους χώρους που σκότωναν δεκάδες αθώους περαστικούς. Όλο αυτό ήταν μέρος μιας λεγόμενης «Στρατηγικής της Έντασης», μιας εκστρατείας σχεδιασμένης να οδηγήσει σε μια κατάρρευση του νόμου και της τάξης και συνεπακόλουθα της λαϊκής εμπιστοσύνης στη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, ευνοώντας ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Πράγματι στα 1960-70 υπήρξαν αρκετές τέτοιες απόπειρες[lxv].

Στη μεταπολεμική ιστορία της Ιταλίας, οι χαμένοι του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (όσοι υποστήριζαν το Φασιστικό Κόμμα του Μουσολίνι) παρεισέφρησαν είτε σε παράνομες είτε σε νόμιμες ακροδεξιές οργανώσεις ή ακόμα και σε καίριες θέσεις του Στρατού[lxvi].

Αυτές οι οργανώσεις έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο ψυχροπολεμικό κλίμα της μεταπολεμικής περιόδου[lxvii]. Όπως είπαμε, στα τέλη της δεκαετίας του 1960, στην Ιταλία, αναπτύσσονται φοιτητικοί αγώνες, κοινωνικά κινήματα καθώς και ο συνδικαλισμός στο βιομηχανοποιημένο Βορρά. Οι εργατικοί αγώνες του 1968-69, το Autunno Caldo (Θερμό Φθινόπωρο) της Ιταλίας, υπονόμευσαν βαθιά την οικονομική εξουσία της χώρας και άλλαξαν τον συσχετισμό ισχύος. Οι απεργίες ξεκίνησαν σταδιακά από την άνοιξη του 1968 σε μεγάλες επιχειρήσεις όπως η Fiat, η Pirelli και η Siemens, με κύρια αιτήματα  την μείωση του ωραρίου και την αύξηση των μισθών, όπως προβλεπόταν στη συλλογική σύμβαση του 1966. Τα συνδικάτα των εργαζομένων στις αυτοκινητοβιομηχανίες υπήρξαν πρωτοπόρα, καθώς το Σεπτέμβριο του 1969 προχώρησαν σε αναστολή των εργασιών (με μεγάλες απώλειες στη παράγωγη) και σε μεγαλειώδεις πορείες στο κέντρο του Μιλάνο και του Τορίνο. Ακόμη, ορόσημο για τις κινητοποιήσεις του 1969 αποτέλεσε η «διασταύρωση» του εργατικού κινήματος με τις φοιτητικές πορείες: στις 3 Ιουλίου 1969 οι φοιτητέςδιαδήλωσαν στο Τορίνο μαζί με τους εργάτες και πραγματοποίησαν συνελεύσεις στις οποίες αποφάσισαν να συστήσουν κοινό αγωνιστικό μέτωπο[lxviii].

Ακόμα και πριν το ’69 αρκετοί μαχητικοί και αυτόνομοι αγώνες αναπτύχθηκαν, ιδιαίτερα στην Pirelli στο Μιλάνο, που δεν ελέγχονταν από τα συνδικάτα ούτε σε επίπεδο οργάνωσης, ούτε όσον αφορά το περιεχόμενο ή τα αιτήματά τους. Ουσιαστικές αυξήσεις μισθών, συν λιγότερη εργασία, αυτά ήταν τα κυρίως ζητούμενα της περιόδου. Η όλη στάση του προλεταριάτου μπορεί να συνοψιστεί στο σύνθημα της εποχής: Καλύτεροι μισθοί, λιγότερη δουλειά!… Βίαιες απεργίες ξέσπασαν στην Alfa Romeo και στη Fiat. Ταραχές ξέσπασαν σε πολλές πόλεις, οι πιο σοβαρές στο Reggio Calabria όπου δεκάδες χιλιάδων ανθρώπων συγκρούστηκαν με τα στρατεύματα[lxix].

Από την άλλη, οι φοιτητές έχοντας βιώσει την εμπειρία του Γαλλικού Μάη οργανώθηκαν διεκδικώντας αξιοκρατικότερο σύστημα εισαγωγής στο πανεπιστήμιο, κατάργηση της δογματικής γνώσης, άνοιγμα των πανεπιστημίων στη κοινωνία και δηλώνοντας την συμπαράσταση τους στην εργατική τάξη. Μετά τους αγώνες αυτούς, η Αριστερά ισχυροποιήθηκε. Η ζημιά που επέφερε στην αστική τάξη η εργατική απειθαρχία ήταν σοβαρότατη.Και ενώ η χώρα βρισκόταν σε διαρκή απεργιακό κλοιό και η κυβέρνηση αδυνατούσε να επιβληθεί στους ολοένα αυξανόμενους απεργούς, η λύση έπρεπε να δοθεί με διαφορετικό τρόπο: Το Δεκέμβριο του 1969 και ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή νέας συλλογικής σύμβασης (με ευνοϊκότερους όρους για τους εργαζόμενους) που θα αποτελούσε μεγάλη νίκη για την ιταλική εργατική τάξη, στις 12 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται βομβιστική επίθεση στο κέντρο του Μιλάνο, στην Αγροτική τράπεζα της Ιταλίας. Τελικός απολογισμός 17 νεκροί και 88 τραυματίες. Το χτύπημα αποδόθηκε εξαρχής σε αριστερές οργανώσεις και αναρχικούς κύκλους. Αρχικά κατηγορείται ο αναρχικός Πιέτρο Βαλπρέντα και αμέσως σχηματίζεται κατηγορητήριο και για τον αναρχικό Τζιουζεπε Πινέλλι. Τρεις μέρες μετά τη σύλληψη του ο Πινέλλι εκπαραθυρώνεται κατά τη διάρκεια της ανάκρισης και το γεγονός καταγράφεται επισήμως ως «θάνατος εξαιτίας ψυχολογικής νόσου». Τελικά το 2005 κατόπιν ερευνών εκδόθηκε καταδικαστική απόφαση για μέλη της ακροδεξιάς οργάνωσης Οrdine Nuovo (Νέα Τάξη) για αυτή τη βομβιστική επίθεση[lxx].

Από το 1969 μέχρι το 1975 πραγματοποιήθηκαν 4.334 επίσημα καταγραμμένες πράξεις τρομοκρατικής βίας. Απ’ αυτές, το 83% αποδόθηκε αρχικά στην άκρα Αριστερά για να αποδειχτεί αργότερα ότι ήταν έργο της άκρας Δεξιάς και των συνεργατών της στον κρατικό μηχανισμό. Η Ιταλία για μια εικοσαετία περίπου ήταν αντιμέτωπη με  ένα χαοτικό κλίμα, του οποίου τα χαρακτηριστικά ήταν: βομβιστικές επιθέσεις, διάβρωση αριστερών οργανώσεων, ενοχοποίηση της Αριστεράς μέσω τρομοκρατικών χτυπημάτων και συνέχων προκλήσεων.

Όλες αυτές οι ακροδεξιές τρομοκρατικές δραστηριότητες δεν κατάφεραν να προκαλέσουν και να επιβάλουν ένα δεξιό στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ιταλία (κατά το πρότυπο της Ελλάδας το 1967, της Χιλής το 1973 και της Τουρκίας το 1971 και το 1980, όπου εφαρμόστηκε η ίδια πρακτική). Πέτυχαν όμως, να προκαλέσουν το θάνατο εκατοντάδων αθώων ανθρώπων στην Ιταλία, τον τραυματισμό και την αναπηρία πολύ περισσότερων, να δημιούργησαν ένα γενικό κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας, και να βοηθήσουν τον πολιτικό συντηρητισμό να θεσπίσει ανεμπόδιστα μια ολόκληρη σειρά σκληρών «αντιτρομοκρατικών» νόμων που είχαν και έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις πολιτικές ελευθερίες και τα δικαιώματα όλων των Ιταλών.

Μετά το 1968, καθώς τα κοινωνικά κινήματα καθόριζαν την ατζέντα της δημόσιας συζήτησης, καμία κυβέρνηση δεν ήταν σε θέση είτε να ικανοποιήσει τα συγκρουσιακά αιτήματα των εργατών σε σχέση με τις διαθέσεις των διευθυντών, είτε των γυναικών σε σχέση με το Βατικανό, ή έστω να καταφέρει να έχει μια ικανή κοινοβουλευτική πλειοψηφία ώστε να κυβερνήσει χωρίς έντονη αντιπολίτευση. Μεταξύ του 1968 και του Οκτώβρη του 1974 υπήρξαν 8 διαφορετικές κυβερνήσεις, όμοιες μεταξύ τους ως προς την έλλειψη διαφάνειας και ικανοτήτων, οδηγώντας πολλούς Ιταλούς στην πίστη ότι το πολιτικό σύστημα ήταν εγγενώς αναξιόπιστο[lxxi].

Η ταινία ως μέσο παρουσίασης, ερμηνείας και κατανόησης του παρελθόντος.-Συμπερασματικές παρατηρήσεις.
Το πρώτο πράγμα με το οποίο θα ασχοληθούμε σε αυτή την ενότητα είναι το πως οι συντελεστές της ταινίας παρουσιάζουν τα ιστορικά γεγονότα, ποιες πλευρές του ολοκληρωτικού καθεστώτος επιλέγουν να τονίσουν και να φωτίσουν, και με ποιο τρόπο το κάνουν αυτό.

Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε  ότι δύο είναι τα κυρίαρχα στοιχεία της ταινίας.

Το πρώτο από αυτά είναι η προσπάθεια του πρωταγωνιστή να έχει μία «κανονικοποιημένη» ζωή, απωθώντας πλευρές του εαυτού του οι οποίες δεν είναι  «κανονικές».

Η προσπάθειά του για αυτή την «κανονικοποίηση» της ζωής του έχει να κάνει τόσο με τις επιλογές του πουείναι σχετικές με την προσωπική και οικογενειακή του ζωή, όσο και με την ένταξή του στο Φασιστικό Κόμμα της Ιταλίας.

Ή ένταξή του στο Φασιστικό Κόμμα είναι ένα στοιχείο που θα συνεισφέρει στην πολυπόθητη «κανονικότητα», αλλά και επίσης τον βοηθά να ανέλθει κοινωνικά.

Η ένταξη αυτή γίνεται με τη μεσολάβηση ανθρώπων-συνδέσμων και δείχνει πως το Φασιστικό Κόμμα στην περίπτωση της Ιταλίας έχει παρεισφρήσει και διαβρώσει όλο το κοινωνικό οικοδόμημα, αποκτώντας, τουλάχιστον κάποια, λαϊκή βάση και αποδοχή[lxxii].

Άλλωστε ο Γκράμσι και ο Τολιάτι έδωσαν έμφαση στο γεγονός ότι ο φασισμός ήταν ένα αυθεντικό μαζικό κίνημα, από κάποια άποψη περισσότερο μια συνέπεια παρά η αιτία για την ήττα της επαναστατικής Αριστεράς[lxxiii].

Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να σημειώσουμε πως πράγματι το Φασιστικό Κόμμα στην Ιταλία διέθετε λαϊκή βάση, γεγονός που ήταν απότοκοτων κοινωνικοοικονομικών συνθηκών που επικρατούσαν τότε στην Ιταλική κοινωνία (όπως το αίτημα για εκσυγχρονισμό), καθώς επίσης και της διεθνούς συγκυρίας, όπως ήταν  τα πενιχρά κέρδη που αποκόμισε η Ιταλία από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο[lxxiv], καθώς επίσης και η αντίληψη ότι ο Φασισμός πρεσβεύει το νέο, το δυνατό, το αρρενωπό, την καινοτομία, στοιχεία που ερχόντουσαν σε αντίθεση με την παρακμή του παρελθόντος.

Τα στοιχεία αυτά άλλωστε έχουν αναφορά και στη στάση ζωής που επιλέγει ο πρωταγωνιστής, ο κομφοσμίστας, ο οποίος όπως αναφέραμε αποποιείται κάθε τι «μη κανονικό».

Ένα άλλο ζήτημα που θα πρέπει να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο, είναι ότι η ένταξη στο Φασιστικό Κόμμα δεν το εμποδίζει να καταγγείλει δημοσίως κάποιους άλλους ως Φασίστες, όταν πλέον το καθεστώς του Μουσολίνι πνέει τα λοίσθια, το 1943.

Την ίδια στάση άλλωστε κρατάει και ένα μεγάλο μέρος της ιταλικής κοινωνίας, που στο άκουσμα της καθαίρεσης του Μουσολίνι, το 1943, από τον βασιλιά Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ΄ σπεύδει να καταδικάσει τον καθαιρεθέντα.

Είναι ένα σημείο το οποίο το σχολιάζει ο πρωταγωνιστής με τρόπο που φανερώνει μια αποστασιοποίηση από το Φασισμό, τον Φασισμό όμως που υπηρέτησε με τον τρόπο του για την εκπλήρωση των δικών του προσωπικών επιδιώξεων.

Ένα άλλο κεντρικό ζήτημα που έχει να κάνει με το ιταλικό φασιστικό καθεστώς, και το οποίο είναι ένα από τα βασικά ζητήματα που πραγματεύεται η ταινία, είναι η άσκηση βίας, όχι μόνο η ψυχολογική, αλλά και η σωματική.

Το ολοκληρωτικό καθεστώς της Ιταλίας δεν ανέχεται τις φωνές των αντιφρονούντων οι οποίοι θα πρέπει να εκλείψουν, ακόμα και βιολογικά.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου, ο οποίος δεν αντέχει να ζήσει και να εργαστεί στη φασιστική πατρίδα του, καταφεύγει αυτοεξόριστος στο Παρίσιπου συνεχίζει την αντικαθεστωτική δράση του.

Όμως, δεν θα ξεφύγει τελικά από τους φασίστες διώκτες του, οι οποίοι τελικά τον δολοφονούν.

Στο σημείο αυτά θα θέλαμε να σχολιάσουμε κάποια ζητήματα.

Το πρώτο είναι ότι η ταινία δεν υπερβάλλει, αφού τα περιστατικά βίας και πολιτικών δολοφονιών επί εποχής φασιστικού καθεστώτος στην Ιταλία ήταν εκατοντάδες.

Το άλλο ζήτημα είναι ότι ο πρωταγωνιστής παρ’ ό,τι δεν πιστεύει σε αυτό που κάνει, δηλαδή στη συμμετοχή του στην πολιτική δολοφονία του αντιφρονούντα καθηγητή, παρ’ ό,τι αμφιταλαντεύεται, τελικά παίρνει μέρος έμμεσα σε αυτή, υποκύπτοντας στις προτροπές και την επιχειρηματολογία του εκπροσώπου-πράκτορα του φασιστικού καθεστώτος, ο οποίος τον παρακολουθεί από πολύ κοντά, σε κάθε του βήμα.

Ένα άλλο σημείο στο οποίο θα πρέπει να αναφερθούμε είναι ότι η φασιστική Ιταλία χαρακτηρίζεται από την παρουσία κτιρίων μνημειακού χαρακτήρα με έντονα στοιχεία μοντερνισμού.

Αυτό φαίνεται τόσο στην περίπτωση του κτιρίου του υπουργείο το οποίο επισκέπτεται ο πρωταγωνιστής, όσο και στην περίπτωση της ψυχιατρικής κλινικής στην οποία νοσηλεύεται ο πατέρας του.

Ο μνημειακός-μεγαλεπήβολος χαρακτήρα των κτιρίων έχει να κάνει σε συμβολικό επίπεδο και με την προσπάθεια του φασιστικού καθεστώτος να αναβιώσει την ρωμαϊκή αυτοκρατορία, και να διαδραματίσει ρόλο αποικιοκρατικής δύναμης σε παγκόσμιο επίπεδο διεκδικώντας μερίδιο από τις αποικιακές αυτοκρατορίες των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, προσπάθεια η οποία παλαιότερα είχε αποτύχει[lxxv].

Ταυτόχρονα τα κτίρια αυτά έχουν στοιχεία μοντερνισμού, ένα κίνημα με το οποίο συνδέθηκε από κάποιες απόψεις με τον φασισμό, υπό την έννοια τηςέλευσης και επικράτησης του νέου, του ακμαίου, του σύγχρονου, το οποίο εναντιώνεται στην παρακμή του παρελθόντος[lxxvi].

Ένα παρελθόν που εκπροσωπείται στην ταινία από την παρηκμασμένη μεγαλοαστική οικογένεια του πρωταγωνιστή με τη μητέρα του να είναι ναρκομανής και τον πατέρα του να είναι τρόφιμος ψυχιατρικού ιδρύματος, όπως είπαμε.

Ένα άλλο στοιχείο που μπορούμε να διαπιστώσουμε σε σχέση με τα κτίρια είναι ο εκμηδενισμός του ατόμου, μπροστά στη δύναμη που αντιπροσωπεύει το ολοκληρωτικό κράτος.

Αυτό φαίνεται τόσο στην περίπτωση του κτιρίου του υπουργείου όσο και κυρίως στην περίπτωση της αυλής της ψυχιατρικής κλινικής με το ισοπεδωτικό λευκό να κυριαρχεί από άκρη σε άκρη.

Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι ο Φασισμός στην Ιταλία παρά την ήττα του στα πεδία των μαχών συνέχισε να υπάρχει στην ιταλική κοινωνία.

Όπως μπορούμε να συνάγουμε και από την υπόθεση της ταινίας, οι φωνές καταγγελίας του Φασισμού που ακούστηκαν με την πτώση του δεν ήταν αρκετές για να ξεριζώσουν το φαινόμενο από την ιταλική κοινωνία.

Όπως είναι φανερό και από την ταινία, οι φασίστες στην Ιταλία συνέχισαν να υπάρχουν, στελεχώνοντας, πολλές φορές, τις κρατικές υπηρεσίες και κάνοντας δυναμική επανεμφάνιση στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και του 1970.

Αν αναλογιστούμε ότι η ταινία του Μπερτολούτσι, Ο Κομφορμίστας, είναι μια ταινία του τέλους της δεκαετίας του 1960 και των αρχών της δεκαετίας του 1970, δεν αποτελεί μόνο μια ηθογραφία του φασιστικού καθεστώτος του Μεσοπολέμου στην Ιταλία, αλλά ταυτόχρονα και μια καταγγελία θα λέγαμε πλευρών της ιταλικής κοινωνίας της εποχής του.

Την εποχή που δημιουργήθηκε η ταινία οι κοινωνικές διεκδικήσεις, η προοδευτική Αριστερά της εποχής, τα κοινωνικά κινήματα, συνυπάρχουν με τις επιλογές της ιθύνουσας κοινωνικής τάξης, αλλά και με τον φασισμό, ο οποίος είναι υπαρκτός σε πολλές από τις πτυχές της ιταλικής κοινωνίας.

Και μάλιστα είναι ένας φασισμός βίαιος, που ευθύνεται για εκατοντάδες νεκρούς στην Ιταλία, και που για τις βίαιες πράξεις του θέλει να ενοχοποιήσει την Αριστερή τρομοκρατία, και μέσω αυτής της ενοχοποίησης την απαξίωση των κοινωνικών κινημάτων και αιτημάτων.

Νομίζω λοιπόν ότι ο Μπερτολούτσι με την ταινία του, μεταξύ των άλλων, προσπαθεί να αφυπνίσει και τον μικροαστό, αυτόν που θα ήθελε να ζήσει μια «κανονική» ζωή, δίχως μπελάδες και δίχωςαμφισβητήσεις.

Επομένως η ταινία αφορά τόσο την ιστορική περίοδο στην οποία αναφέρεται, δηλαδή το τέλος του Μεσοπολέμου, όσο και την ιστορική περίοδο την οποία δημιουργήθηκε.

Αυτές τις δύο ιστορικές συγκυρίες παρά το ότι τις χωρίζουν κορυφαία ιστορικά γεγονότα όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η μεταπολεμική οικονομική ανάπτυξη,  ο κεϋνσυανισμός και ο καταναλωτισμός, τις ενώνουν στοιχεία της οικονομικής και της κοινωνικής πραγματικότητας, τα οποία μπορεί να είναι είτε η ύπαρξη του φασισμού και των φασιστών, είτε η ύπαρξη των αντιφρονούντων και της μεσαίας τάξης των «κομφορμιστών», σε διαφορετικές βέβαια αναλογίες, ποσότητες και ποιότητες σε κάθε περίπτωση.

Εκτός αυτών, η ματιά του Μπερτολούτσι γύρω από το τι συνέβαινε στη φασιστική Ιταλία είναι πολύ καθαρή και σε αυτό βοηθούν τα χαρακτηριστικά της εποχής που δημιουργήθηκε η ταινία και τα οποία έχουμε δώσει.

Οι συντελεστές της ταινίας από τη μια δίνουν σάρκα και οστά σε χαρακτήρες του παρελθόντος, ταυτόχρονα όμως μέσα από τους ρόλους αυτούς αναδεικνύουν και τον ρόλο των ζώντων και δρώντων υποκειμένων της εποχής τους.

Επίσης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ταινία δεν δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε αυτά που συμβαίνουν στη δημόσια σφαίρα, στο δημόσιο χώρο, αλλά τα υπαινίσσεται με τρόπο όμως ξεκάθαρο  και καταλυτικό.

Το στοιχείο εκείνο στο οποίο δίνει έμφαση είναι η ιδιωτική σφαίρα, το τι συμβαίνει στα πρόσωπα. Καθώς επίσης και στον τρόπο που συναρθρώνεται το δημόσιο με το ιδιωτικό, το πώς προσλαμβάνεται το μαζικό από το κάθε χωριστό άτομο, καθώς επίσης και το ποιες επιπτώσεις έχει αυτή η συνάντηση-συνάρθρωση στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων αυτών.

Άλλωστε το δράμα της ζωής παίζεται, εν τέλει σε προσωπικό επίπεδο, μακριά από τις χρήσιμες κατά τα άλλα γενικεύσεις.

Επίσης, εκείνο το οποίο θα θέλαμε να προσθέσουμε είναι ότι η ταινία, που αποτελεί μια από τις κορυφαίες πολιτικές ταινίες, αποδίδει την ιστορική πραγματικότητα, δίχως παραποιήσεις και υπερβολές.

Μπορεί δε να χρησιμοποιηθεί ως μέσο για την ερμηνεία και αξιολόγηση του παρελθόντος, αφού η εποχή την οποία δημιουργήθηκε, αλλά επίσης και η ηλικία των συντελεστών την εποχή εκείνη, επιτρέπει μια διεισδυτική ματιά σε αυτό το παρελθόν, το οποίο,όμως, παρελθόν  είναι και παρόν, από κάποιες απόψεις.

Βιβλιογραφία

Βιβλία

Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000.

EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013.

RobertO. Paxton,Η Ανατομία του Φασισμού, Κέδρος, Αθήνα 2004.

 

Εγκυκλοπαίδειες

 

Χ.Ο., «Φασισμός», Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάννικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1996.

 

Άρθρα

 

Γ. Κατσιαφίκας, Η ανατροπή της πολιτικής, Ευρωπαϊκά αυτόνομα κοινωνικά κινήματα και η αποαποικιοποίηση της καθημερινής ζωής, Ελευθεριακή Κουλτούρα 2007, στην ιστοσελίδα https://sxoliastesxwrissynora.wordpress.com/2014/04/13/, τελευταία επίσκεψη 23-4-2017.

 

Κατερίνα Σκαργιώτη,  «“Η στρατηγική της έντασης”: τρομοκρατικά χτυπήματα καιενοχοποίηση της Αριστεράς στην Ιταλία του 1970», (ιστοσελίδα https://barikat.gr/content/i-stratigiki-tis-entasis-tromokratika-htypimata-kai-enohopoiisi-tis-aristeras-stin-italia , τελευταία επίσκεψη 23/4/2017).

 

«1969-…: Στρατηγική της Έντασης στην Ιταλία», ιστοσελίδα http://rioters.espivblogs.net/2009/11/03/1969- (τελευταία επίσκεψη, 23-4-20017).

 

 

Ιστοσελίδες

 

http://www.cine.gr/film.asp?id=708503&page=4 (τελευταία επίσκεψη 23-4-2017).

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 (τελευταία επίσκεψη, 18-4-2017).


Wikipedia 3 (τελευταία επίσκεψη, 23-5-2017).

Wikipedia 4 (τελευταία επίσκεψη, 23-5-2017).

 

[i] Για το ρόλο της «κουτσής νίκης», καθώς και άλλων παραγόντων στη ριζοσπαστικοποίηση των μαζών και στην εκτράχυνση της πολιτικής δράσης στο EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 25.

[ii] Χ.Ο., «Φασισμός», Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάννικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1996, σελ. 187.

[iii]X.O., όπ. π., σελ. 187.

[iv] Χ. Ο., όπ. π., σελ. 187.

[v] Χ.Ο., όπ. π., σελ. 187.

[vi] Wikipedia (τελευταία επίσκεψη, 18-4-2017).

 


[vii]Όπ. π.

[viii] Για την πορεία της έννοιας totalitario και την κατάληξή της, Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σελ. 182.

[ix] Χ.Ο., «Φασισμός», Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάννικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1996, σελ. 185.

[x]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 23.

[xi]EmilioGentile, όπ. π., σελ. 185 και Wikipedia (τελευταία επίσκεψη, 18-4-2017).

 


[xii]RobertO. Paxton,Η Ανατομία του Φασισμού, Κέδρος, Αθήνα 2004, σελ. 86. OΜουσολίνι είχε διασωθεί από την εκλογική πανωλεθρία του 1919, χάρη στην πρακτική του squadrismo, που επινόησαν μερικοί οπαδοί του στην αγροτική Βόρεια Ιταλία.Εκεί ορισμένοι από τους πιο δραστήριους οπαδούς του εφάρμοσαν τακτικές που είχαν μάθει ως στρατιώτες, επιτιθέμενοι στους εσωτερικούς πια εχθρούς του ιταλικού έθνους.

[xiii]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 27.

Όσο ο Μουσολίνι ήταν διευθυντής της Avanti έχαιρε γενικής εκτίμησης και ήταν η πιο δημοφιλής μορφή του ιταλικού σοσιαλισμού.

Δυναμικός καθοδηγητής του κόμματος, φιλόδοξος, με προσωπικότητα μοντέρνου πολιτικού που γοήτευε τις μάζες, αντιεθνικιστής, αντιμιλιταριστής και διεθνιστής, ο Μουσολίνι όταν ξέσπασε η παγκόσμια σύρραξη δήλωσε αμέσως απόλυτη ουδετερότητα.

Λίγους μήνες, όμως, αργότερα, το φθινόπωρο του 1914 έκανε στροφή στον παρεμβατισμό, γιατί πίστευε ότι η ήττα των Κεντρικών Αυτοκρατοριών ήταν αναγκαία για να κατατροπωθεί ο μιλιταρισμός και ο απολυταρχισμός και να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την κοινωνική επανάσταση.Λίγοι σοσιαλιστές τον ακολούθησαν στη μεταστροφή, παρ’ ό,τι πίστευε το αντίθετο.

[xiv] Η δημιουργία των fasciήταν συνήθης πρακτική στα πλαίσια του ιταλικού αριστερού κινήματος, στο Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σελ. 129.

[xv]Hέκφραση «φασιστικό κίνημα» εμφανίζεται τον Απρίλιο του 1915 στην εφημερίδα αυτή και όριζε μια νέου τύπου οργάνωση, το αντικόμμα, αποτελούμενο από μαχητικούς πολιτικούς με ελεύθερο πνεύμα που απέρριπταν την οργάνωση και τα δόγματα που επέβαλλαν τα κόμματα.EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 28.

[xvi] Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σελ. 140 και γενικότερα για το ζήτημα στο ίδιο, σσ. 140-146.

[xvii]RobertO. Paxton,Η Ανατομία του Φασισμού, Κέδρος, Αθήνα 2004, σσ. 86-93.

[xviii]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 30.

[xix]Robert O. Paxton, όπ. π., σελ. 28.

[xx]Robert O. Paxton, όπ. π., σελ. 30.

[xxi]ΟιβουλευτέςτουPartitoNationaleFascistaεξελέγησαν μέσα από τη λίστα του Τζιολίτι. Ο αριθμός των βουλευτών δεν ήταν μεγάλος, αλλά απέδειξε ότι ο Μουσολίνι έπρεπε να θεωρείται πλέον ουσιαστικό κομμάτι του ιταλικού αντισοσιαλιστικού συνασπισμού σε εθνικό επίπεδο RobertO. Paxton,Η Ανατομία του Φασισμού, Κέδρος, Αθήνα 2004, σελ. 93.

[xxii] Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σσ. 156-162.


[xxiii] Wikipedia(τελευταία επίσκεψη, 23-5-2017).

[xxiv]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 35.

[xxv] Για τον «αντιτζιολιτισμό» που ήταν μια εξέγερση μικροαστών νέων που ήθελαν να ανατρέψουν την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων με έναν πόλεμο ή μια επανάσταση και την προσέγγιση τους από τους εθνικιστές διανοούμενους EmilioGentile, όπ. π., σελ. 24.

[xxvi] Wikipedia (τελευταία επίσκεψη, 23-5-2017) και γενικότερα στη σχετική βιβλιογραφία.


[xxvii] Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σσ. 166-167.

[xxviii]RobertO. Paxton,Η Ανατομία του Φασισμού, Κέδρος, Αθήνα 2004, σελ. 127.

[xxix] Robert O. Paxton,  όπ. π., σσ. 128-129.

[xxx] Robert O. Paxton,όπ. π., σσ. 126-129.

[xxxi]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σσ. 35-40.

[xxxii] Wikipedia  , (τελευταία επίσκεψη, 23-5-2017).

[xxxiii]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 39.

[xxxiv] Για το διάστημα 1922-1925, ο Μουσολίνι ήταν ημισυνταγματικός πρωθυπουργός, Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σσ. 167 και 173-181.

[xxxv]Πολλοί διανοούμενοι και πολιτικοί, εξ αιτίας αυτής της προπαγάνδας είχαν σχηματίσει πολύ θετική εντύπωση για τον Μουσολίνι και το καθεστώς του. Μεταξύ αυτών ο Τσώρτσιλ, ο Λόιντ Τζώρτζ, ο Μπέρναρντ Σω, ο Αμερικανός πρόεδρος Ρούσβελτ και ο Νίκος Καζαντζάκης.Wikipedia (τελευταία επίσκεψη, 23-5-2017).

Επίσης, γνωστές είναι οι περιπτώσεις του Έζρα Πάουντ και του Λουίτζι Πιραντέλλο, καθώς και η δημιουργία της Cinecittà. HCinecittàιδρύθηκε το 1937 από τον Μουσολίνι, το γιο του Βιττόριο, τον υπεύθυνο για τον κινηματογράφο LuigiFreddiμε το σλόγκαν«Il cinema è l'arma più forte» («Το σινεμά είναι πιο δυνατό από τα όπλα»).

Ο Φασισμός στην Ιταλία απέφυγε να επιβάλλει μια «Επίσημη Τέχνη», με αποτέλεσμα να κερδίσει την υποστήριξη πολλών τομέων του πολιτισμού και της τέχνης στο EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 45.

[xxxvi] Ο Μουσολίνι από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 άρχισε να αποπέμπει από τους κυβερνητικούς θώκους τους Φασίστες που είχαν ισχυρή προσωπικότητα και να τους αντικαθιστά με υποχείριά του.

[xxxvii]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 44.

[xxxviii]EmilioGentile, όπ. π., σσ. 40, 43-44.

[xxxix]EmilioGentile, όπ. π., σσ. 44-48.

[xl] Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σελ. 182.

[xli]Στάνλεϊ Πέιν, όπ. π., σελ. 183.

[xlii] Χ.Ο., «Φασισμός», Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάννικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1996, σελ. 188.

[xliii] Χ.Ο., όπ. π., σελ. 188.

[xliv] Χ. Ο.,όπ. π., σελ. 188

[xlv]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 53

[xlvi]EmilioGentile, όπ. π., σελ. 52.

[xlvii] Χ.Ο., «Φασισμός», Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάννικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1996, σελ. 188.

[xlviii]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σσ. 52-53.

[xlix] Χ.Ο., «Φασισμός», Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάννικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1996, σελ. 188.

[l] Wikipedia (τελευταία επίσκεψη, 23-5-2017)

[li]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σσ. 54-55.

[lii]Wikipedia (τελευταία επίσκεψη, 23-5-2017).

[liii] Wikipedia (τελευταία επίσκεψη, 23-5-2017).

[liv] Χ.Ο., «Φασισμός», Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάννικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1996, σ σσ. 186-187. Επίσης,για την επίδραση των Σορέλ και Παρέτο στο Μουσολίνι,  Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σελ. 131.


[lv]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σσ. 50-51.

[lvi]EmilioGentile, όπ. π., σελ. 44.

[lvii]EmilioGentile, όπ. π., σελ. 48. Παρ’ ό,τι ο Μουσολίνι είχε αποκηρύξει τον αντισημιτισμό στις αρχές της δεκαετίας του 1930, μετά άλλαξε άποψη και η Ιταλία από το 1938 έγινε αντισημιτικό κράτος.

[lviii]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 49.

[lix]EmilioGentile, όπ. π., σελ. 47.

[lx]EmilioGentile, όπ. π., σελ. 54.

[lxi]EmilioGentile, όπ. π., σελ. 55.

[lxii] Ιστοσελίδα τελευταία προβολή 23-4-2017.

[lxiii]Γ. Κατσιαφίκας, Η ανατροπή της πολιτικής, Ευρωπαϊκά αυτόνομα κοινωνικά κινήματα και η αποαποικιοποίηση της καθημερινής ζωής, Ελευθεριακή Κουλτούρα 2007, στην ιστοσελίδα  , τελευταία επίσκεψη 23-4-2017.

[lxiv]EmilioGentile, Φασισμός. Ιστορία και ερμηνεία, β’ έκδοση, Ασίνη, Αθήνα 2013, σελ. 50.

[lxv]1969-…: Στρατηγική της Έντασης στην Ιταλία, ιστοσελίδα , τελευταία επίσκεψη, 23-4-20017.
[lxvi]Όπ. π.

 

[lxvii] Κατερίνα Σκαργιώτη, «“Η στρατηγική της έντασης”: τρομοκρατικά χτυπήματα και ενοχοποίηση της Αριστεράς στην Ιταλία του 1970», (ιστοσελίδα  , τελευταία επίσκεψη 23/4/2017).

[lxviii]Κατερίνα Σκαργιώτη, όπ. π.

[lxix]«1969-…: Στρατηγική της Έντασης στην Ιταλία», ιστοσελίδα
 , τελευταία επίσκεψη, 23-4-20017.
[lxx] Κατερίνα Σκαργιώτη, «”Η στρατηγική της έντασης”: τρομοκρατικά χτυπήματα καιενοχοποίηση της Αριστεράς στην Ιταλία του 1970», (ιστοσελίδα  , τελευταία επίσκεψη 23/4/2017).

[lxxi]Γ. Κατσιαφίκας, Η ανατροπή της πολιτικής, Ευρωπαϊκά αυτόνομα κοινωνικά κινήματα και η αποαποικιοποίηση της καθημερινής ζωής, Ελευθεριακή Κουλτούρα 2007, στην ιστοσελίδα, τελευταία επίσκεψη 23-4-2017.

[lxxii] Για τον μαζικό Φασισμό του 1921, σε αντίθεση με τον Φασισμό του Σαν Σεπόλκρο, Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σελ. 151.

[lxxiii]Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σελ. 188.

[lxxiv] Για την συμμετοχή της Ιταλίας στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σελ. 134-137.

Και, επίσης, στο ίδιο, για την κρίση μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σσ. 137-140.

[lxxv] Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του Φασισμού, μτφρ. Κώστας Γεώρμας, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2000, σσ. 127-130.

[lxxvi]Στάνλεϊ Πέιν, όπ. π., σσ. 651-672.

Η δολοφονία του Χαράλαμπου Μπλιώνα και όσα... μένουν ίδια

Απόψεις

Του Νίκου Διαμαντόπουλου

- “Νήττων Ηλιδαίος”

 

 

   Ήταν 26 Οκτωβρίου του 1986. Ημέρα Κυριακή, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου. Ο νεαρός καθηγητής Μαθηματικών Χαράλαμπος Μπλιώνας, που εργάζεται στην Αθήνα, έχει επισκεφθεί για το Σαββατοκύριακο, την ιδιαίτερη πατρίδα του, το χωριό Λουτρό Ελασσόνας. Την ημέρα εκείνη, ο Μπλιώνας θα επέστρεφε στην πρωτεύουσα, γιατί την επομένη και εν όψει της εθνικής επετείου, εργαζόταν.  

   Ο Χαράλαμπος Μπλιώνας, το μεσημέρι της Κυριακής 26 Οκτωβρίου 1986, αναχωρεί από το χωριό του, για το ΚΤΕΛ της Λάρισας, προκειμένου να πάρει το λεωφορείο για την Αθήνα. Φτάνει όμως στο ΚΤΕΛ, λόγω μιας μικρής καθυστέρησης με το ΤΑΞΙ, πέντε λεπτά αργότερα από την αναχώρηση του λεωφορείου. Το επόμενο δρομολόγιο, είναι αργά το απόγευμα. Ο νεαρός εκπαιδευτικός μένει εκεί, αναζητώντας τρόπο για να περάσει η ώρα. Κάποιος του λέει ότι στο Αλκαζάρ έχει ωραίο παιχνίδι, της Α.Ε.Λ. που πάει για πρωτάθλημα, με τον Π.Α.Ο.Κ. Θεσσαλονίκης. Ο Μπλιώνας αφού το σκέφτεται, αν και δεν έχει σχέση με το ποδόσφαιρο, παίρνει μια εφημερίδα και πάει στο γήπεδο.

   Ο Χαράλαμπος μπαίνει σε μια ουδέτερη… θύρα και κάθεται στην κερκίδα του Αλκαζάρ, μακριά από οργανωμένους οπαδούς των δυο ομάδων. Άλλωστε, το μόνο που θέλει, είναι μια ήρεμη γωνιά, για να περάσει κάπως η ώρα. Σε κάποιο σημείο, αρκετή ώρα πριν από την έναρξη του αγώνα, από το πέταλο που βρίσκονται οι οπαδοί του ΠΑΟΚ, εκτοξεύονται… τρεις φωτοβολίδες. Φωτοβολίδες που πετάγονται προς το απέναντι “πέταλο”, μέρος που βρίσκονται οι φίλαθλοι της Λάρισας. Ενδιάμεσα είναι ο αγωνιστικός χώρος, που θα μπορούσαν άνετα να βρίσκονται και αθλητές! Οι δυο πέφτουν στο έδαφος, ενώ η τρίτη φεύγει πλάγια, χτυπάει στο κάγκελο και καρφώνεται στον λαιμό του Χαράλαμπου Μπλιώνα. Η μία από τις τρεις φωτοβολίδες, καρφώνεται στην καρωτίδα του νέου ανθρώπου που καθόταν αμέριμνος, σε μια γωνιά της κερκίδας, για να του περάσει λίγο η ώρα. Η φωτοβολίδα κόβει ακαριαία την καρωτίδα του Χαράλαμπου Μπλιώνα. «…Το αίμα, που βγαίνει σαν σιντριβάνι από τον λαιμό. Παρόλα αυτά η αναμμένη φωτοβολίδα, εξακολουθεί να καίει σφηνωμένη…» διαβάζει κανείς στο e-soccer.gr. Στον δρόμο για το Νοσοκομείο, ο 29χρονος καθηγητής που δεν πείραξε κανέναν, αφήνει την τελευταία του πνοή. Τα επόμενα χρόνια, ακολούθησαν... κι άλλοι. Πιο πρόσφατα θύματα, ο 19χρονος Αλκιβιάδης Καμπανός και ο 29χρονος Μιχαήλ Κατσουρής. Άνθρωποι νέοι και αυτοί, που δεν πείραξαν κανέναν. Αθώα θύματα της οπαδικής βίας και του χουλιγκανισμού. Άνθρωποι νέοι που δεν πρόλαβαν να ζήσουν τη ζωή τους.

Ο Χαράλαμπος Μπλιώνας, από μια οικογένεια αγωνιστών της ζωής, είχε προσφάτως διοριστεί στη Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε., ενώ σε λίγες μέρες θα αρραβωνιαζόταν. «Τα πάντα έμοιαζαν ρόδινα, όμως η μοίρα, με τη μορφή μιας φωτοβολίδας στο έλεος του χουλιγκανισμού, είχε άλλο σκοπό για αυτόν», θα γράψει αρκετά χρόνια αργότερα, ο Λευτέρης Παυλίδης στο sportime.gr. Ακόμη κι ένα φοβερό και συγκλονιστικό ρεπορτάζ της εκπομπής “Αθλητικοί Φάκελοι” της Δημόσιας Τηλεόρασης (ΕΤ-1), δεν θα ήταν δυνατόν, να αποτυπώσει το μέγεθος, το βάθος και τις διαστάσεις αυτής της ασύλληπτης τραγωδίας.

   Πόσα χρόνια και τόσες δεκαετίες μετά… και σε τούτη τη χώρα που λέγεται Ελλάδα, όλοι είμαστε εν δυνάμει, ένας νέος Χαράλαμπος Μπλιώνας. Απεδείχθη περίτρανα και με τον πλέον τραγικό τρόπο, τόσο με τον Άλκη Καμπανό όσο και με τον Μιχάλη Κατσουρή. Μιας και «όλα τριγύρω αλλάζουν και όλα τα ίδια μένουν» που λέει κι ένα τραγούδι. “Η βία στα γήπεδα”. Η βία στην κάθε μορφή της και στα κάθε λογής γήπεδα, παραμένει κυρίαρχη... Τρανό παράδειγμα, η τραγική ιστορία του Ευάγγελου Γιακουμάκη. Σε μια κοινωνία που ψάχνει τρόπους να καλύψει τα κόμπλεξ και τις ανασφάλειες της, σε βάρος των άλλων.  

 

 

 

 

Έμποροι και εμπορικές συντροφίες στον Πύργο της επαναστατικής δεκαετίας του 1820. - Ένα ανέκδοτο ναυλοσύμφωνο με τον έμπορο Salvatore Gambin

Τραμπαδώρος Δ.

του Διονύση (Σάκη) Τραμπαδώρου

 

Το πρώτο χρονολογικά έγγραφο το οποίο αφορά σύσταση εμπορικής συντροφίας στην περιοχή του Πύργου είναι αυτό που δημοσιεύει ο Χρυσανθακόπουλος, με ημερομηνία 1η Μαρτίου 1797, και, συγκεκριμένα, τη σύσταση συντροφίας μεταξύ του Γιάννη Μοσχούλα και του Γιωργάκη Αυγερινού.

Το έγγραφο υπογράφεται ως εξής: «γιανις μοςκουλας βεβεονο», «σταθις πατρινος μαρτιρο», «δοκτωρ νικολαος σισινης μαρτυρο», ενώ στο πίσω μέρος της επιστολής αναφέρεται η εξής φράση: «μολογία τοῦ κυρ γιανη μουσκοῦλα»[1].

Οι έμποροι και οι επωνυμίες των εμπορικών συντροφιών που δραστηριοποιήθηκαν κατά τη δεκαετία του 1820, στον Πύργο, είναι οι εξής: Σαλβατόρος Γαμπής (Salvatore Gambin) Μαλτέζος, Βασίλειος Ιωάννου και Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Βασίλειος Ιωάννου και Συντροφία,  Παναγιώτης Καννελόπουλος και Συντροφία, Πέλυτον Πελτράν, Μιχαήλ Στεμ(ν)ιτζιώτης (Σπετσιώτης), Μιχαήλ Στεμ(ν)ιτζιώτης και Συντροφία (Σπέτσες), Κωνσταντίνος Κεραμιδόπουλος[2] (Πύργιος), Αναγνώστης Ζαφειρόπουλος και Συντροφία (το όνομα αυτό το βρίσκουμε και σε βιβλίο του Β. Κρεμμυδά, ως σύγαμβρο του Αντώνη Σαλβαρά[3]) Γρηγόρης Κυριακόπουλος (Πύργιος) και Δημήτριος Κασκαντέρος (σύντροφοι), Σπυρίδωνας και Αναστάσιος Χέλμης (Ζακύνθιοι), Γαβρίλης και Γερόλυμος Μακρής (Κεφαλλήνες), Χρήστος Δαραλέξης (Πύργιος), Ιωάννης Καρυτινός, Νικόλαος Σταματόπουλος (κάτοικος Λευκάδας), Ιωάννης Αναγνώστου, Παύλος Μιχαλίτζης, Νικόλαος Γιοβάνης (Γαλαξιδιώτης) Κωνσταντίνος Πατρινός (Σπετσιώτης), Αναστάσιος Ι. Λεονταρίτης (Πύργιος) Διονύσιος Χατζηγιάννης - Μητρόπουλος (Πύργιος). και Δημήτριος Λαμπίκης Καραντζάς, «Βυζάντιος» όπως αναφέρει στα έγγραφα, δηλαδή Κωνσταντινουπολίτης

Ενδεχομένως, κάποιοι από αυτούς να ήταν και ναυτικοί, όπως οι Σπυρίδωνας και Αναστάσιος Χέλμης και Νικόλαος Γιοβάνης.

Έρευνα - σταχυολόγηση – μεταγραφή: Διονύσης (Σάκης) Τραμπαδώρος

Χαρακτηριστικά του εγγράφου: Τυπικό δείγμα συμβολαίου που εξάγεται από το Μνημονείο του Πύργου επί Κουβαρά, εύκολο στην κατανόηση, γενικώς, αλλά με δυσκολίες στην ακριβή απόδοση.

Παρουσίαση εγγράφου

Συμφωνητικό ναύλωσης πλοίου, Δημόσιος Μνήμων Πύργου Στέλιος Α. Κουβαράς, α/σ 144/4 Δεκεμβρίου 1829/Πύργος Ηλείας.

Συμφωνητικό ναύλωσης του πλοίου «Παναγία Παντοχαρά», με σημαία του Ιονίου Κράτους, μεταξύ του πλοίαρχου Σπύρου Βλαστού, Ζακυνθίου και του Σαλβατόρου Γαμπή (Salvatore Gambin), Μαλτέζου.

Ο Salvatore Gambin, παρ΄ ότι Μαλτέζος στην καταγωγή, είχε πολιτογραφηθεί ως Ζακύνθιος, με βάση την νομοθεσία του Ιονίου Κράτους για τους ξένους, οι οποίοι όταν πληρούσαν κυρίως το κριτήριο του χρόνου μόνιμης διαμονής στα Επτάνησα, θεωρούντο πολίτες του Κράτους αυτού.

Σκοπός την ναύλωσης ήταν η μεταφορά μουλαριών και αλόγων από το Κατάκωλο ἢ τον Κόρακα ἢ το Πυργί (υποτυπώδη λιμάνια της περιοχής του Πύργου εκείνη την εποχή) στη Ζάκυνθο.

Για το Κατάκωλο δεν χρειάζεται να πούμε που τοποθετείται, παρ΄ότι το Κατάκωλο εκείνης της εποχής ελάχιστη σχέση έχει με το σημερινό, από την άποψη της τοπογραφίας. Για τον Κόρακα παρ΄ότι υπάρχει και η άποψη ότι πρόκειται για τον σημερινό Άγιο Ανδρέα, εμείς πιστεύουμε, βάση έγγραφων μαρτυριών, ότι πρόκειται για την ευρύτερη περιοχή της σημερινής παραλίας του Κόρακα, στο Κορακοχώρι, ενώ για το σκάλωμα του Πυργίου δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τοποθετείται στην περιοχή του Αγίου Ηλία Πύργου.

Το ναυλοσύμφωνο υπογράφουν οι Κυριαζής Βλαχοχρήστος παρακαλεστός από τον Σπύρο Βλαστό και ως μάρτυρες, οι Γιώργης Λιθαράς και Νικόλαος Παυλόπουλος.

Όπως έχουμε αναφέρει σε άλλο δημοσίευμα η λέξη «παρακαλεστός» στα συμβόλαια εκείνης της εποχής σήμαινε τον άνθρωπο που υπέγραφε αντί του εκάστοτε αγράμματου συμβαλλομένου.

Επίσης, στο ναυλοσύμφωνο υπάρχει η έκφραση «αρμόδιος καιρός», που σημαίνει ο κατάλληλος καιρός, οι κατάλληλες καιρικές συνθήκες.

Μνεία ακόμη γίνεται και στα «δίστηλα τάλιρα», ένα από τα νομίσματα της εποχής, στα οποία έχουμε αναφερθεί.

Το όνομα του πλοίου, «Παναγία Παντοχαρά» ήταν και είναι, μέχρι και σήμερα ακόμη, πολύ συνηθισμένο για σκάφη ζακυνθιακής ιδιοκτησίας.

 

Αρχή εγγράφου

Αῤ:144: Τῶ χιληοστὸν ὁκτακοσιοστὸν ἡκοστὸν ἓνατον τῆ τετάρτη τοῦ Δικεμβρίου τοῦ Μηνὸς ἐν Πύργω, ἐπαρισυάσθησαν προσοπικὸς ἐν τῶ ἡμετέρον γραφεῖον τοῦ Δημοσίου Μνήμωνος τῆς ἐπαρχίας ταῦτης παρόντων τῶν κάτοθεν ἁξιοπήσθων μαρτύρων ἀπὸ τὸ ἒν μέρος ὁ Κύριος Πλύαρχος Σπύρος Βλαστὸς τοὺ ἰωάνη Ζακίνθηος, καὶ ἐκ τοῦ ἐτέρου ὁ Κύριος Σαλβατόρος Γαμπὶς ποτὲ ἰωάνη Μαλτέζος, τὰ ὁποῖα μέροι φανερώνουν καὶ ὁμολογοῦν ὃτι ἐσυμφόνισαν, ὁς ἀκολουθὰ.

ὁ ῥυθὴς κύριος Βλαστὸς τὴν σύμερον δήδη εἰς Ναύλον τὸ πλήοντου ὁνομαζόμενον ἡ Παναγία Παντοχαρὰ μὲ συμέα ἐπτανίσηαν πρὸς τὸν ἐδὸ παρὸντα Κήριον Σαλβατόρον, ὑποσχόμενος νὰ μεταφέρη ἀπὸ τὴν σκάλα τοῦ Κώρακα ἡ κατάκολου, ἡ Πυργή εἰς Ζάκυνθω μουλάρια σαράντα καὶ τρία ἂλογα τὰ ὁποῖα ἀμέσος ὁποῦ εὐγάλη τὸ καικηὸντου ἀπὸ τὸν ποταμὸν τοῦ Μορέος ὑπόσχεται νὰ ἡπάγη εις ἐκίνην τὴν σκάλαν μόνον ἀπὸ ταῖς ἀνωηριμέναις, καὶ νὰ βὰλη ὃσα μουλάρια ἢθελε δυνιθῆ καὶ χορὶς ἀναβολὴν κεροῦ νὰ ἁναχορίση διὰ Ζάκινθο, καὶ ευγαζων ταύτα ἒξω ἀμέσος νὰ ἁναχορίση ἒχοντας τὸν γκερὸν ἀρμόδιον* καὶ νὰ ἐπιστρέψη εἰς τό αὐτὸν σκάλομα νὰ φορτόση τὰ ἀποληοθὲν ἡ ὃσα ἡμπορέση, καὶ ἐνενὶ λόγο νὰ τὰ κουβαλήση ὃλα εἰς Ζάκινθο χωρὶς νὰ ἡμπορέση ὃ ῥυθὴς πλίαρχος νὰ κυτάξι ἂλην του δουλιὰν ἐὰν πρότον δὲν κάμη τὴν ὁλόκληρον μετακόμησιν τῶν ῥυθέντων ζόον, διὰ τὰ ὁποῖα ὑπόσχεται ὁ Ναυλοτὴς Κύριος σαλβατόρος νὰ πλυρόση διὰ ναύλον τάλιρα δίστηλα* δίο |απ’τὰ φορτοια|διὰ τὸ κάθε ζώον, ἂν κατὰ περίστασις ἢθελε ἀκολουθήση καμίαν ἀτυχίαν ζώου νὰ εἶναι διὰ λογαριασμὸν τοῦ Νικοκίρη αὐτῶν, ὑπόσχεται ὁ πλύαρχος [[ὑπόσχεται]] νὰ μετακομήση τοὺς ἀνθρόπους τοὺ ναυλοτοῦ εἰς Ζάκινθο χορὶς Ναῦλον οὓτος ὑπόσχονται νἀ βαστάξουν στέρεας καὶ ἁμετάτρεπτας τᾶς ἁνοηριμένας συνθίκας καὶ ὃποιος ἀπὸ τὰ ῥυθέντα μέροι ἣθελε λύψη νὰ ὑπόσχεται εἰς ὃλας τὰς ἐπυζιμηόσοις καὶ ἐπυδῆ ὁ ῥυθὴς πλύαρχος δὲν ἰξεύρη γράμματα ὑπογράφη ἃλος διὰ αὐτὸν.-

Κυριαζῆς Βλαχωχρίστος παρακαλεστος ἀπὸ τὸν ανωθεν πληαχον σπιρον βλαστον επιδι ὂτι δεν ηξερι υπογραψη

Salvatore Gambin

γηωργῆς ληθαρᾶς μαρτηρω

νηκόλαος παβλόπουλος μαρτυρὸ

 

                                                                                                     ὁ Δημόσιος Μνήμων

 

                                                                                                      Στέλιος Α: Κουβαρὰς

 

 Τέλος εγγράφου

 

 

[1]Γεώργιος Αριστείδου Χρυσανθακόπουλος, Η Ηλεία επί Τουρκοκρατίας, Ιδιωτική έκδοση, Εν Αθήναις 1950, σελ. 83.

[2]Βρήκαμε το επώνυμο στα Μητρώα Αρρένων του Δήμου Πύργου.

[3]Βασίλης Κρεμμυδάς, Το καριοφίλι και το γρόσι. Στεριανές οικονομικές πραγματικότητες στη νότια Πελοπόννησο (1750-1850), Ιστορικό Αρχείο-Πολιτιστική Συμβολή της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 2004, σελ. 91.

 

 

Κινηματογράφος και Ιστορία - Η Λίστα του Σίντλερ, του Στίβεν Σπίλμπεργκ

Τραμπαδώρος Δ.

του Διονύση Τραμπαδώρου

  1. Ιστορία και κινηματογράφος

«Έτσι συνειδητά ή λιγότερο συνειδητά οι κινηματογραφιστές μπαίνουν στην υπηρεσία μιας ιδεολογίας ή μιας θεσμοθετημένης υπόθεσης, χωρίς αυτό να αποκλείει τις αντιστάσεις και τις ρωγμές»1.

 

Οι ταινίες αποτελούν βασικά αφήγηση, όπως υποστηρίζει ο C. Mertz και ο σκελετός αυτής της αφήγησης λέγεται story2.

Δεν είναι λίγες οι ταινίες που κάνουν ιστορία ή την κριτικάρουν ή την ανατρέπουν. Ο κινηματογράφος είναι προϊόν της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Όμως ο κινηματογράφος δεν συμμετέχει στην ιστορία στον ίδιο βαθμό που συμμετέχουν άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, αλλά πολύ περισσότερο και με διαφορετικό τρόπο.

Ο κινηματογράφος αντικατέστησε ή απορρόφησε ένα μεγάλο αριθμό από είδη της λαϊκής ψυχαγωγίας και επηρέασε ή περιόρισε τις άλλες μορφές τέχνης.

Έγινε κεντρικός άξονας των μαζικών μέσων ψυχαγωγίας, κυριαρχώντας σε αυτά με τα θυγατρικά του είδη.

Απόκτησε ισχυρή επιρροή στη διαμόρφωση της κοινωνικής συνείδησης πλατιών μαζών στην περιοχή του εποικοδομήματος 3.

Επίσης, ο Σωτ. Θ. Δημητρίου υποστηρίζει ότι ο κινηματογράφος από προϊόν της δραστηριότητας των ανθρώπων ως υποκειμένων έχει γίνει ο ίδιος υποκείμενο της ιστορίας που διαμορφώνει τις ατομικές συνειδήσεις σύμφωνα με το μοντέλο συμπεριφοράς και την ιδεολογία που μεταδίδει από την οθόνη.

Και, επίσης, ότι ο κινηματογράφος αποτελεί μηχανισμό ρύθμισης στην περιοχή του εποικοδομήματος που εξασφαλίζει τη συνοχή και συντήρηση του υπάρχοντος κοινωνικού συστήματος καθώς και την αναπαραγωγή του.

Ο ρόλος του κινηματογράφου ως υποκειμένου της ιστορίας προσδιορίζεται από αυτές τις ενέργειες ρύθμισης .

Επειδή ανήκει στο εποικοδόμημα δρα ιδεατά δια μέσου των παραστάσεων.

Μεταβιβάζει και στερεώνει στη συνείδηση των θεατών συγκεκριμένους τύπους συμπεριφοράς αλλά και γενικές αρχές για την αντίληψη του κόσμου και τη στάση στη ζωή, όπως αυτές τις απαιτεί το κοινωνικό σύστημα ιεραρχίας.

Σε σχέση με το ζήτημα της θεώρησης του κινηματογράφος σαν αντικείμενο της ιστορίας, δηλαδή ως υλικό της ιστορικής έρευνας θα πρέπει να δεχθούμε ορισμένες έννοιες4.

  1. Δεν μας ενδιαφέρει η ακριβολόγηση των γεγονότων αλλά θεωρούμε την ιστορία ως τα ουσιαστικό γνώρισμα της κοινωνίας που χαρακτηρίζει τη δημιουργική κίνηση της αυτοοργάνωσής της.

 

1 Σώτη Τριανταφύλλου, «Κινηματογράφος και Ιστορία», περιοδικό Διαβάζω, αρ. 266, 26.6.91, σελ. 17.

2 Σωτ. Θ. Δημητρίου, «Ο κινηματογράφος ως υποκείμενο και ως αντικείμενο της ιστορίας», περιοδικό Διαβάζω, αρ. 266, 26.6.91, σελ. 18.

Όπ. π., σελ. 19.

Όπ. π., σελ. 22.

 

Επομένως ο ιστορικός θα πρέπει να ερευνήσει τις μη αναστρέψιμες κανονικότητες της κοινωνίας που προσδιορίζουν τη λειτουργία της και το μετασχηματισμό της.

  1. Υλικό της ιστορίας είναι όλο το πεδίο των κοινωνικών φαινομένων, η κουλτούρα ως ολότητα, τα ορατά και μη ορατά ντοκουμέντα και ιδιαίτερα οι αντιφάσεις της, γιατί αυτές τροφοδοτούν την κίνησή της.
  2. Δεν χρειάζεται να ακριβολογήσουμε τα ντοκουμέντα, αλλά να προχωρήσουμε στην ανάκρισή τους, όπως υποστήριξε ο Collingwood, για να αποκαλύψουν εκείνο που κρύβουν πίσω από αυτά που λένε, να φωτίσουν το λανθάνον.
  3. Ο ιστορικός πρέπει να αναζητήσει τη βαθύτερη σημασία των σχέσεων δηλαδή τη δυναμική δομή που βρίσκεται πίσω από τα φαινόμενα και αποκαλύπτεται από τις αντιφάσεις και τα λανθάνοντα γιατί οι δομικές ιδιότητες της κοινωνικής αναπαραγωγής προσδιορίζουν την κατεύθυνση της.
  4. Κεντρικός πυρήνας της ανάλυσής του η κυρίαρχη τάξη και ιδεολογία που γράφει την ιστορία αναπαράγει τα μοντέλα κυριαρχίας.

Η σχέση όμως με τη σημασία της εικόνας, γενικά, και όχι μόνο του κινηματογράφου, ας παρακολουθήσουμε αυτά που αναφέρει ο Δήμος Θέος.

«Στη συνείδηση της χριστιανικής Ευρώπης ρωμαιοκαθολικής και ορθόδοξης, ο ιστορικός χαρακτήρας της εικόνας είναι δεδομένος. Κάθε φορά που ο αγιογράφος θα ολοκληρώνει το έργο του δεν θα παραλείπει να μνημονεύει ότι «Ο Ναός Ιστορήθη…». Η εικονογράφηση της θείας Ενανθρώπησης πέρα από την ευχαριστιακή της φυσιογνωμία παραμένει μια πράξη ιστορικής μνήμης. Η αναπαράσταση των θείων πα- θών συγκροτεί την Οικονομία τα της Σωτηρίας. Εκφράζει το ιστορικό Είναι του χριστολογικού σύμπαντος. Συνεπώς η τιμή της εικονογραφικής ιστόρησης προς το πρωτότυπο διαβαίνει, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Μέγας Βασίλειος. Αποκλειομένου του πρωτοτύπου τα έργα της θρησκευτικής τέχνης θα έχαναν κάθε νόημα υπάρξεως.

Ο μεταφυσικός και αναγωγικός χαρακτήρας της εικόνας είναι βαθιά ριζωμένος στη χριστιανική παράδοση. Η ιερή τέχνη τόσο για τους ορθοδόξους όσο και για τους καθολικούς συνιστά την εκκάλυψη του ιστορικού Είναι, το χρονικό της Σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους5».

Επίσης, ο Δήμος Θέος κάνει αναφορά στην ταινία «Χίτλερ, ένα φιλμ από τη Γερμανία» το Γερμανού σκηνοθέτη Hans-Jurgen Syberberg όπου υπάρχει η έμφαση στη σαγήνη της συνδιαλλαγής και τα αποκρουστικά χαρακτηριστικά του Γ’ Ράιχ τα διαπνέει ένας αέρας αριστοκρατικής κατανόησης, ενώ σε

ένα άλλο σημείο αναφέρεται στην …αποστροφή του συγκεκριμένου σκηνοθέτη προς τον ιδεολογικοποιημένο ιστορικισμό ο οποίος κατά κύριο λόγο ευθύνεται για την αμετάκλητη καταδίκη των πολιτικών και στρατιωτικών πεπραγμένων του Τρίτου Ράιχ6.

Ο Μάρκ Φερρό αναφέρει ότι το πρόβλημα συνίσταται στο να αναρωτηθούμε αν ο κινηματογράφος και η τηλεόραση τροποποιούν ή όχι την ιστορική μας θεώρηση, εφόσον δεχόμαστε ως προϋπόθεση ότι αντικείμενο της ιστορίας δεν είναι απλώς η γνωριμία με τα φαινόμενα του παρελθόντος, αλλά επίσης η ανάλυση των δεσμών που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν, η αναζήτηση συνεχειών και ρήξεων7.

Και προτείνει δύο τρόπους ταξινόμησης των ταινιών ως προς τη σχέση τους με την ιστορία, τη σφαιρική και ανάλογα με το πώς αντιμετωπίζουν τα κοινωνικά και τα ιστορικά προβλήματα8.

 

 
   

 

5Δήμος Θέος, «Ιστορία, αναπαράσταση και κινηματογράφος», περιοδικό Διαβάζω, αρ. 266, 26.6.91, σελ. 30.

6Όπ. π., σελ. 34.

7Μαρκ Φερρό, Κινηματογράφος και Ιστορία, μτφρ. Πελαγία Μαρκέτου, Μεταίχμιο, [Αθήνα 2001], σελ. 197.

8Όπ. π., σελ. 203.

 

Ακόμα αναφέρεται στην ταινία «Ο Εβραίος Συς» του Veit Harlan9, ο οποία γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία στη ναζιστική Γερμανία και αυτό ανεξάρτητα από τις προθέσεις του Γκαίμπελς.

Επιπροσθέτως, ο Μαρκ Φερρό αναφέρει ότι ο κινηματογράφος συμπλέκεται πολλαπλά με την ιστορία.

  1. Παρεμβαίνει ως παραγωγός της ιστορίας. Αν το θέσουμε χρονολογικά εμφανίστηκε πρώτα από όλα ως μοχλός της επιστημονικής προόδου. Επίσης αφότου ο κινηματογράφος αναγνωρίστηκε ως τέχνη οι πρωτοπόροι του παρεμβαίνουν στην ιστορία δημιουργώντας ταινίες είτε ντοκιμαντέρ είτε μυθοπλαστικές οι οποίες από τα πρώτα τους βήματα κατηχούσαν και εξυμνούσαν υπό το προκάλυμμα της απλής αναπαράστασης.
  2. Ο κινηματογράφος ασκεί την παρέμβαση του χρησιμοποιώντας ορισμένα εκφραστικά μέσα τα οποία καθιστούν την ταινία αποτελεσματική, λειτουργική. Η συγκεκριμένη ικανότητα συνδέεται αναμφίβολα με την κοινωνία που παράγει τις ταινίες και με εκείνη που τις υποδέχεται, που τις προσλαμβάνει. Ο κινηματογράφος διαθέτει εκφραστικούς τρόπους οι οποίοι δεν συνιστούν απλή μεταγραφή της λογοτεχνικής γραφής, αλλά διατηρούν την ιδιαιτερότητά τους.
  3. Η χρήση και η πρακτική εφαρμογή ιδιαίτερων τρόπων γραφής ισοδυναμούν με πολεμικά όπλα τα οποία συνδέονται με την κοινωνία που παράγει την ταινία και με εκείνη που την υποδέχεται. Η κοινωνία υποδοχής προδίδεται κατ’ αρχάς από τη λογοκρισία κάθε είδους στην οποία συμπεριλαμβάνεται η επίσημη λογοκρισία αλλά και επιπροσθέτως η αυτολογοκρισία.
  4. Ιστορική ανάγνωση της ταινίας, κινηματογραφική ανάγνωση της ιστορίας: αυτούς τους δύο τελευταίους άξονες θα ακολουθήσουμε προκειμένου να αναρωτηθούμε πάνω στη σχέση του κινηματογράφου με την ιστορία. Η κινηματογραφική ανάγνωση της ιστορίας θέτει στον ιστορικό το πρόβλημα της ιστοριογραφικής ανάγνωσης του παρελθόντος.

Ο κινηματογραφιστής ως ιστορικός μπορεί να αποδώσει στην κοινωνία μια ιστορία από την οποία την έχει αποστερήσει η θεσμοποιημένη ιστορική παραγωγή.

Η ιστορική και κοινωνική ανάγνωση της ταινίας επέτρεψε την πρόσβαση σε αθέατες περιοχές του παρελθόντος των κοινωνιών. Αποκαλύπτει λ.χ. αυτολογοκρισίες και ασυναίσθητα ολισθήματα μιας κοινωνίας συνολικά, μιας καλλιτεχνικής δημιουργίας κ.λπ.10

Σε σχέση με τους ιστορικούς και τον κινηματογράφο ο Μαρκ Φερρό αναφέρει ότι αυτοί αγνοούν τον κινηματογράφο δεν τον κατατάσσουν καν στις ιστορικές πηγές.

Τα φιλμ απουσιάζουν εντελώς από το νοητικό σύμπαν του ιστορικού.

Οι ταινίες και άλλες μη γραπτές πηγές αντιμετωπίστηκαν από τους ιστορικούς με μια ασυναίσθητη άρνηση, μια τύφλωση γεγονός που οφείλεται σε συνθετότερες αιτίες11.

 

  1. Λίγα λόγια για την ταινία «Η Λίστα του Σίντλερ».

Η Λίστα του Σίντλερ είναι αμερικανικό πολεμικό βιογραφικό δράμα παραγωγής 1993 με θέμα

τον Όσκαρ Σίντλερ, έναν Γερμανό επιχειρηματία που έσωσε τις ζωές χιλίων και πλέον Πολωνών εβραίων προσλαμβάνοντάς τους στο εργοστάσιό του. Την ταινία σκηνοθέτησε ο Στίβεν Σπίλμπεργκ και το σενάριο έγραψε ο Στίβεν Ζαϊλίαν, βασισμένο στη νουβέλα Schindler's Ark του Τόμας Κενάλι12.

Πρωταγωνιστούν οι Λίαμ Νίσον, Ρέιφ Φάινς και Μπεν Κίνγκσλεϊ.

 

9 Όπ.π., σσ. 145-147.

10Όπ. π., σελ. 29-36.

11Όπ.π., σσ. 39.

12https://el.wikipedia.org/wiki/Η_Λίστα_του_Σίντλερ.

 

Η ταινία ξεκινά το 1939 με την συγκέντρωση των Πολωνών εβραίων στο Γκέτο της Κρακοβίας, λίγο μετά την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Εν τω μεταξύ ο Όσκαρ Σίντλερ, ένας Γερμανός επιχειρηματίας από τη Μοραβία, φτάνει στην πόλη ελπίζοντας ότι θα κάνει περιουσία από τον πόλεμο.

Ο Σίντλερ δωροδοκεί την Βέρμαχτ και τους αξιωματικούς των Ες Ες και έτσι αγοράζει ένα εργοστάσιο για την παραγωγή εμαγιέ οικιακών σκευών, το οποίο στη συνέχεια μετατρέπει σε εργοστάσιο εφοδίων για το στρατό.

Προσλαμβάνει τον Ιτζάκ Στερν, πρώην λογιστή της επιχείρησης, ο οποίος έχει επαφές με τους εβραίους επιχειρηματίες. Οι εβραίοι επιχειρηματίες δανείζουν στο Σίντλερ τα χρήματα για το εργοστάσιο με αντάλλαγμα ποσοστό από τα κέρδη. Ο Σίντλερ προσλαμβάνει μόνο Εβραίους καθώς κοστίζουν λιγότερο, ενώ οι μισθοί τους, σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο του Ράιχ, περιέρχονταν στα Ες Ες.

Ο λογιστής Στερν πλαστογραφεί έγγραφα για να διασφαλίσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώ- πους ως «χρήσιμους» στους Γερμανούς, ώστε να τους σώσει από μεταφορά σε στρατόπεδα συγκέ- ντρωσης, αλλά και από το θάνατο.

Ο Υπολοχαγός των Ες Ες Άμον Γκετ φτάνει στην Κρακοβία για να αρχίσει την κατασκευή του στρατοπέδου συγκέντρωσης Πλαστσόφ. Δίνει εντολή να αδειάσει το γκέτο και η Επιχείρηση Ράινχαρντ, δηλαδή η επιχείρηση εξόντωσης των εβραίων, στην Κρακοβία αρχίζει, με τα στρατεύματα να εκκενώνουν τα συνωστισμένα δωμάτια και να δολοφονούν όποιον διαμαρτύρεται ή δε συνεργάζεται, ανεξάρτητα από ηλικία ή άλλο χαρακτηριστικό. Τυχαίως ο Σίντλερ παρακολουθεί τη σφαγή και επηρεάζεται καταλυτικά. Παρ' όλα αυτά γίνεται φίλος με τον Γκετ και συνεχίζει να έχει την υποστήριξη και την προστασία των Ες Ες. Ο Σίντλερ δωροδοκεί τον Γκετ ώστε να του επιτρέψει να χτίσει στρατόπεδο για τους εργάτες του. Αρχικώς η πρόθεσή του είναι να κερδίσει χρήματα, αλλά στην πορεία σκοπός του

γίνεται να σώσει όσες περισσότερες ζωές μπορεί. Καθώς ο πόλεμος παίρνει άλλη τροπή, για τη Γερμανία το Βερολίνο διατάζει τον Γκετ να αποτεφρώσει όλα τα σώματα των εβραίων που δολοφονήθηκαν, να διαλύσει το γκέτο του Πλαστσόφ και να στείλει όσους εβραίους απέμεναν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς.

Στην αρχή ο Σίντλερ ετοιμάζεται να φύγει από την Κρακοβία, τελικά, όμως ζητεί από τον Γκετ να του επιτρέψει να κρατήσει τους εργάτες του, ώστε να τους μεταφέρει στην γενέτειρα πόλη του

στη Μοραβία. Ο Γκετ δέχεται κατόπιν, όμως δωροδοκίας από τον Σίντλερ, χρεώνοντας μάλιστα με υπέρογκο ποσό τον κάθε έναν εργάτη χωριστά. Έτσι, ο Σίντλερ σε συνεργασία με τον Στερν συντάσσουν μια λίστα με τους εργάτες που θα τους πάρει μαζί του στη Μοραβία και δεν θα πάνε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Παρά το γεγονός ότι στη λίστα του Σίντλερ θα έπρεπε να αποτελείται μόνον από «ικανούς» σε αυτήν περιλαμβάνονταν με διάφορες προφάσεις πολλά παιδιά, υπερήλικες και αναξιοπαθούντες. Η συμπερίληψη στη λίστα του Σίντλερ ήταν γεγονός πολύ σημαντικό γιατί σήμαινε την ευκαιρία για ζωή, αντί

για τον σχεδόν βέβαιο θάνατο. Όλοι από τη λίστα αυτή φτάνουν στη Μοραβία. Όμως, το τραίνο που μετέφερε τις γυναίκες, κατά λάθος, πηγαίνει στο Άουσβιτς. Οι γυναίκες, όταν τις οδήγησαν στους θαλάμους με τις ντουζιέρες, νόμισαν προς στιγμήν ότι τις οδηγούν στο θάλαμο αερίων και αρχίζουν να κλαίνε από χαρά όταν διαπίστωσαν ότι το νερό πέφτει πάνω τους από τις ντουζιέρες. Ο Σίντλερ μεταβαίνει αμέσως στο Άουσβιτς και, δωροδοκώντας κατά την προσφιλή του μέθοδο, τον υπεύθυνο του στρατοπέδου σώζει όλες τις γυναίκες εργαζόμενές του. Μόλις οι εργάτες του φτάνουν στη Μοραβία, ο Σίντλερ δίνει αυστηρές εντολές στους Ες Ες φύλακες να συμπεριφέρονται με καλό τρόπο στους εβραίους, αποφεύγοντας τις βιαιοπραγίες και τους φόνους. Για να κρατήσει τους εργάτες του ζωντανούς, ξοδεύει σχεδόν όλη του την περιουσία για να δωροδοκεί τους Ναζί αξιωματικούς. Τα χρήματα του τελειώνουν λίγο πριν η Βέρμαχτ παραδοθεί και λήξει ο πόλεμος στην Ευρώπη.

Ως μέλος των Ναζί και έχοντας κερδίσει χρήματα από την εργασία των εβραίων, το 1945, ο Σίντλερ πρέπει να αποδράσει. Αν και οι φύλακες των Ες Ες έχουν πάρει εντολή να εξοντώσουν τους Εβραίους

 

ο Σίντλερ τους πείθει να γυρίσουν πίσω στις οικογένειές τους ως άνδρες και όχι ως δολοφόνοι. Λίγο πριν φύγει, φορτώνει το αυτοκίνητό του και αποχαιρετά τους εργάτες του. Αυτοί του δίνουν ένα γράμμα, υπογεγραμμένο από όλους τους, εξηγώντας πως δεν είναι εγκληματίας πολέμου, μαζί με ένα δαχτυλίδι με την επιγραφή «Όποιος σώζει μια ζωή, σώζει ολόκληρο τον κόσμο». Ο Σίντλερ συγκινείται αλλά και νοιώθει ενοχές, αισθανόμενος ότι θα μπορούσε να κάνει περισσότερα ώστε να σώσει περισ- σότερες ζωές.

Αφότου έφυγε ο Σίντλερ, οι εβραίοι εργαζόμενοί του, κοιμήθηκαν έξω από τις πύλες του εργοστασίου, και ξυπνώντας το πρωί ένας Σοβιετικός ιππέας τους ειδοποιεί ότι απελευθερώθηκαν από τον Κόκκινο Στρατό. Στη συνέχεια οι εβραίοι περπατούν μέχρι τη διπλανή πόλη για να βρουν φαγητό.

Μετά από κάποιες σκηνές που απεικονίζουν κάποια συμβάντα μετά την λήξη του πολέμου, όπως την εκτέλεση του Άμον Γκετ για εγκλήματα πολέμου και το τι απέγινε, τελικά, ο Όσκαρ Σίντλερ, η ταινία επιστρέφει με τους εβραίους να περπατούν μέχρι τη διπλανή πόλη. Καθώς περπατούν, η ταινία γεμίζει με χρώματα και δείχνει τον τάφο του Σίντλερ στην Ιερουσαλήμ. Το φιλμ τελειώνει με τους ηλικιωμένους πλέον πραγματικούς Εβραίους που δούλεψαν στο εργοστάσιο του Σίντλερ, να περνούν χέρι-χέρι με τους ηθοποιούς που τους υποδύθηκαν και ο καθένας να αφήνει από μια πέτρα στον τάφο του - ένα εβραϊκό έθιμο που δείχνει βαθιά ευγνωμοσύνη.

 

  1. Προσωπικές εντυπώσεις από την παρακολούθηση της ταινίας

Παρακολούθησα την ταινία όχι ως ειδικός κριτικός του κινηματογράφου, αλλά ως απλός θεατής. Η γνώμη μου είναι ότι είναι πάρα πολύ καλά γυρισμένη, με απόδοση σημασίας στη λεπτομέρεια.

Οι πρωταγωνιστές της και οι υπόλοιποι συντελεστές έκαναν τη δουλειά τους όχι απλώς με επαγγελματισμό, αλλά με έναν τρόπο σχεδόν βιωματικό.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που στο τέλος οι ηθοποιοί μαζί με πρόσωπα της ιστορίας περνούν σε ζεύγη μπροστά από τον τάφο του Σίντλερ και αφήνουν από μία πέτρα, ακολουθώντας ένα παλιό εβραϊκό έθιμο.

Δεν κρύβω ότι συγκινήθηκα έντονα, κατ’ επανάληψη, και απόρησα για το πως μια σημαντική συνιστώσα της Ευρώπης του ουμανισμού, που έβαζε στο επίκεντρο την ανθρώπινη ύπαρξη, όπως η Γερμανία, μπόρεσε να σχεδιάσει και να εκτελέσει με τέτοιο ζήλο και ακρίβεια ένα τέτοιο ανίερο έγκλημα, μια τέτοια εκτροπή.

Από την άλλη δεν μου προκάλεσε εντύπωση η στάση του Όσκαρ Σίντλερ.

Άνθρωπος με ευρεία κοινωνική εμπειρία, γνώστης του ανθρώπινου χαρακτήρα, αλλά και του γερμανικού χαρακτήρα, ελίσσεται και έχει στόχο τη μεγιστοποίηση του δικού του οικονομικού οφέλους.

Δεν διστάζει να δοκιμάζει τον χαρακτήρα των αξιωματούχων του ναζιστικού καθεστώτος στη λυδία λίθο του χρήματος και μέσω αυτού να «κάνει τις δουλειές» του.

Και ακόμη, δεν με εντυπωσίασε η τελική συμπεριφορά του που στόχο είχε το να σώσει όσες περισσότερες ψυχές μπορούσε και μάλιστα με τρόπο σχεδόν απροκάλυπτο, δίχως να δίνει καμιά σημασία στην

«παραγωγή» του εργοστασίου.

Κατά τη γνώμη μου αυτή η εξέλιξη προοιωνιζόταν εξ αρχής, αφού ο μπον βιβέρ Όσκαρ Σίντλερ από τη μια δεν έχανε ευκαιρία να προσπορίζεται οικονομικό όφελος για τον εαυτό του, αλλά και από την άλλη δεν άφηνε τη ζωή να κυλάει δίχως να την ζει.

Για αυτόν πολύ μεγάλη σημασία είχε το παρόν και ακόμα μεγαλύτερη η ζωή, είτε αυτή ανήκει σε ε- βραίο είτε σε οποιονδήποτε άλλον.

 

Ο Σίντλερ τελικά είχε τα εφόδια ως άνθρωπος ούτως ώστε να μην μπορέσει να τον αγγίξει η ναζιστική προπαγάνδα.

Παρότι στην αρχή θεωρείτο τυχοδιώκτης, νομίζω ότι ήταν μια πολύ ισχυρή προσωπικότητα και επίσης είχε την αίσθηση του επιχειρείν, αλλά ενδεχομένως και της τελικής κατάληξης του πολέμου και του

έκτακτου χαρακτήρα της κατάστασης που επικρατούσε τότε.

Ένα άλλο σημείο που θα ήθελα να σταθώ, ηθογραφικά, είναι αυτό της «συγχώρεσης» και ης «ευγνωμοσύνης».

Ο Όσκαρ Σίντλερ έχοντας αποκτήσει την επιχειρηματική παιδεία από την οικογένειά του γνωρίζει και να συγχωρεί, και να ευγνωμονεί, χαρακτηριστικά που είναι σύμφυτα με τον χαρακτήρα κάποιου που ηγείται, κάποιου που είναι υπεύθυνος για την παραγωγή ενός εργοστασίου, αλλά και για τις ζωές των εργαζόμενών του.

Και θα ήθελα να κλείσω με τη σκηνή που ο Σίντλερ φιλάει την εβραία κοπέλα η οποία μαζί με ένα μι- κρό κορίτσι του προσφέρει ένα κέικ για τα γενέθλιά του.

Ο Σίντλερ ήξερε να σχοινοβατεί ανάμεσα στην νομιμότητα και το παράνομο, και δεν τον πείραξε που μπήκε στη φυλακή για λίγο, για παραβίαση του φυλετικού νόμου.

Ήταν και αυτό ένα μέρος από το παιγνίδι της ζωής.

Ήταν κάτι που δεν τόλμησε ο Άμον Γκετ με την Έλεν Χιρς, την εβραία οικιακή βοηθό του…

 

  1. Οι ιδεολογικές βάσεις του ναζισμού.

Οι ιδεολογικές βάσεις του ναζισμού δεν δημιουργήθηκαν μαζί με τη γέννηση του ναζιστικού κόμμα- τος. Ο πανγερμανισμός, ο αντιμπολσεβικισμός και ο αντσημιτσμός είναι οι δυναμικές γραμμές που προηγούνται του 1920, οπότε και καθιερώθηκε το ναζιστικό πρόγραμμα.

Ρόλο στη διάδοση δεν διαδραμάτισαν τόσο τα επιστημονικά έργα ή τα διανοητικά κατασκευάσματα μερικών θεωρητικών όσο οι κοινωνικές δομές που επέτρεψαν την εκλαΐκευσή τους.

Επίσης οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες των ναζί απορρέουν από την αντιδημοκρατική σκέψη του 19ου αιώνα.

Ακόμα και όταν δεν αναφέρονται ξεκάθαρα, κάτω από τα ναζιστικά Συνθήματα βρίσκουμε τη διδα- σκαλία του Τράϊτσκε του Λαγκάρντ ή του Λάνγκμπεν13.

Ένας βασικός παράγοντας προς την υποδούλωση του γερμανικού λαού ήταν ο πρωσισμός, αφού το πρωσικό κράτος σφυρηλάτησε τη γερμανική νοοτροπία κατ’ εικόνα του πολιτικού του συστήματος.  Ο Μπίσμαρκ επιβάλλοντας εκ των άνω την εθνική ενότητα με σίδερο και αίμα δημιούργησε τις θεμελιακές αξίες που θα στήριζαν διοικητικά ολόκληρο το οικοδόμημά του: απόλυτος σεβασμός της εξουσίας και των ιεραρχιών της, περηφάνεια του να είσαι Γερμανός, λατρεία του στρατού, πνεύμα θυσίας. Ο σωβινισμός, ο μιλιταρισμός, το πνεύμα της υπακοής, ενθαρρύνθηκαν πολύ από την αστική τάξη που ύστερα από την αποτυχία της επανάστασης του 1848 έπαψε σιγά-σιγά να αγωνίζεται για τη δημοκρατία14.

Γενικότερα ο Lionel Richard κάνει μια λεπτομερειακή αναφορά σχετικά με τα ζητήματα της σχέσης ναζισμού και κουλτούρας.

Απ’ όσα αναφέρει διακρίνουμε τις αναφορές του κατ’ αρχήν στις προναζιστικές εκπολιτιστικές οργανώσεις15 , την ίδρυση του υπουργείου Προπαγάνδας (υπουργείο λαϊκής Πληροφόρησης και Προπαγάνδας το οποίο ιδρύθηκε επίσημα στις 13 Μαρτίου 1933, αλλά η ιδέα είχε συλληφθεί από το Φεβρουά-

 

13Lionel Richard, Ναζισμός και κουλτούρα, μτφρ. Λόϋσκα Αβαγιανού, Αστέρι, [Αθήνα 1979], σελ. 24.

14Όπ. π. , σσ. 24-25.

15Όπ. π., σελ. 52.

 

ριο16, στο Γκαίμπελς, την τακτική του και την αντίθεσή του με τον Ρόζενμπεργκ17, το ολοκαύτωμα των βιβλίων στις 10 Μαΐου 1933 και τέλος την ίδρυση του Επιμελητηρίου της Κουλτούρας με το νόμο της 22 Σεπτεμβρίου 193318.

Επίσης, σε σχέση με το ζήτημα αυτό ο Στέφανος Ροζάνης αναφέρει ότι η αισθητικοποίηση της πολιτικής βούλησης, η αναβίωση του πανίσχυρου εθνικιστικού μύθου, του ριζωμένου στο αίμα και στη σάρκα της φυλής και ο ανορθολογισμός ως αντίβαρο ενός λογοκρατούμενου νεωτερικού κόσμου «χωρίς ψυχή», συγκροτούν τους τρεις κυρίαρχους όρους της συμπλοκής τέχνης και φασισμού , κατά τρόπον ώστε ο φασισμός να προβάλλεται κυρίως ως μια πολιτιστική επαναστατική δύναμη με ισχυρά ερείσματα τόσο στο μοντερνισμό της τέχνης όσο και της εναντίωσης σε αυτόν τον μοντερνισμό μέσω αντιδραστικών ρευμάτων και αισθητικών θεωριών19.

Ο φασισμός εκδηλώνει τη γοητεία του ως δύναμη ανατροπής του παραδοσιακού διαφωτιστικού κόσμου «χωρίς καρδιά», ενός κόσμου που συνδύαζε τη βιομηχανική εποχή με τη φιλοσοφική λατρεία του Λόγου, η οποία ισοπέδωνε, μέχρι εκμηδένισης τη συναισθηματική ζωή και τα ψυχικά δυναμικά της ανθρώπινης κατάστασης20. Ένα άλλο ζήτημα που θα πρέπει να θίξουμε είναι αυτό που αναφέρει ο En- zo Traverso σχετικά με τον τύπο του εβραίου ως αφαίρεση, δηλαδή του εβραίου ως ενσάρκωσης της αφηρημένης και απρόσωπης νεωτερικότητας, γεγονός που διαπερνάει όλη τη δυτική κουλτούρα του 19ου αιώνα.

Οι εβραίοι θεωρούνται δηλαδή οι εμπνευστές και κατασκευαστές του σύγχρονου, του απρόσωπου, του βιομηχανικού, της χρηματιστηριακής λογικής, της λειτουργίας του ανθρώπινου μυαλού σαν να ήταν ζυγαριά ακριβείας, μακριά από τις παραδοσιακές αξίες της κοινότητας.

Ήταν η εποχή που οι εβραίοι εμφανίζονταν σαν να είχαν αποτινάξει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους ως παρίες, ως ξένοι και είχαν ενταχθεί, αλλά και κυριαρχήσει σε μια κοινωνία μαζικοποιημένη, εμπορευματοποιημένη, απρόσωπη21.

Παραπλήσιες αναφορές για τον κοσμοπολιτισμό, οικουμενισμό και εμπορευματισμό, όλα εβραϊκής έμπνευσης κάνει ο Traverso και μετά, στο κεφάλαιο που ονομάζει «Η αναζωογονητική βία»22.

 

  1. Η ιστοριογραφία του ναζισμού

Σε σχέση με την ιστοριογραφία του ναζισμού, οι προσπάθειες ερμηνείας, πρώτον, εκκινούν ήδη με την ανάδυσή του και συνεχίζονται έως σήμερα, έχοντας καταλήξει-παρά τις διαφωνίες- στον προσδιορισμό του ως φαινομένου ειδεχθούς και μοναδικής καταστροφικότητας και στη σχεδόν οικουμενική καταδίκη του. Δεύτερον δεδομένης της σύνδεσης ερμηνείας του ναζισμού και οπτικής γωνίας του/της ιστορικού, οι θεωρήσεις σχετικά με τη φύση και την αιτιολογία του, διαμορφώνουν ένα πεδίο μάχης μεταξύ

της εξισωτικής Αριστεράς, του φιλελεύθερου Κέντρου και της συντηρητικής Δεξιάς, αφού η κάθε τάση επιχειρώντας να εντοπίσει στις υπόλοιπες στοιχεία της ιδεολογίας και των πρακτικών του ναζισμού, στοχεύει στην απαξίωση και απονομιμοποίησή τους23.

 

16Όπ. π., σελ. 87.

17Όπ. π. , σελ. 91.

18Όπ. π. , σελ. 102.

19Στέφανος Ροζάνης, «Τέχνη και φασισμός», πρόλογος από το βιβλίο του Θωμά Σλιώμη Η τέχνη απέναντι στον Ναζισμό. Το μουσικό κίνημα της Τερεζίν 1941-1945, Εκδόσεις Πατάκη, [Αθήνα 2016], σελ. 9.

20Όπ. π., σελ. 10.

21Enzo Traverso, Οι ρίζες της ναζιστικής βίας, μτφρ. Νίκος Κούρκουλος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, [Αθήνα, 2013], σσ. 166-175.

22Όπ. π. , σσ. 175-188.

23Βασίλης Α. Μπογιατζής, «Μελετώντας το απόλυτο κακό: Μια επισκόπηση της ιστοριογραφίας του Ναζισμού από τις πρώτες ερμηνείες ως τη New Consensus και τη συνθετική προσέγγιση του Roger Griffin., στο Κριτικές προσεγγίσεις

ναζιστικού φαινομένου. Από την ιστοριογραφία και την πολιτική θεωρία στη σχολική ιστορική μάθηση, Άγγελος Παληκίδης

 

  1. Τα χρόνια των διώξεων 1933-1939

Η μαζική έξοδος εβραίων, αριστερών και διανοουμένων από τη Γερμανία άρχισε τους πρώτους μήνες του 1933, σχεδόν αμέσως μετά την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία, στις 30 Ιανουαρίου.

Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν εγκατέλειψε το Βερολίνο στις 18 Μαρτίου.

Ο Otto Klemperer Bruno Walter υποχρεώθηκαν σε φυγή από τη χώρα.

Ο Hans Hinkel ο νέος πρόεδρος της Πρωσικής Θεατρικής Επιτροπής ήταν και ο υπεύθυνος για την «αποεβραιοποίηση» της πολιτιστικής ζωής της Πρωσίας.

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν βρισκόταν στις ΗΠΑ και δεν άργησε να αντιδράσει λέγοντας ότι αυτό που συνέ- βαινε στη Γερμανία ήταν μια «ψυχική ασθένεια των μαζών».

Η διασημότητα και η φήμη κάποιου δεν τον προστάτευε24.

Ο πολιτιστικός τομέας ήταν ο πρώτος στον οποίο εκδιώχθηκαν οι εβραίοι και οι αριστεροί25.

Μια από τις πρώτες ενέργειες της ναζιστικής εξουσίας ήταν ήδη από την άνοιξη του 1933 ο εντοπισμός και η διαρκής προβολή του εσωτερικού εχθρού, δηλαδή των εβραίων, ξένων, κοσμοπολιτών και επικίνδυνων κοινωνικών υπονομευτών σύμφωνα με την επίσης προπαγάνδα – των κομμουνιστών και των μαρξιστών, γενικότερα26.

Σε σχέση με τα οργανωμένα επεισόδια, στόχος των ναζί ήταν η οργάνωσή τους από την κεντρική εξουσία και τα παραστρατιωτικά σώματα ώστε να πει μια τάξη στις χαοτικές διώξεις λεηλασίες και στη σωματική βία που εκδηλωνόταν σε γειτονιές, δρόμους σχολεία κρατικά γραφεία πανεπιστημιακά ιδρύματα κτλ.

Η πρώτη επισημοποίηση των επεισοδίων ήταν την 1η Αυγούστου του 1933 όταν ανακηρύχθηκε εθνική ημέρα μποϊκοτάζ εναντίον των εβραίων27.

Με τους νόμους της Νυρεμβέργης που άρχισαν να ισχύουν από το Σεπτέμβριο του 1935 οι διώξεις έλαβαν τη νομική τους υπόσταση.

Σύμφωνα με τους νόμους αυτούς απαγορεύονταν οι μικτοί γάμου εβραίων και Γερμανών και αφαιρέθηκε η γερμανική υπηκοότητα από τους εβραίους.

Σύμφωνα με τον Κάρλ Σμιτ, νομικό και φιλόσοφο, με τους νόμους αυτούς εγκαθιδρυόταν μια νέα- εθνική τάξη με καθοδηγητή τον Φύρερ και εγγυητή της το ναζιστικό κόμμα.

Το Νοέμβριο του 1938 έχουμε τη Νύχτα των Κρυστάλλων που δεν ήταν μια αλλά τρεις ή τέσσερις με τους εμπρησμούς των συναγωγών και τις καταστροφές και λεηλασίας στα καταστήματα των εβραίων. Σε σχέση με τους εβραίους δημοσίους υπαλλήλους, το 1933 ο αριθμός των εβραίων στον δημόσιο τομέα ήταν μικρός. Από το νόμο για τον Δημόσιο Τομέα εξαιρέθηκαν οι βετεράνοι του πολέμου και όσοι είχαν χάσει τον πατέρα τους ή το παιδί τους στο πεδίο της μάχης. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της παρέμβασης του προέδρου Χίντεμπουργκ έπειτα από έκκληση της Ένωσης Βετεράνων εβραίων την ο- ποία υποστήριξε και ο ηλικιωμένος στρατάρχης August von Mackensen. Επιπλέον εξαιρέθηκαν οι υπάλληλοι που είχαν διοριστεί πριν από την 1η Αυγούστου 1914. Όλοι οι άλλοι εξαναγκάστηκαν σε πρόωρη συνταξιοδότηση.

Ανάλογες δράσεις αναλήφθηκαν και εναντίον των εβραίων δικηγόρων και γιατρών,

Γενικότερα ο Χίτλερ ελισσόταν ανάμεσα στις απαιτήσεις των ακραίων του κόμματός του και των συμμάχων του στο Γερμανικό Εθνικό Λαϊκό κόμμα28.

Τον Σεπτέμβριο του 1933 απαγορεύτηκε στους εβραίους να ασχολούνται με τη γεωργία29.

Το Μάρτιο του 1933 η Κολωνία απαγόρευσε στους εβραίους να χρησιμοποιούν τις δημοτικές αθλητι-

 

(επιμ.), Επίκεντρο, [Θεσσαλονίκη 2013], σσ. 19-20.

24Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. Ι, Τα χρόνια των διώξεων 1933-1939, Πόλις, [Αθήνα 2013], σσ. 27-29.

25Όπ. π., σελ. 31.

26Όπ. π., σελ. 35.

27Όπ. π., σελ. 34. 28Όπ. π., σελ. 48 29Όπ. π., σελ. 52.

 

κές εγκαταστάσεις της πόλης. Από τις 3 Απριλίου 1933 στην Πρωσία, αιτήσεις των Εβραίων για αλλαγή ονόματος θα υποβάλλονταν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης προκειμένου να αποτρέπονται απόπειρες συγκάλυψης της καταγωγής. Στις 4 Απριλίου 1933 η Γερμανική Ομοσπονδία Πυγμαχίας απέβαλε όλους τους εβραίους πυγμάχους. Στις 8 Απριλίου το κρατίδιο της Βάδης επέβαλε την απόλυση όλων

των εβραίων βοηθών καθηγητών από τα πανεπιστήμια της επικράτειάς του. Στις 19 Απριλίου απαγορεύτηκε η χρήση των Γίντις στις ζωαγορές του κρατιδίου της Βάδης. Στις 24 Απριλίου απαγορεύτηκε η χρήση εβραϊκών ονομάτων για τη διευκόλυνση της υπαγόρευσης στις τηλεφωνικές συνομιλίες30.

Γενικότερα, ο Friedlander παραθέτει έναν μακροσκελή κατάλογο από μέτρα που είχαν ληφθεί εναντίον των εβραίων σε όλα τα επίπεδα, στο πρώτο μέρος του πρώτου τόμου του βιβλίου του31.

Επίσης, ο Friedlander αναφέρεται στις κοινωνικές ελίτ που συναίνεσαν και στις κοινωνικές ελίτ που απειλήθηκαν με ιδιαίτερη αναφορά στην, αρνητική, τελικά, θέση της εκκλησίας32, ενώ γενικότερη α- ναφορά γίνεται στο κεφάλαιο «Το νέο γκέτο» για την απομόνωση των εβραίων και την απαγόρευση εισόδου σε δημόσιους χώρους όπως οι βιβλιοθήκες και τα κολυμβητήρια33

Ακόμα υπάρχει αναφορά στο πνεύμα των νόμων της Νυρεμβέργης34.

Στην Αυστρία ο αντιεβραϊσμός ήταν πιο ωμός και οι κάτοικοι πιο πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε αντιεβραϊκές εκδηλώσεις35, ενώ αναφορά γίνεται και στην Ιταλία36.

Η δήμευση των περιουσιών και επιχειρήσεων γινόταν σταδιακά, μήνα με το μήνα, παράλληλα με τις απαγορεύσεις και την άρση των όποιων δικαιωμάτων.

Η πολιτική του διαχωρισμού έφτασε στο τελικό της σημείο που ήταν η επιβολή του κίτρινου αστεριού στα ρούχα των εβραίων αρχικά στις κατεχόμενες περιοχές της Πολωνίας στα τέλη του 1939, ενώ οι ναζί καθυστέρησαν τη λήψη ενός τέτοιου μέτρου στο γερμανικό Ράιχ αφού έκριναν ότι μια τόσο ακραία ενέργεια διαχωρισμού δεν θα ήταν ώριμη πριν τη γενίκευση του πολέμου. Στα μέσα Σεπτεμβρίου 1941 εισαγωγή του άστρου του Δαβίδ και έναρξη των εκτοπίσεων 37.

Έτσι το μέτρο του κίτρινου αστεριού εφαρμόστηκε στη Γερμανία τον Αύγουστο του 194138,39 . Ιδιαίτερη αναφορά στην «Νύχτα των κρυστάλλων ως επίθεση40, το 1938, καθώς και στη δολοφονία του Ερνστ Ρομ κατά τη διάρκεια της «Νύχτας των μεγάλων μαχαιριών» τον Ιούνιο του 1934 που εξάλειψε και την παραμικρή πιθανότητα να εμφανιστεί τυχόν διεκδικητής της ηγεσίας του κόμματος41.

Σε ένα άλλο σημείο ο Friedlander αναφέρει ότι η αντιεβραϊκή σταυροφορία προσέφερε στο ναζιστικό καθεστώς μια σειρά από οφέλη σε πολιτικό και θεσμικό επίπεδο. Για ένα καθεστώς που εξαρτιόταν από την διαρκή κινητοποίηση ο εβραίος λειτουργούσε σαν μύθος που κινητοποιούσε διαρκώς τα πλήθη.

Το δεύτερο μεγάλο σχέδιο της ελίτ των ναζί ήταν η απέλαση και ο εγκλεισμός.

Η πολιτική της απέλασης άρχισε να φαίνεται από τα τέλη του 1938 πρώτα στις κατεχόμενες χώρες στην Αυστρία και λίγο μετά στην Τσεχοσλοβακία και στην Πολωνία.

 

30Όπ. π., σελ. 56.

31Όπ. π. , σσ. 29-61.

32Όπ. π., σσ. 62-95.

33Όπ. π., σσ. 138-171.

34Όπ. π., σσ. 172-201.

35Όπ. π., σελ. 274.

36Όπ. π., σελ. 283.

37Όπ. π., σελ. 706.

38Θωμάς Σλιώμης, Η τέχνη απέναντι στο ναζισμό. Το μουσικό κίνημα της Τερεζίν. Εκδόσεις Πατάκη, [Αθήνα 2016], σελ. 34. 39Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. ΙΙ, Τα χρόνια της εξόντωσης 1939-1945, Πόλις, [Αθήνα 2013], σελ. 388.

40Όπ. π., σελ. 304.

41Όπ. π. , σελ. 140.

 

  1. Τα εβραϊκά γκέτο

Ο όρος «γκέτο» (ghetto) προέρχεται από το όνομα της εβραϊκής συνοικίας της Βενετία, η οποία δημιουργήθηκε το 1516, και στην οποία οι ενετικές αρχές ανάγκαζαν τους εβραίους της πόλης να κατοικούν42. Τον 16ο και τον 17ο αιώνα, διάφοροι αξιωματούχοι, από τοπικές δημοτικές αρχές μέχρι και τον Αυτοκράτορα Κάρολο τον Πέμπτο, διέταξαν τη δημιουργία γκέτο για τους εβραίους στη Φρανκφούρτη, τη Ρώμη, την Πράγα και άλλες πόλεις.

Κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα γκέτο ήταν αστικές περιοχές (συχνά περίκλειστες) στις οποίες οι Γερμανοί συγκέντρωναν τον εβραϊκό πληθυσμό και τον ανάγκαζαν να διαβιώνει κάτω από άθλιες συν- θήκες. Η ίδρυση των γκέτο αποσκοπούσε στην απομόνωση των εβραίων με το διαχωρισμό των εβραϊκών κοινοτήτων από τον υπόλοιπο πληθυσμό, αλλά και από άλλες εβραϊκές κοινότητες. Στην κατεχόμενη Πολωνία και τη Σοβιετική Ένωση και μόνο, οι Γερμανοί δημιούργησαν τουλάχιστον 1.000 γκέτο. Οι αρχές των στρατευμάτων κατοχής ίδρυσαν το πρώτο γκέτο της Πολωνίας στο Piotrków Trybunalski τον Οκτώβριο του 193943.

Σταδιακά οι Εβραίοι συγκεντρώνονταν σε συγκεκριμένες περιοχές των πόλεων, ωστόσο ούτε ο Χάντριχ ούτε ο Φρανκ εξέδωσαν εντολή για τη δημιουργία κλειστών γκέτο. Η γκετοποίηση ήταν αποτέλεσμα ποικίλων παραγόντων που διέφεραν από περίπτωση σε περίπτωση. Διήρκεσε, όπως ε από τον Οκτώβριο του 1939 ως το Μάρτιο του 1941 (στο Λουμπλίν και την Κρακοβία), ή ακόμη και ως το 1942 ή το 1943 στην Άνω Σιλεσία. Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είχαν ιδρυθεί γκέτο πριν την έναρξη των εκτοπίσεων στα στρατόπεδα εξόντωσης. Το γκέτο του Λοτζ ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1940, ενώ το γκέτο της Βαρσοβίας τον Νοέμβριο του 1940. Το γκέτο της Βαρσοβίας σφραγίστηκε με το πρόσχημα της διάδοσης επιδημιών, ενώ η δημιουργία του γκέτο του Λοτζ συναρτάτο με την άφιξη Γερμανών εποίκων από τις Βαλτικές χώρες, που εγκαταστάθηκαν στα σπίτια που πριν είχαν οι εβραίοι44.

Οι Γερμανοί θεωρούσαν την ίδρυση των γκέτο σαν ένα προσωρινό μέτρο για τον έλεγχο και την απομόνωση των εβραίων, ενώ τα ηγετικά στελέχη των Ναζί στο Βερολίνο σχεδίαζαν τις επόμενες ενέργειές τους με απώτερο στόχο την απομάκρυνση του εβραϊκού πληθυσμού. Σε πολλές περιοχές, η χρήση των γκέτο δεν είχε μεγάλη διάρκεια. Ορισμένα γκέτο είχαν ζωή μόλις λίγων ημερών, άλλα παρέμειναν για μήνες ή και χρόνια. Με την «Τελική Λύση» (το σχέδιο για την εξόντωση όλων των εβραίων της

Ευρώπης) που άρχισε να τίθεται σε εφαρμογή στα τέλη του 1941, οι Γερμανοί επιδόθηκαν στη συστηματική καταστροφή των γκέτο. Οι Γερμανοί και οι συνεργοί τους εκτελούσαν τους κατοίκους των γκέτο με πυροβόλα όπλα σε ομαδικούς τάφους που βρίσκονταν σε κοντινές αποστάσεις ή τους εκτόπιζαν στα κέντρα εξόντωσης όπου και δολοφονούνταν. Τα SS και η γερμανική αστυνομία μετέφεραν μια μικρή μειοψηφία των Εβραίων από τα γκέτο σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και καταναγκαστικής εργασίας45.

Υπήρχαν τρία είδη γκέτο: κλειστά γκέτο, ανοικτά γκέτο και γκέτο καταστροφής. Πολλές φορές ο πληθυσμός των γκέτο χωριζόταν σε τρεις ομάδες: Την ομάδα Α στην οποία ανήκαν όσοι δούλευαν στα

εργαστήρια, εργάτες και υπάλληλοι, την ομάδα Β που ανήκαν οι υπάλληλοι και οι ανειδίκευτοι εργάτες και η ομάδα Γ που ανήκε ο υπόλοιπος πληθυσμός και ο οποίος κατά ομάδες στέλνονταν στα στρατόπεδα εξόντωσης, όπως στην περίπτωση του γκέτο του Λοτζ46.

Επίσης, στον Friedlander υπάρχει αναφορά για το γκέτο της Terezin στο Προτεκτοράτο47.

Το μεγαλύτερο γκέτο της Πολωνίας ήταν αυτό της Βαρσοβίας, όπου πάνω από 400.000 εβραίοι στριμώχτηκαν σε μια περιοχή μόλις 3,4 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Άλλα μεγάλα γκέτο ιδρύθηκαν στις

 

42https://el.wikipedia.org/wiki/Γκέτο. 43 https://www.ushmm.org.

44Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. ΙΙ, Τα χρόνια της εξόντωσης 1939-1945, Πόλις, [Αθήνα 2013], σελ. 436.

45https://www.ushmm.org.

46Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. ΙΙ, Τα χρόνια της εξόντωσης 1939-1945, Πόλις, [Αθήνα 2013], σελ. 755.

47Όπ. π., σελ. 763.

 

πόλεις Λοντζ, Κρακοβία, Μπιάλιστοκ, Λιβόβ, Λούμπλιν, Βίλνα, Κόβνο, Τσεστότσοβα και Μινσκ. Επίσης, δεκάδες χιλιάδες εβραίοι της δυτικής Ευρώπης εκτοπίστηκαν στα γκέτο της ανατολικής Ευρώ- πης. Οι Γερμανοί διέταξαν τους εβραίους που κατοικούσαν στα γκέτο να φορούν αναγνωριστικά σήματα ή περιβραχιόνια ενώ εξανάγκασαν και πολλούς Εβραίους να εργάζονται γι’ αυτούς. Υπεύθυνοι για τη λειτουργία των γκέτο ήταν τα εβραϊκά συμβούλια (Judenraete) που διορίζονταν από τους Ναζί.

Τα γκέτο είχαν τη δική τους αστυνομική δύναμη, η οποία επέβαλε τις διαταγές των γερμανικών αρχών και των εβραϊκών συμβουλίων, όπως, μεταξύ άλλων, τη διευκόλυνση των απελάσεων σε κέντρα εξόντωσης. Οι αξιωματικοί της εβραϊκής αστυνομίας, όπως και τα μέλη των εβραϊκών συμβουλίων, βρίσκονταν κάτω από τον απόλυτο έλεγχο των γερμανικών αρχών. Οι Γερμανοί εκτελούσαν τους εβραίους αστυνομικούς που θεωρούσαν ότι δεν εκτελούσαν σωστά τις διαταγές τους χωρίς κανέναν δισταγμό48.

Κάποιοι από τους εβραίους προσπάθησαν να αντισταθούν στον εγκλεισμό τους στα γκέτο με διάφορους τρόπους. Οι κάτοικοι των γκέτο εμπλέκονταν πολύ συχνά σε δραστηριότητες, όπως τη λαθραία μεταφορά τροφίμων, φαρμάκων, όπλων ή πληροφοριών εντός και εκτός των γκέτο, συχνά χωρίς να

ενημερώνουν ή να περιμένουν την έγκριση των εβραϊκών συμβουλίων. Ορισμένα εβραϊκά συμβούλια ή μεμονωμένα μέλη αυτών των συμβουλίων επέτρεπαν ή ενθάρρυναν το παράνομο εμπόριο, καθώς τα αγαθά αυτά ήταν απαραίτητα για την επιβίωση των κατοίκων του γκέτο. Παρ’ όλο που οι Γερμανοί

έδειχναν να μην τους απασχολεί το ζήτημα των συναθροίσεων όπως στην περίπτωση της άσκησης θρησκευτικής λατρείας, της προσέλευσης σε πολιτιστικές εκδηλώσεις ή της συμμετοχής σε νεανικά κινήματα εντός του γκέτο, κατά κανόνα, θεωρούσαν οποιαδήποτε κοινωνική συγκέντρωση «απειλή για την δημόσια ασφάλεια» και προχωρούσαν στην ανελέητη φυλάκιση ή εκτέλεση ατόμων που θεωρού- σαν πρωταίτιους και συμμετέχοντες. Οι Γερμανοί γενικά απαγόρευαν την παροχή κάθε μορφής οργανωμένης διδασκαλίας ή εκπαίδευσης49.

Σε ορισμένα γκέτο εκδηλώθηκαν ένοπλες εξεγέρσεις από μέλη αντιστασιακών εβραϊκών οργανώσεων. Η πιο σημαντική από αυτές ήταν η εξέγερση στο γκέτο της Βαρσοβίας την άνοιξη του 1943. Επίσης,

βίαιες εξεγέρσεις εκδηλώθηκαν στις πόλεις Βίλνα, Μπιάλιστοκ, Τσεστότσοβα και σε άλλα μικρότερα γκέτο. Τον Αύγουστο του 1944, τα SS και η γερμανική αστυνομία ολοκλήρωσαν την καταστροφή του τελευταίου μεγάλου γκέτο στην πόλη Λοτζ50.

 

  1. Τα διαφόρων ειδών στρατόπεδα

Με τους όρους στρατόπεδα εξόντωσης ή στρατόπεδα θανάτου αναφέρονται οι εγκαταστάσεις που δημιουργήθηκαν από την ναζιστική Γερμανία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου με σκοπό

τη θανάτωση των εβραίων της Ευρώπης των Τσιγγάνων, των Σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου, Πολωνών, Ελευθεροτεκτόνων, Μαρτύρων του Ιεχωβά, ομοφυλοφίλων, πολιτικών κρατουμένων και άλλων51.

Αποτέλεσαν τμήμα αυτού που αργότερα ονομάστηκε «Ολοκαύτωμα».

Τα στρατόπεδα εξόντωσης διέφεραν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα οποία ήταν εγκατεστημένα κυρίως στη Γερμανία.

Διαφοροποιούνται, επίσης, από τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, τα οποία είχαν δημιουργη- θεί σε όλες τις κατεχόμενες από τις γερμανικές δυνάμεις περιοχές για να εκμεταλλευτούν τους διάφορους κρατούμενους ως εργατικό δυναμικό. Πολλοί εβραίοι δούλευαν μέχρι θανάτου σε αυτά τα στρα-

 
   

 

48https://www.ushmm.org. 49https://www.ushmm.org. 50https://www.ushmm.org.

51Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. ΙΙ, Τα χρόνια της εξόντωσης 1939-1945, Πόλις, [Αθήνα 2013], σσ. 599-805, όπου γίνεται εκτενής αναφορά στη μαζική δολοφονία, όχι μόνο από πλευράς Γερμανών, αλλά και από την πλευρά ων συνεργατών τους στις διάφορες κατεχόμενες χώρες.

 

τόπεδα αλλά το εβραϊκό εργατικό δυναμικό, παρά τη χρησιμότητά του στις στρατιωτικές προσπάθειες των Γερμανών, προοριζόταν για εξόντωση. Σε όλα τα ναζιστικά στρατόπεδα τα ποσοστά των θανάτων ήταν υψηλά ως αποτέλεσμα της ασιτίας, των ασθενειών και της εξάντλησης, αλλά μόνο τα στρατόπεδα εξόντωσης είχαν σχεδιαστεί συγκεκριμένα για μαζική σφαγή52.

Η πλειονότητα των αναφορών που αφορούν το Ολοκαύτωμα αναγνωρίζει επτά στρατόπεδα εξόντω- σης, τα έξι από τα οποία βρίσκονταν στην Πολωνία. Αυτά ήταν τα εξής:

 

Ένα επιπλέον στρατόπεδο εξόντωσης δημιουργήθηκε στο Μάλι Τρόστενετς της Λευκορωσίας.

Από αυτά, το Άουσβιτς ΙΙ και το Κέλμνο βρίσκονταν σε περιοχές της δυτικής Πολωνίας υπό γερμανική κατοχή, ενώ τα άλλα τέσσερα βρίσκονταν σε περιοχές υπό τον έλεγχο της Γενικής Διοίκησης (Generalgouvernement).

Ένα έβδομο στρατόπεδο, λιγότερο γνωστό από τα άλλα έξι, βρισκόταν στο Μάλι Τρόστενετς της σημερινής Λευκορωσίας. Επίσης, η σκιώδης κροατική κυβέρνηση της Ουστάς (Ustaše) είχε θέσει σε λει- τουργία το στρατόπεδο εξόντωσης στο Γιασένοβατς το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την μαζική εξόντωση Σέρβων και εβραίων και μάλιστα με τρόπο ειδεχθή από τους φιλοναζιστές Κροάτες γεγονός για το οποίο υπάρχουν αναφορές σε πολλές πηγές.

Τα στρατόπεδα της Τρεμπλίνκα, του Μπέλζεκ και του Ζομπίμπορ κατασκευάστηκαν κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Ράινχαρντ, που ήταν η κωδική ονομασία της επιχείρησης για την συστηματική εξόντωση των εβραίων της Ευρώπης, ευρύτερα γνωστής με τον όρο «Τελική Λύση του Εβραϊκού ζητήματος». Η πραγματοποίηση της επιχείρησης αυτής αποφασίστηκε στη Διάσκεψη της Βάνζεε του Ιανουαρίου του 1942 και εκτελέστηκε υπό τον έλεγχο του Άντολφ Άιχμαν.

Ενώ το Άουσβιτς ΙΙ54 αποτελούσε τμήμα ενός στρατοπέδου καταναγκαστικής εργασίας και

το Μαϊντάνεκ περιλάμβανε και ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας, τα στρατόπεδα που δημιουργήθηκαν κατά την Επιχείρηση Ράινχαρντ και το στρατόπεδο Κέλμνο ήταν αποκλειστικά στρατό- πεδα εξόντωσης, τα οποία κατασκευάστηκαν με μοναδικό σκοπό τη μεγάλης κλίμακας εξολόθρευση εβραίων μέσα σε λίγες ώρες από τη στιγμή της άφιξής τους – οι μόνοι που εξαιρούνταν από αυτή την άμεση θανάτωση ήταν όσοι χρησιμοποιούνταν σε καταναγκαστικές εργασίες που σχετίζονταν με τη διαδικασία της εξόντωσης (π.χ. την απομάκρυνση των πτωμάτων από τους θαλάμους αερίων).

Τα στρατόπεδα αυτά είχαν μικρό μέγεθος – μόνο μερικές εκατοντάδες μέτρα – καθώς δεν προορίζονταν για διαμονή. Στους μελλοθάνατους που έφταναν σε αυτά έλεγαν ότι ήταν, απλώς, ένας σταθμός μετεπιβίβασης, με σκοπό τη μετακίνησή τους ανατολικότερα.

 

 

52https://el.wikipedia.org/wiki/Ναζιστικά_στρατόπεδα_συγκέντρωσης. 53https://el.wikipedia.org/wiki/Ναζιστικά_στρατόπεδα_συγκέντρωσης.

54Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. ΙΙ, Τα χρόνια της εξόντωσης 1939-1945, Πόλις, [Αθήνα 2013], σσ. 915, Το Άουσβιτς από τις αρχές του καλοκαιριού του 1942 άρχισε να μετρ μετατρέπεται από στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας σε στρατόπεδο εξόντωσης.

 

Ο αριθμός των νεκρών στα επτά κυριότερα στρατόπεδα υπολογίζεται ως εξής:

 

  • Άουσβιτς ΙΙ: περίπου 100.000
  • Μπέλζεκ: 000
  • Κέλμνο: 000
  • Μαϊντάνεκ: 300.000 έως 000
  • Ζομπίμπορ: 000
  • Τρεμπλίνκα: τουλάχιστον 700.000, πιθανόν πάνω από 000.000
  • Μάλι Τρόστενετς: τουλάχιστον 200.000, πιθανόν πάνω από 00055.

Οι τρόποι λειτουργίας των στρατοπέδων

Η μέθοδος εκτέλεσης στα στρατόπεδα αυτά ήταν με δηλητηριώδη αέρια, συχνά σε θαλάμους αερίων, αν και πολλοί κρατούμενοι φονεύονταν με μαζικές εκτελέσεις και με άλλους τρόπους. Τα σώματα των εκτελεσμένων καταστρέφονταν σε κρεματόρια (εκτός από το Ζομπιμπόρ όπου καίγονταν σε υπαίθριες πυρές), και οι στάχτες θάβονταν ή διασκορπίζονταν56.

Τα στρατόπεδα διέφεραν ελαφρά ως προς την λειτουργία τους, αλλά όλα ήταν σχεδιασμένα να σκοτώ- νουν όσο πιο αποτελεσματικά γινόταν.

Όπως αναφέρει και ο Friedlander ο Χίμλερ αρχικά ήταν αντίθετος με την εξόντωση των εβραίων, καθότι, όπως υποστήριζε δεν προσιδίαζε με τον χαρακτήρα του γερμανικού λαού και έτσι είχε συζητηθεί η λύση της μετεγκατάστασής τους στη Μαδαγασκάρη, γεγονός όμως που προϋπέθετε την νίκη έναντι της Βρετανίας.

Ο Enzo Traverso διακρίνει σαφείς σχέσεις ανάμεσα στον Τεϋλορισμό-Φορντισμό και στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης.

Η αρχιτεκτονική και η διάταξη των κτιρίων των στρατοπέδων παρέπεμπαν σε εργοστάσιο. Παραγωγή και εξόντωση διαπλέκονταν.

Η ανθρώπινη εξόντωση ήταν βιομηχανικού τύπου, ενώ οι περιγραφές σχετικά με την χρησιμοποίηση των ανθρώπινων υπάρξεων ως αντικειμένων και πρώτης ύλης σοκάρουν.

Ο καταμερισμός της εργασίας γινόταν με ορθολογικά αλλά και με βιολογικά-φυλετικά κριτήρια.

Η βιομηχανικού τύπου σφαγή ήταν σχεδόν αθέατη «υπήρχε σαν να μην υπήρχε» και προσομοίαζε σε αυτό το σημείο με τα σφαγεία νέου τύπου όπως αυτά που άρχισαν να ιδρύονται στη Γαλλία, στα μέσα του 19ου αιώνα57.58.

Η γκιλοτίνα, το σφαγείο, το φορντιστικό εργοστάσιο, η ορθολογική διοίκηση, ο ρατσισμός, ο ευγονισμός, οι αποικιακές σφαγές και το μακελειό του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν διαμορφώσει προκαταβολικά το κοινωνικό σύμπαν και το νοητικό τοπία μέσα στο οποίο επινοήθηκε και εφαρμόστηκε η Τελική Λύση59.

 

 

55https://el.wikipedia.org/wiki/Ναζιστικά_στρατόπεδα_συγκέντρωσης και στο Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. ΙΙ, Τα χρόνια της εξόντωσης 1939-1945, Πόλις, [Αθήνα 2013], σελ. 892.

56https://el.wikipedia.org/wiki/Ναζιστικά_στρατόπεδα_συγκέντρωσης.

57Enzo Traverso, Οι ρίζες της ναζιστικής βίας, μτφρ. Νίκος Κούρκουλος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, [Αθήνα, 2013], σσ. 49-60.

58Όπ. π., σσ. 113-116.

59Όπ. π., σελ. 193.

 

Ο Χίτλερ δεν διέθετε έως το 1941, ένα πολύ ξεκάθαρο σχέδιο για την του εξόντωση των εβραίων και η Τελική Λύση ήταν το προϊόν μια διαρκούς αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον ριζοσπαστικό αντισημιτισμό και στις περιστάσεις του πολέμου.

Είναι αυτή η αλληλεπίδραση που θα γεννήσει τα στάδια, τις μορφές και τα μέσα το εκτοπισμού και της θανάτωσης των εβραίων.

Ακόμα και χωρίς σχεδιασμό, όμως, ο Εθνικοσοσιαλισμός είχε πολλά μοντέλα στη διάθεσή του πολλά μοντέλα που δεν δίστασε να ακολουθήσει μοντέλα ιδεολογικά (ρατσισμός ευγονισμός), πολιτικά (ο ιταλικός φασισμός), και ιστορικά (ο ιμπεριαλισμός και η αποικιοκρατία), από την άλλη μοντέλα κοινωνικά και τεχνολογικά (ο εξορθολογισμός των μορφών κυριαρχίας, ο ολοκληρωτικός πόλεμος, η σειριοποιημένη εξόντωση ) που όλα τους πήγαζαν από το ευρωπαϊκό πολιτισμικό πλαίσιο60.

Επίσης, ο Enzo Traverso κάνει αναφορά σχετικά με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και την παρουσία τους ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα και κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Αρχικά, στόχος ήταν η σταδιακή συγκέντρωση των εβραίων στις λεγόμενες ανατολικές επαρχίες και

τη μαζική απέλαση εκατοντάδων χιλιάδων ή και εκατομμυρίων προς τα εδάφη της Σοβιετικής Ένωσης. Όμως, το σχέδιο αυτό αντιμετώπισε δυσκολίες λόγω των εσωτερικών αντιθέσεων και έχουμε την εμφάνιση των δολοφονικών επεισοδίων που από την περίοδο 1940-41 γίνονταν όλο και πιο πολλά σε διάφορες περιοχές της Πολωνίας, τις Βαλτικές χώρες και στη Ρωσία.

Ήταν τα πρώτα δείγματα, οι πρώτες μη βιομηχανικού τύπου παραγωγές μαζικού θανάτου61.

Όμως αντίθετα με το σχέδιο της απέλασης του σχέδιο εγκλεισμού σε στρατόπεδα συγκέντρωσης προ- χωρούσε ομαλά με ένα σαφέστερα οργανωμένο σχέδιο.

Το μοντέλο του εργοστασίου-φυλακής-στρατώνα, που ακολουθήθηκε συνδύαζε στον απόλυτο βαθμό τη σκληρή χωρίς όρους και ανταλλάγματα εργασία, τον ασφυκτικό περιορισμό των σωμάτων και τη μαζική τυφλή πειθαρχία απέναντι στους κανονισμούς.

Το μοντέλο αυτό της απόλυτης υποταγής και πειθαρχίας είχε εφαρμοστεί σε ορισμένες δυτικές χώρες πριν από δεκαετίες.

Το μοντέλο άρχισε να εφαρμόζεται από το καλοκαίρι του 1933 στο Νταχάου, μια περιοχή κοντά στο Μόναχο, όπου αποτέλεσε έναν οργανωμένο χώρο κράτησης για τις πρώτες χιλιάδες πολιτικών κρατουμένων.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1940 η ίδρυση αυτού του τύπου των στρατοπέδων αυξήθηκε εντυπωσιακά και εκτείνονταν πέρα από τη Γερμανία σε χώρες όπως η Αυστρία, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Ολλανδία, οι Βαλτικές Χώρες, η Ουκρανία και η Πολωνία62.

Το ίδιο εντυπωσιακά αυξήθηκε και ο αριθμός των κρατουμένων που αποτελούνταν από στρατιώτες και αξιωματικούς αιχμαλώτους, αμάχους των κατεχομένων χωρών, πολιτικούς κρατούμενους, εβραίους

τσιγγάνους, και ομοφυλόφιλους.

Στα στρατόπεδα αυτά παρά τον ανορθολογικό τρόπο διαχείρισης της εργατικής δύναμης παραγόταν πάνω από το 50% του συνολικού ακαθάριστου γερμανικού προϊόντος.

Επρόκειτο για μια στρατιωτική-οικονομική αυτοκρατορία από την οποία οι επενδυτές, συνήθως Γερ- μανοί, κέρδιζαν αμύθητα ποσά63.

Η κλιμάκωση των σχεδίων για την απελευθέρωση του Ράιχ από τον εβραϊκό παράγοντα και τους άλλους υπανθρώπους κυκλοφορούσε ως ιδέα από το 1941 στις κλειστές συσκέψεις.

Είναι, επίσης βέβαιο ότι η τελική απόφαση όπως και οι μέθοδοι της τελικής εξόντωσης συζητήθηκαν

 

60Enzo Traverso, Οι ρίζες της ναζιστικής βίας, μτφρ. Νίκος Κούρκουλος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, [Αθήνα, 2013], σελ. 193.

61Θωμάς Σλιώμης, Η τέχνη απέναντι στο ναζισμό. Το μουσικό κίνημα της Τερεζίν, Εκδόσεις Πατάκη, [Αθήνα 2016], σελ. 35. 62Θωμάς Σλιώμης, Η τέχνη απέναντι στο ναζισμό. Το μουσικό κίνημα της Τερεζίν. Εκδόσεις Πατάκη, [Αθήνα 2016], σελ. 36. 63Όπ. π., σελ. 37.

 

και διατυπώθηκαν με συγκεκριμένο τρόπο τον Ιανουάριο του 1942 στη σύνοδο του Βάνζεε η οποία πραγματοποιήθηκε υπό την προεδρία του στρατηγού Ράινχαρντ Χάινντριχ64 .

Ωστόσο πριν από αυτά είχαμε το πρόγραμμα της ευγονικής Τ-4 όπου πάνω από 70.000 Γερμανοί ανίατα ασθενείς και ψυχοπαθείς εκτελέστηκαν μεταξύ του Σεπτεμβρίου του 1939 και των αρχών του 1941. Μια δεύτερη δοκιμή αποτελούσαν οι μαζικές εκτελέσεις με τη χρήση όπλων των εβραίων από τα γερμανικά αστυνομικά σώματα στις κατεχόμενες ανατολικές χώρες, μια μέθοδος που στα τέλη του 1941 κρίθηκε ασύμφορη και δαπανηρή αφού υπήρχε το πρόβλημα της ταφής, το πρόβλημα της κατανάλωσης πυρομαχικών, αλλά και της αντίδρασης του ανθρώπινου παράγοντα απ΄πλευράς Γερμανών.

Ένα άλλο πείραμα ήταν η εκτέλεση 600 σοβιετικών αιχμαλώτων στο Άουσβιτς τον Σεπτέμβριο του 1941 με ένα ενισχυμένο μείγμα του εντομοκτόνου Zylkon-B.

Το πείραμα αυτό ήταν επιτυχημένο και αποτέλεσε τον προάγγελο για τη μαζική χρήση του αργότερα. Παράλληλα χρησιμοποιήθηκε και η τεχνολογία των gaswagen, ειδικά διαμορφωμένων ημιφορτηγών που τα καυσαέρια διοχετεύονταν στη στεγανοποιημένη καρότσα.

Τελικά προκρίθηκε το Zylkon-B και οι σταθερές εγκαταστάσεις μεγάλων θαλάμων που χωρούσαν εκατοντάδες ανθρώπους.

Για τους ναζί ήταν σαφές ότι η κατασκευή μεγάλων κρεματoρίων αποτέλεσε την πιο άμεση, γρήγορη και οικονομική λύση.

Γι’ αυτό και άμεσα στη διάρκεια των πρώτων μηνών του 1942 τα στρατόπεδα του Άουσβιτς, του

Τσέλμο, της Τρεμπλίνκα, του Σόμπιμπορ του Μπελζετς μετατράπηκαν σε πελώρια εργοστάσια παραγωγής θανάτου65.

Επίσης, ο Friedlander αναφέρει για την αρχή της περιόδου της εξόντωσης (φθινόπωρο 1939-καλοκαίρι 1941) και το ζήτημα της μετανάστευσης των εβραίων από τη Γερμανία, καθώς και το ζήτημα του Γενικού Κυβερνείου66 , όπως επίσης και το γεγονός ότι ήδη από τα μέσα του 1943 δεν υπήρχαν εβραϊκές κοινότητες στη Γερμανία, παρά μόνο διάσπαρτα άτομα που συνήθως προέχονταν από μικτούς γάμους67 και ακόμα ελάχιστο χρόνο πριν την παράδοση της Γερμανίας στέλνονταν ακόμη από την Γκεστάπο κλήσεις εκτόπισης προς τους εναπομείναντες εβραίους68.

 

  1. Η άρνηση του Ολοκαυτώματος

Από τη ίδια τους τη φύση οι λέξεις «αναθεώρηση» και «αναθεωρητισμός» λειτουργούν σαν ρητορικοί χαμαιλέοντες, σύμφωνα με την εύστοχη παρατήρηση του Enzo Traverso, ενσαρκώνοντας κατά περίπτωση, άλλοτε στρατηγικές συγκάλυψης και αναίρεσης της ιστορικής πραγματικότητας, ενώ άλλοτε, στον αντίποδα, την ίδια την κινητήρια δύναμη του ιστορικού λόγου, τον αέναο και διαρκή αγώνα του εναντίον του ψεύδους, της μυθοποίησης των δοξασιών και των σεβαστών κοινών τόπων με καταλύτη την εύρεση νέων πρωτογενών πηγών, την εισαγωγή νέων πεδίων θεματολογίας, την αλλαγή επιστημολογικού ή ερμηνευτικού παραδείγματος, καθώς και τη διατύπωση νέων ριζικά διαφορετικών ερωτημά- των69.

Οι αρνητές του Ολοκαυτώματος κάνουν την εμφάνισή τους στην ευρωπαϊκή σκηνή, ειδικότερα στη Γαλλία , κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο, αποτελώντας την αιχμή του δόρατος του γαλλικού νεοφασισμού.

 

64Όπ. π., σσ. 37-38.

65Θωμάς Σλιώμης, Η τέχνη απέναντι στο ναζισμό. Το μουσικό κίνημα της Τερεζίν. Εκδόσεις Πατάκη, [Αθήνα 2016], σελ. 39. 66 Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. ΙΙ, Τα χρόνια της εξόντωσης 1939-1945, Πόλις, [Αθήνα 2013], σελ. 399-508.

67Όπ. π., σελ. 932.

68Όπ. π. , σελ. 1070.

69Γιώργος Κόκκινος, «Ιστορικός αναθεωρητισμός και άρνηση του Ολοκαυτώματος», στο Κριτικές προσεγγίσεις του

ναζιστικού φαινομένου. Από την ιστοριογραφία και την πολιτική θεωρία στη σχολική ιστορική μάθηση, Άγγελος Παληκίδης (επιμ.), Επίκεντρο, [Θεσσαλονλίκη 2013], σελ. 60.

 

Ενός μορφώματος που διακρινόταν για το βίαιο αντικομουνισμό του τον αντικοινοβουλευτισμό του , τη ροπή προς τη συνομωσία και την τρομοκρατική δράση, τον σοσιαλίζοντα ριζοσπαστισμό και ειδικότερα τον αντισημιτισμό.

Το τελευταίο αυτό γεγονός έχει να κάνει και με τον αποσπασματικό τρόπο με τον οποίο έγινε η εκκαθάριση των δωσίλογων από τις γαλλικές αρχές, με αποτέλεσμα οι εναπομείναντες πυρήνες να είναι εύκολο να αναλάβουν πάλι δράση70.

Η είσοδος των αρνητών στα μεταπολεμικά ιδεολογικοπολιτικά δρώμενα σηματοδοτείται από το βιβλίο του φασίστα Μωρίς Μπαρντές (1907-1998), Νυρεμβέργη η γη της Επαγγελίας, όπως επίσης και από το βιβλίο του αναρχοτροτσκιστή και πρώην εκτοπισμένου στα στρατόπεδα Μπούχενβαλντ και Ντόρα, Πωλ Ρασινιέ, Το ψεύδος του Οδυσσέα.

Ο Μπαρνές ακολουθεί πιστά τα ίχνη της «προφητικής» διατύπωσης του Χίτλερ τον Ιανουάριο του 1939 και υποστηρίζει την άποψη ότι οι εβραίοι ήταν οι αποκλειστικοί υπεύθυνοι για την έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου και τα επακολουθήσαντα δεινά.

Σχετικοποιεί και επομένως κανονικοποιεί τα ναζιστικά εγκλήματα, τα απαλλάσσει δηλαδή από την τερατώδη μοναδικότητά τους, συγκρίνοντάς τα τόσο με τους βομβαρδισμούς των γερμανικών πόλεων από την αμερικάνικη και τη βρετανική αεροπορία, όσο και με τη ρίψη των ατομικών βομβών στην Ιαπωνία71.

Επίσης, ο Γάλλος Ρομπέρ Φορισσόν (Robert Faurisson), πρώην κρατούμενος και ο ίδιος σε ναζιστικό στρατόπεδο, υποστήριξε, το 1979, ότι οι Ναζί δεν είχαν θαλάμους αερίων και δεν προσπάθησαν να αφανίσουν τους εβραίους. Ισχυρίστηκε ότι ο «μύθος» του θαλάμου αερίων ήταν προπαγάνδα

των Σιωνιστών υπέρ του Ισραηλινού κράτους και εναντίον των Γερμανών και των Παλαιστινίων. Σημαντικός, επίσης, αρνητής του Ολοκαυτώματος είναι ο Βρετανός συγγραφέας (και όχι ιστορικός, όπως αυτοαποκαλείται) Ντέιβιντ Ίρβινγκ (David Irving).

Μελετητές και ιστορικοί επισημαίνουν ότι η άρνηση του Ολοκαυτώματος είναι αντίθετη με τις μαρτυρίες των επιζώντων και των δραστών, τις υλικές αποδείξεις και τις φωτογραφίες καθώς και τα πολύ

λεπτομερή αρχεία που τηρούνταν από τους ίδιους τους Ναζί72.

Γενικότερα, το ζήτημα του Ολοκαυτώματος είναι ένα από τα καλύτερα τεκμηριωμένα ιστορικά ζητήματα τα σύγχρονης περιόδου.

 

  1. Συμπερασματικές παρατηρήσεις

Μέσα από την ανάγνωση των πηγών μας αποκαλύπτεται μια ζοφερή πραγματικότητα για τους εβραίους και του κάθε είδους μειονότητες στο Τρίτο Ράιχ. Την κανονικότητα των καθημερινών ρυθμών ζωής αντικατέστησε η οργανωμένη κρατική βία, με τη ζωή των «κατώτερων» να μην αξίζει τίποτα. Η

τιμή, η αξιοπρέπεια, το μέλλον καταστράφηκε για ολόκληρες ομάδες ανθρώπων οι οποίοι πριν χάσουν τη ζωή τους είχαν χάσει όλα τα υπόλοιπα. Η ναζιστική βία αποτέλεσμα βαθύτερων ιστορικών παραγόντων και ευνοϊκής συγκυρίας που είχε να κάνει με παράγοντες όπως η οικονομική κατάσταση της Γερμανίας την εποχή εκείνη, ο πρωσισμός, ο αντισημιτισμός και η εμφάνιση ενός απρόσωπου καπιταλισμού, αποκομμένου από τις «ρίζες της φυλής», να παίζουν το ρόλο τους. Η εκτροπή από τον ουμανισμό και η μαζική άρτια γραφειοκρατικά οργανωμένη κρατική βία στιγμάτισαν ανεξίτηλα την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία, ενώ κάποιοι μιλούν, και όχι αδικαιολόγητα κατά. τη γνώμη μου. και για μια συγκεκριμένη έκφραση του καπιταλιστικού φαινομένου σε μια από τις εκδοχές του.

 

70Όπ. π. σελ. 61.

71Γιώργος Κόκκινος, «Ιστορικός αναθεωρητισμός και άρνηση του Ολοκαυτώματος», στο Κριτικές προσεγγίσεις του

ναζιστικού φαινομένου. Από την ιστοριογραφία και την πολιτική θεωρία στη σχολική ιστορική μάθηση, Άγγελος Παληκίδης (επιμ.), Επίκεντρο, [Θεσσαλονλίκη 2013], σσ. 62-63.

72https://el.wikipedia.org/wiki/Ναζιστικά_στρατόπεδα_εξόντωσης.

 

Βιβλιογραφία

  1. Κριτικές προσεγγίσεις του ναζιστικού φαινομένου. Από την ιστοριογραφία και την πολιτική θεωρία στη σχολική ιστορική μάθηση, Άγγελος Παληκίδης (επιμ.), Επίκεντρο, [Θεσσαλονλίκη 2013].
  2. Lionel Richard, Ναζισμός και κουλτούρα, μτφρ. Λόϋσκα Αβαγιανού, Αστέρι, [Αθήνα 1979].
  3. Θωμάς Σλιώμης, Η τέχνη απέναντι στο ναζισμό. Το μουσικό κίνημα της Τερεζίν. Εκδόσεις Πατάκη, [Αθήνα 2016].
  4. Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. Ι, Τα χρόνια των διώξεων 1933-1939, Πόλις, [Αθήνα 2013].
  5. Saul Friedlander, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι. τ. ΙΙ, Τα χρόνια της εξόντωσης 1939- 1945, Πόλις, [Αθήνα 2013].
  6. Enzo Traverso, Οι ρίζες της ναζιστικής βίας, μτφρ. Νίκος Κούρκουλος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, [Αθήνα, 2013].
  7. Μαρκ Φερρό, Κινηματογράφος και Ιστορία, μτφρ. Πελαγία Μαρκέτου, Μεταίχμιο, [Αθήνα 2001].

 

Περιοδικά

 

  1. Περιοδικό Διαβάζω, «Κινηματογράφος και Ιστορία», , αρ. 266, 26.6.91.

 

Ιστοσελίδες

  1. https://el.wikipedia.org/wiki/Ναζιστικά_στρατόπεδα_εξόντωσης, (προβολή στις 26/12/2016).
  2. https://el.wikipedia.org/wiki/Γκέτο, (προβολή στις 26/12/2016).
  3. https://el.wikipedia.org/wiki/Η_Λίστα_του_Σίντλερ, (προβολή στις 20/12/2016).
  4. https://www.ushmm.org, (προβολή στις 23/12/2016).

Προέλευση φωτογραφίας: https://www.cnn.gr

Νέο σύστημα μέτρησης γλυκόζης χωρίς τρυπήματα ενέκρινε ο ΕΟΠΥΥ

Υγεία

Πομπός στέλνει στο κινητό συνεχείς μετρήσεις της γλυκόζης στη διάρκεια της ημέρας για την πρόληψη επεισοδίων υπογλυκαιμίας.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2023/09/06/plus/ta-nea-tis-agoras/neo-systima-metrisis-glykozis-xoris-trypimata-enekrine-o-eopyy/

Σύφιλη: Η «ξεχασμένη» ασθένεια που ήταν πάντα εδώ

Υγεία

Η συχνότητα της σεξουαλικά μεταδιδόμενης ασθένειας αυξάνεται σε αρκετές δυτικές χώρες. Στην Ελλάδα τα κρούσματα δεν είναι σπάνια.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2022/06/03/b-science/episthmes/syfili-ksexasmeni-astheneia-pou-itan-panta-edo/

Μπουρλά: Βρισκόμαστε κοντά στον στόχο για τη θεραπεία του καρκίνου

Υγεία

Ο Άλμπερτ Μπουρλά φάνηκε αισιόδοξος για την θεραπεία του καρκίνου, λέγοντας ότι θα δούμε αρκετές βελτιώσεις τα επόμενα χρόνια.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2022/05/23/health/mpourla-vriskomaste-konta-ston-stoxo-gia-ti-therapeia-tou-karkinou/

Ευλογιά των πιθήκων: Όλα όσα γνωρίζουμε – Γιατί ο ιός προκαλεί ανησυχία στις υγειονομικές Αρχές

Υγεία

Όλα ξεκίνησαν πριν από δύο εβδομάδες, όταν μία επιδημική έξαρση κρουσμάτων ευλογιάς των πιθήκων ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2022/05/22/b-science/eylogia-ton-pithikon-ola-osa-gnorizoume-giati-o-ios-prokalei-anisyxia-stis-ygeionomikes-arxes/

Πού οφείλεται η ασθένεια; - Ηπατίτιδα σε παιδιά: «Αυτό είναι το πρώτο σημάδι και φαίνεται στα μάτια»

Υγεία

Οι ειδικοί τονίζουν ότι μεγάλη σημασία έχει η έγκαιρη διάγνωση ενώ καλούν τους γονείς να δώσουν σημασία στο πρώτο σημάδι της ηπατίτιδας που είναι ο ίκτερος.

Πηγή, περισσότερα στα https://www.tanea.gr/2022/04/23/health/ipatitida-se-paidia-ayto-einai-to-proto-simadi-kai-fainetai-sta-matia/

Το χάπι της Pfizer κόντρα στο χάπι της Merck - Ποια εταιρεία δείχνει να χάνει έδαφος;

Υγεία

Αρκετό έδαφος έναντι των ανταγωνιστών του δείχνει να έχει χάσει το χάπι που έχουν παρασκευάσει η Merck και ο εταίρος της Ridgeback Biotherapeutics για την αντιμετώπιση της COVID-19.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2022/02/02/b-science/sars-cov2/xapi-tis-pfizer-kontra-sto-xapi-tis-merck/

Κοροναϊός: Είναι η Όμικρον η τελευταία παραλλαγή; – Τι δείχνουν τα επιστημονικά μοντέλα

Υγεία

«Αυτή δεν θα είναι η τελευταία παραλλαγή και η επόμενη θα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά» εκτιμά ο δρ Μέντλεϊ.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2022/02/01/b-science/sars-cov2/koronaios-einai-omikron-teleytaia-parallagi-ti-deixnoun-ta-epistimonika-montela/

Όμικρον: Οι Pfizer και BioNTech αρχίζουν την κλινική δοκιμή εμβολίου κατά της παραλλαγής

Υγεία

Την «Όμικρον» έχει βάλει «σημάδι» ένα νέο εμβόλιο που ετοιμάζεται από τις Pfizer και BioNTech.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2022/01/25/b-science/sars-cov2/omikron-oi-pfizer-kai-biontech-arxizoun-tin-kliniki-dokimi-emvoliou-kata-tis-parallagis/

Δημόσια και κοινά αγαθά: Το «δημόσιο» ως όρος αναγκαίος, αλλά όχι επαρκής

Κοινωνια

Έχει περάσει σχεδόν μία δεκαετία από το 2015 όταν το Global Water Intelligence - κλαδικό περιοδικό των ιδιωτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην ύδρευση - δημοσίευσε κεντρικό άρθρο με τίτλο “Ξορκίζοντας τη λέξη που αρχίζει από Ε’’. Η απεχθής λέξη δεν ήταν άλλη από την επαναδημοτικοποίηση ή αλλιώς την επαναφορά σε δημόσιο έλεγχο ιδιωτικοποιημένων πόρων και υπηρεσιών σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο. Συμβαίνει το μάντρα των ιδιωτικοποιήσεων να είναι ιδεολογία και όχι οικονομική πολιτική. Τα θεμέλια που έθεσαν οι περίοδοι διακυβέρνησης του Ρήγκαν και της Θάτσερ απέδωσαν καρπούς σε παγκόσμιο επίπεδο τις επόμενες δεκαετίες μέσω οικονομικών θεσμών όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορείου και η Παγκόσμια Τράπεζα. Προκειμένου να προχωρήσουν σε χορήγηση δανείων πιέζουν για ιδιωτικοποίηση των δημόσιων πόρων και υπηρεσιών με όρους εξευτελιστικούς. Ωστόσο, πλέον οι αριθμοί δείχνουν μία αντιστροφή της τάσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέσα στα τελευταία είκοσι χρόνια είχαμε 1.400 περιπτώσεις επαναφοράς σε δημόσιο έλεγχο σε περισσότερες από 2.400 πόλεις σε 58 χώρες*. Η τεκμηρίωση σχετικά με την αύξηση των τιμών, τη χειρότερη ποιότητα των υπηρεσιών και των συνθηκών εργασίας υπό καθεστώς ιδιωτικοποίησης, διαρκώς αυξάνει και εμβαθύνει με στοιχεία που δεν μπορούν πλέον να αγνοούνται.

Πηγή, περισσότερα στην https://www.epohi.gr/article/48995/dhmosia-kai-koina-agatha-to-dhmosio-os-oros-anagkaios-alla-ohi-eparkhs

Μίλτον Φρίντμαν (Milton Friedman, 31 Ιουλίου 1912 – 16 Νοεμβρίου 2006) - Η Σχολή του Σικάγο (Προσδοκιών)

Κοινωνια

Ο Μίλτον Φρίντμαν (Milton Friedman, 31 Ιουλίου 1912 – 16 Νοεμβρίου 2006), ήταν επιφανής νομπελίστας[18] Αμερικανός οικονομολόγος, στατιστικός και συγγραφέας που δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου για περισσότερο από τρεις δεκαετίες. Τιμήθηκε το 1976 με το Βραβείο Νόμπελ για τις Οικονομικές Επιστήμες και είναι γνωστός για την έρευνά του στην ανάλυση της συμπεριφοράς και τη νομισματική ιστορία και θεωρία, και για την πολυπλοκότητα της σταθεροποιητικής πολιτικής[19]. Ως ηγέτης της Οικονομικής Σχολής του Σικάγου και των μονεταριστών και υπέρμαχος του φιλελευθερισμού, επηρέασε πάρα πολύ τις ερευνητικές κατευθύνσεις του επαγγέλματος των οικονομολόγων. Στους ακαδημαϊκούς κύκλους ήταν γνωστός για την συνεισφορά του στην μακροοικονομία, οικονομική ιστορία και στατιστική. Στους ευρύτερους κύκλους ήταν γνωστός ως μεγάλος υπέρμαχος της οικονομικής και κοινωνικής ελευθερίας. Μια έρευνα μεταξύ των οικονομολόγων κατέταξε τον Φρίντμαν ως τον δεύτερο πιο δημοφιλή οικονομολόγο του εικοστού αιώνα, πίσω από τον Τζων Μέυναρντ Κέυνς[20], και ο Εκόνομιστ τον περιέγραψε ως τον οικονομολόγο με τη μεγαλύτερη επιρροή στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα – ενδεχομένως σε όλο τον 20ό αιώνα[21].

Οι αντιρρήσεις του Φρίντμαν κατά αυτού που αργότερα απεκάλεσε «αφελή Κεϋνσιανισμό» (σε αντίθεση με τον Νέο-Κεϋνσιανισμό)[22] ξεκίνησαν με την επανερμηνεία του, τη δεκαετία του 1950, της λειτουργίας της κατανάλωσης που τον ανέδειξε σε βασικό αντίπαλο των κεϋνσιανών κυβερνητικών πολιτικών[23]. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 περιέγραψε τη δική του προσέγγιση (μαζί με αυτήν των περισσότερων συστημικών οικονομολόγων) ως ποιούμενη χρήση της «κεϋνσιανής γλώσσας και μηχανισμού», αλλά απέρριπτε τα «αρχικά» της συμπεράσματα[24].

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 προώθησε μια εναλλακτική μακροοικονομική πολιτική που έγινε γνωστή ως «μονεταρισμός». Προέβαλε τη θεωρία ότι υπήρχε ένα «φυσικό» επίπεδο ανεργίας και υποστήριξε ότι τα κράτη δεν θα μπορούσαν να αυξήσουν την εργασία πάνω από αυτό το όριο, π.χ. με την αύξηση της συνολικής ζήτησης, παρά μόνο για όσο χρονικό διάστημα θα υπήρχε επιτάχυνση του πληθωρισμού[25]. Αργότερα μάλιστα υποστήριξε ότι η αγορά θα προσαρμοστεί ακόμα και στην επιτάχυνση και θα απαιτείται θετική 3η, ίσως και 4η, παράγωγος προκειμένου να διατηρηθεί το επίπεδο της απασχόλησης. Ουσιαστικά υποστήριξε ότι η καμπύλη Φίλλιπς είναι μακροπρόθεσμα σταθερή και κατακόρυφη και προέβλεψε το φαινόμενο που έμελλε να γίνει γνωστό ως στασιμοπληθωρισμός[26] . Παρ’ όλο που ήταν αντίθετος στην ύπαρξη του συστήματος της Ομοσπονδιακής (Κεντρικής) Τράπεζας, ο Φρίντμαν υποστήριξε ότι, δεδομένης της ύπαρξής της, μια σταθερή, μικρή επέκταση της προσφοράς χρήματος θα ήταν η μόνη σοφή πολιτική[27].

Ο Φρίντμαν ήταν οικονομικός σύμβουλος του ρεπουμπλικανού Προέδρου των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέηγκαν. Η πολιτική του φιλοσοφία τόνιζε τα πλεονεκτήματα ενός οικονομικού συστήματος ελεύθερης αγοράς με ελάχιστη παρέμβαση. Κάποτε δήλωσε ότι ο ρόλος του στην κατάργηση της υποχρεωτικής θητείας στις ΗΠΑ ήταν το επίτευγμά του, για το οποίο ήταν περισσότερο υπερήφανος και η υποστήριξή του για τη σχολική επιλογή τον οδήγησε να συστήσει το Ίδρυμα Φρίντμαν για τη Σχολική Επιλογή. Στο βιβλίο του που εκδόθηκε το 1962, «Καπιταλισμός και Ελευθερία», ο Φρίντμαν υποστήριξε πολιτικές όπως ένας εθελοντικός στρατός, ισοτιμίες συναλλάγματος που καθορίζονται ελεύθερα, κατάργηση των ιατρικών αδειών, αρνητικό φόρο εισοδήματος και σχολικά κουπόνια[28]. Οι ιδέες του για τη νομισματική πολιτική, τη φορολογία, τις ιδιωτικοποιήσεις και την απορρύθμιση επηρέασαν κυβερνητικές πολιτικές, ιδίως κατά τη δεκαετία του 1980. Η νομισματική του θεωρία επηρέασε την αντίδραση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-2008[29]. Στον τομέα της στατιστικής, ο Φρίντμαν ανέπτυξε τη μέθοδο ανάλυσης της δειγματοληψίας στις ακολουθίες.

Στα έργα του Μίλτον Φρίντμαν περιλαμβάνονται πολλές μονογραφίες, βιβλία, επιστημονικά άρθρα, μελέτες, στήλες σε περιοδικά, τηλεοπτικά προγράμματα, βίντεο και διαλέξεις και καλύπτουν μία ευρεία γκάμα από θέματα σχετικά με τη μακροοικονομική, τη μικροοικονομική, την οικονομική ιστορία και ζητήματα δημόσιας πολιτικής. Τα βιβλία και τα δοκίμιά του έχουν διαβασθεί πολύ και είχαν διεθνή επιρροή, μεταξύ άλλων και σε πρώην κομμουνιστικά κράτη[30][31][32][33].

Βιογραφία

Ο Φρίντμαν γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Γονείς του ήταν ο Ιένο Σαούλ Φρίντμαν και η Σάρα Έτελ (το γένος Λάνταου)[34], Εβραίοι μετανάστες από το Μπέρεγκσας της Ρουθηνίας στο Βασίλειο της Ουγγαρίας (το σημερινό Μπερέχοβε της Ουκρανίας). Και οι δύο γονείς του εργάζονταν ως έμποροι ρούχων και υφασμάτων. Λίγο καιρό μετά τη γέννηση του Μίλτον, η οικογένεια μετακόμισε στο Ρόουεϊ του Νιού Τζέρσεϊ. Ως έφηβος, ο Φρίντμαν τραυματίστηκε σε τροχαίο ατύχημα, γεγονός που του άφησε και σημάδι στο άνω χείλος[35]. Υπήρξε προικισμένος μαθητής, και ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο δημόσιο σχολείο του Ρόουεϊ το 1928, λίγο πριν συμπληρώσει την ηλικία των 16 ετών[36][37].

Ο Φρίντμαν αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο Ράτγκερς το 1932, όπου εξειδικεύτηκε στα Μαθηματικά και τα Οικονομικά, σκοπεύοντας αρχικά να ακολουθήσει καριέρα αναλογιστή. Κατά τη φοίτησή του στο Ράτγκερς, ο Φρίντμαν επηρεάστηκε από δύο καθηγητές οικονομικών, τους Άρθουρ Φ. Μπερνς και Χόμερ Τζόουνς. Αυτοί τον έπεισαν ότι η σύγχρονη οικονομική επιστήμη θα μπορούσε να βοηθήσει στον τερματισμό της «Μεγάλης Ύφεσης».

Στον Φρίντμαν προσφέρθηκαν δύο υποτροφίες για μεταπτυχιακές σπουδές μετά την αποφοίτησή του από το Ράτγκερς – μία στα μαθηματικά από το πανεπιστήμιο Μπράουν, και μία στα οικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου[38]. Διάλεξε τη δεύτερη, ολοκληρώνοντας το Μάστερ του το 1933. Επηρεάστηκε έντονα από τους Τζέηκομπ Βάινερ, Φρανκ Νάιτ και Χένρυ Σίμονς. Επιπλέον, στο Σικάγο γνώρισε και τη μέλλουσα σύζυγό του, την οικονομολόγο Ρόουζ Ντιρέκτορ. Το ακαδημαϊκό έτος 1933-1934 σπούδασε στατιστική με μεταπτυχιακή υποτροφία στο πανεπιστήμιο Κολούμπια, κοντά στον περίφημο στατιστικολόγο και οικονομολόγο Χάρολντ Χόουτελινγκ. Επέστρεψε στο Σικάγο το επόμενο ακαδημαϊκό έτος (1934-1935), όπου και εργάστηκε ως βοηθός ερευνητής υπό τον Χένρυ Σουλτς, ο οποίος τότε εργαζόταν πάνω στη Θεωρία και Μέτρηση της Ζήτησης. Τη χρονιά εκείνη, ο Φρίντμαν απέκτησε φιλικές σχέσεις με τους Τζωρτζ Στίγκλερ και Γ. Άλεν Γουάλις. Όπως αποδείχτηκε αργότερα, οι φιλίες αυτές θα κρατούσαν για το υπόλοιπο της ζωής των τριών ανδρών[39].

Δημόσια Υπηρεσία

Στην αρχή της καριέρας του, ο Φρίντμαν δεν μπορούσε να βρει ακαδημαϊκή εργασία, οπότε το 1935 ακολούθησε τον φίλο του Γ. Άλεν Γουάλις στην Ουάσινγκτον, όπου το New Deal του Φραγκλίνου Ρούζβελτ ήταν «σωτήριο» για πολλούς νέους οικονομολόγους[40]. Σε αυτό το στάδιο, ο Φρίντμαν είπε πως αυτός και η γυναίκα του «θεωρούσαν πως τα προγράμματα δημιουργίας θέσεων εργασίας, όπως το Works Proggress Administration (WPA), το Civilian Conservation Corps (CCC) και το Public Works Administration (PWA), ως σωστή αντίδραση για την κρίσιμη κατάσταση», αλλά «μέτρα όπως η ρύθμιση των τιμών και μισθών από την National Recovery Administration και την Agricultural Adjustment Act όχι»[41]. Προοικονομώντας τις μετέπειτα ιδέες του, πίστευε πως οι έλεγχοι των τιμών διατάρασσαν έναν πολύ σημαντικό μηχανισμό ρύθμισης που βοηθούσε στην σωστή κατανομή των πόρων. Όντως, ο Φρίντμαν αργότερα δήλωσε πως όλη η κρατική παρέμβαση σχετικά με το New Deal ήταν «λάθος θεραπεία για λάθος ασθένεια», διότι απλά θα έπρεπε η προσφορά χρήματος να αυξηθεί αντί να μειωθεί[42].

Στην έκδοση του βιβλίου «Νομισματική Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, 1867–1960» (A Monetary History of the United States, 1867–1960) ο Φρίντμαν και η Άννα Σβαρτς εκφράζουν την άποψη πως η Μεγάλη Ύφεση δημιουργήθηκε από την νομισματική συρρίκνωση, η οποία ήταν αποτέλεσμα της ελλιπούς πολιτικής που ακολούθησε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα και των συνεχών κρίσεων του τραπεζικού συστήματος[43].

Κατά το 1935, άρχισε να εργάζεται για την Επιτροπή Εθνικών Πόρων (National Resources Committee), η οποία διεξήγαγε τότε μια έρευνα σχετικά με την μεγάλη καταναλωτική δαπάνη. Ιδέες από αυτήν την έρευνα προσαρτήθηκαν στην θεωρία του «Θεωρία της Καταναλωτικής λειτουργίας» (Theory of the Consumption Function). Ο Φρίντμαν ξεκίνησε να εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Οικονομικής Έρευνας (National Bureau of Economic Research) κατά την διάρκεια του φθινοπώρου του 1937 και βοήθησε τον Σάιμον Κούζνετς στο έργο του για το επαγγελματικό εισόδημα. Αυτή η δουλειά κατέληξε στην κοινή τους μελέτη «Εισόδημα από την Ελεύθερη Επαγγελματική Απασχόληση» (Incomes from Independent Professional Practice), η οποία εισήγαγε την ιδέα του μόνιμου και μεταβαλλόμενου εισοδήματος, ενός σημαντικού στοιχείου της «Υπόθεσης του Μόνιμου Εισοδήματος» που ο Φρίντμαν ανέλυσε σε βάθος την δεκαετία του '50. Το βιβλίο υποθέτει πως η πολιτική της επαγγελματικής αδειοδότησης περιορίζει τεχνητά την προσφορά υπηρεσιών και αυξάνει τις τιμές.

Κατά την διάρκεια του 1940, ο Φρίντμαν διορίσθηκε ως βοηθός καθηγητή διδάσκοντας οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν-Μάντισον, αλλά αντιμετώπισε αντισημιτικά περιστατικά στο Τμήμα Οικονομικών και αποφάσισε να επιστρέψει στην κρατική υπηρεσία[44][45]. Από το 1941 ως το 1943 εργάστηκε πάνω στην πολιτική της φορολόγησης της περιόδου του πολέμου για την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, ως σύμβουλος ανώτατων αξιωματούχων του Θησαυροφυλακίου των ΗΠΑ (United States Department of the Treasury). Ως εκπρόσωπος τύπου του Θησαυροφυλακίου το 1942 υποστήριξε μια Κεϋνσιανική πολιτική φορολόγησης. Βοήθησε στη δημιουργία του συστήματος παρακράτησης φόρου από την μισθοδοσία, αφού η ομοσπονδιακή κυβέρνηση χρειαζόταν χρήματα άμεσα για την χρηματοδότηση του πολέμου[46]. Αργότερα δήλωσε πως «δεν έχω καθόλου τύψεις για αυτό, αλλά πραγματικά εύχομαι να μην το είχαμε βρει αναγκαίο και να υπήρχε κάποιος τρόπος να καταργήσουμε την παρακράτηση τώρα[47].

Στην αυτοβιογραφία του σχολιάζει ότι ήταν πλήρως κεϋνσιανός εκείνη την εποχή. Έως το 2006 όμως φαίνεται να άλλαξε γνώμη καθώς είπε: «Ξέρετε, είναι μυστήριο γιατί μερικοί νομίζουν ότι οι πολιτικές του Ρούζβελτ μάς έβγαλαν από την Κρίση. Το πρόβλημα ήταν ότι είχαμε αχρησιμοποίητες μηχανές και ανθρώπους. Πώς τους φέρνεις μαζί δημιουργώντας βιομηχανικά καρτέλ και διατηρώντας τις τιμές και τους μισθούς ψηλά;»

Ακαδημαϊκή καριέρα

Πρώϊμα χρόνια

Το 1940, ο Φρίντμαν αποδέχθηκε μία θέση στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin–Madison, αλλά αποχώρησε επειδή διαφώνησε με το σώμα των καθηγητών στο θέμα της ανάμιξης των ΗΠΑ στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Φρίντμαν πίστευε πως οι ΗΠΑ έπρεπε να αναμιχθούν στον πόλεμο[48]. Το 1943, ο Friedman εντάχθηκε στο Τμήμα Πολεμικής Έρευνας του Πανεπιστημίου Κολούμπια (με επικεφαλής τους W. Allen Wallis και Harold Hotelling), όπου και πέρασε το υπόλοιπο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, εργαζόμενος σε θέματα μαθηματικής στατιστικής με εφαρμογή στο σχεδιασμό όπλων, τη στρατιωτική τακτική και σε μεταλλουργικά πειράματα[48][49].

Έως τα τέλη του '40, ασχολήθηκε κυρίως με στατιστικά θέματα στην έρευνά του, όπως φαίνεται στη μελέτη του «Εισοδήματα από την αυτόνομη άσκηση επαγγέλματος» (Income from Independent Professional Practice), την οποία συνέγραψε μαζί με τον Σίμον Κούζνετς ως το 1940 και την υπέβαλε ως διδακτορική διατριβή το 1945. Το πανεπιστήμιο του απένειμε τον τίτλο του Διδάκτορα το 1946. Ο Φρίντμαν πέρασε το ακαδημαϊκό έτος 1945–1946 διδάσκοντας στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα (όπου εργαζόταν ο φίλος του, George Stigler). Στις 12 Φεβρουαρίου 1945, γεννήθηκε ο γιος του, Ντέιβιντ.

Πανεπιστήμιο του Σικάγου

Το 1946, ο Φρίντμαν αποδέχτηκε την πρόταση να διδάξει οικονομική θεωρία στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου (θέση η οποία άνοιξε λόγω της μετάβασης του πρώην καθηγητή του Jacob Viner στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον). Ο Φρίντμαν εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου για τα επόμενα 30 έτη. Εκεί συνεισέφερε στην δημιουργία μιάς επιστημονικής κοινότητας από την οποία προέκυψε ένας αριθμός κατόχων βραβείου Νόμπελ, η οποία έγινε γνωστή ως «Σχολή του Σικάγου» (Chicago School). Η Σχολή του Σικάγου χαρακτηριζόταν από την απόλυτη εμπιστοσύνη στην ικανότητα αυτορρύθμισης της αγοράς και τη δυσπιστία σε κάθε μορφής κρατικό παρεμβατισμό, είχε δε μεγάλη επιρροή στα οικονομικά και στο Δίκαιο Κατά των Περιορισμών του Ανταγωνισμού.

Την ίδια εποχή, ο Arthur F. Burns, ο οποίος τότε ήταν επικεφαλής του Εθνικού Γραφείου Οικονομικής Έρευνας, ζήτησε από τον Φρίντμαν να επιστρέψει σε αυτό. Αποδέχθηκε την προσφορά και ανέλαβε την ευθύνη της έρευνας του Γραφείου επί του ρόλου των χρημάτων στον κύκλο των επιχειρήσεων. Ως αποτέλεσμα ξεκίνησε το «Εργαστήριο Χρημάτων και Τραπεζικής» (το «Εργαστήριο του Σικάγου») το οποίο προώθησε την αναβίωση των νομισματικών μελετών. Κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940, ο Φρίντμαν ξεκίνησε μια συνεργασία με την Άννα Σβαρτς, ιστορικό της οικονομίας στο Γραφείο, η οποία οδήγησε στην δημοσίευση το 1963 ενός βιβλίου το οποίο έγραψαν από κοινού, τη «Νομισματική Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, 1867–1960» (A Monetary History of the United States, 1867–1960).

Ο Φρίντμαν πέρασε το ακαδημαϊκό έτος 1954–1955 ως υπότροφος Fulbright στο Κολέγιο Gonville and Caius College του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ. Την εποχή εκείνη οι καθηγητές οικονομικών του Κέμπριτζ χωρίζονταν σε μία Κεϋνσιανή πλειοψηφία (η οποία περιελάμβανε και τους Joan Robinson και Richard Kahn) και μία αντί-Κεϋνσιανή μειοψηφία (με επικεφαλής τον Dennis Robertson). Ο Φρίντμαν είκαζε ότι έλαβε την υποτροφία επειδή καμία από τις δύο αυτές ομάδες δεν αποδεχόταν τις απόψεις του. Αργότερα, οι εβδομαδιαίες στήλες του στο περιοδικό Newsweek (1966–84) διαβάζονταν από πολλούς και επηρέαζαν όλο και περισσότερους πολιτικούς και επιχειρηματίες[50]. Μεταξύ του 1968 και του 1978, αυτός και ο Paul Samuelson συμμετείχαν στη Σειρά Οικονομικών Κασσετών, μια σειρά που εκδιδόταν δύο φορές την εβδομάδα και στις οποίες ο οικονομολόγος συζητούσε τα επίκαιρα θέματα των ημερών για περίπου ένα ημίωρο[51][52].

Ο Φρίντμαν ήταν οικονομικός σύμβουλος του ρεπουμπλικανού υποψηφίου για την προεδρία των ΗΠΑ Barry Goldwater το 1964.

Βραβείο Νόμπελ στις οικονομικές επιστήμες

Ο Φρίντμαν κέρδισε το 1976 το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών, ως ο μοναδικός αποδέκτης τη χρονιά εκείνη, «για τα επιτεύγματά του στα πεδία της ανάλυσης της κατανάλωσης, τη νομισματική ιστορία και θεωρία και για το ότι απέδειξε την πολυπλοκότητα των πολιτικών σταθεροποίησης»[19].

Αποστρατεία

Το 1977, σε ηλικία 65 ετών, ο Φρίντμαν αποσύρθηκε από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου μετά από 30 χρόνια διδασκαλίας. Αυτός και η σύζυγός του μετακόμισαν στο Σαν Φρανσίσκο, όπου έγινε Επισκέπτης Μελετητής στην Federal Reserve Bank. Από το 1977, ήταν συνδεδεμένος με το Ίδρυμα Hoover στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Κατά το ίδιο έτος, ο Φρίντμαν είχε προσεγγιστεί από το δίκτυο Free To Choose και του ζητήθηκε να δημιουργήσει ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα όπου θα παρουσιάζει την οικονομική και κοινωνική του φιλοσοφία.

Ο Φρίντμαν και η σύζυγός του εργάστηκαν για αυτό το έργο τα τρία επόμενα χρόνια, και κατά τη διάρκεια του 1980, η σειρά των δέκα επεισοδίων, με τίτλο «Free To Choose» μεταδόθηκε από την Υπηρεσία Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης (PBS). Το βιβλίο που συνόδευσε τη σειρά (που συγγράφτηκε από τον Μίλτον και τη σύζυγό του, Ρόουζ), επίσης με τίτλο «Free To Choose», ήταν την ίδια χρονιά μέσα στα ευπώλητα βιβλία πεζού λόγου και από το 1980 και έκτοτε έχει μεταφραστεί σε 14 ξένες γλώσσες.

Ο Φρίντμαν υπηρέτησε ως ανεπίσημος σύμβουλος του Ρόναλντ Ρέηγκαν κατά τη διάρκεια προεδρικής εκστρατείας του 1980, και στη συνέχεια υπηρέτησε στην Επιτροπή Συμβούλων Οικονομικής Πολιτικής του Προέδρου για όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησης Ρέηγκαν. Το 1988 τιμήθηκε με το Εθνικό Μετάλλιο Επιστημών και ο πρόεδρος Ρέηγκαν τον τίμησε με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας. Ο Μίλτον Φρίντμαν είναι τώρα γνωστός ως ένας από τους πιο σημαντικούς οικονομολόγους του 20ου αιώνα[53][54]. Καθ 'όλη τη δεκαετία του 1980 και του 1990, ο Φρίντμαν συνέχισε να γράφει άρθρα και να εμφανίζεται στην τηλεόραση. Έκανε αρκετές επισκέψεις στην Ανατολική Ευρώπη και την Κίνα, όπου επίσης συμβούλευε τις κυβερνήσεις τους. Ήταν, επίσης, για πολλά χρόνια διαχειριστής του οργανισμού Philadelphia Society[55][56][57].

Προσωπική ζωή

Σύμφωνα με ένα άρθρο του 2007 στο περιοδικό Commentary, «οι γονείς του ήταν μετριοπαθείς [Εβραίοι], αλλά ο Φρίντμαν, μετά από μια έκρηξη πίστης στην παιδική του ηλικία, απέρριψε τη θρησκεία συνολικά»[58]. Αυτοχαρακτηριζόταν ως αγνωστικιστής[59].

Ο Φρίντμαν έγραψε εκτενώς για τη ζωή και τις εμπειρίες του, κυρίως το 1998 στα απομνημονεύματα με τη σύζυγό του, Ρόουζ, με τον τίτλο Two Lucky People. Πέθανε από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 94 ετών, στις 16 Νοεμβρίου 2006, στο Σαν Φρανσίσκο[60]. Άφησε πίσω του τη γυναίκα του, η οποία πέθανε στις 18 Αυγούστου 2009 και τα δυο παιδιά του, τον Ντέιβιντ, αναρχοκαπιταλιστή οικονομολόγο, και την Ζανέτ. Ο γιος του Ντέιβιντ, Πάτρι, ήταν εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Seasteading μεταξύ των ετών 2008 και 2011[61].

Ακαδημαϊκή συνεισφορά

Οικονομικά

Ο Φρίντμαν ήταν περισσότερο γνωστός για το ότι αναβίωσε το ενδιαφέρον για την προσφορά χρήματος ως καθοριστικό παράγοντα της ονομαστικής αξίας της παραγωγής, δηλαδή, την ποσοτική θεωρία του χρήματος. Μονεταρισμός είναι το σύνολο των απόψεων που σχετίζονται με τη σύγχρονη ποσοτική θεωρία. Η προέλευσή του μπορεί να ανιχνευθεί πίσω στον 16ο αιώνα και την σχολή της Σαλαμάνκα ή και ακόμη παλαιότερα. Ωστόσο, η συνεισφορά του Φρίντμαν είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για τη σύγχρονη διάδοσή του. Συνέγραψε, μαζί με την Άννα Σβαρτς, την «Νομισματική Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, 1867-1960» (1963), η οποία ήταν μια έρευνα του ρόλου της προσφοράς χρήματος και της οικονομικής δραστηριότητας στην ιστορία των ΗΠΑ. Ένα εντυπωσιακό συμπέρασμα της έρευνάς τους αφορούσε τον τρόπο με τον οποίο οι διακυμάνσεις στην προσφορά χρήματος συμβάλλουν στις οικονομικές διακυμάνσεις. Αρκετές μελέτες στατιστικών παλινδρομήσεων μαζί με τον Ντέιβιντ Μάισελμαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 πρότειναν την προτεραιότητα της προσφοράς χρήματος έναντι των επενδύσεων και των κρατικών δαπανών στον προσδιορισμό της κατανάλωσης και της παραγωγής. Αυτές αμφισβήτησαν την επικρατούσα, αλλά σε μεγάλο βαθμό ανεπαλήθευτη άποψη για τη σχετική τους σημασία. Η εμπειρική έρευνα του Φρίντμαν και κάποια θεωρία υποστήριξαν το συμπέρασμα ότι η βραχυπρόθεσμη επίδραση μιας αλλαγής στην προσφορά χρήματος ήταν κυρίως στην παραγωγή, αλλά ότι η μακροπρόθεσμη επίδραση ήταν κυρίως στο επίπεδο των τιμών.

Ο Φρίντμαν υπήρξε ο κύριος υπερασπιστής της μονεταριστικής οικονομικής σχολής. Υποστήριζε ότι υπάρχει μια στενή και σταθερή σχέση μεταξύ του πληθωρισμού των τιμών και της προσφοράς χρήματος, κυρίως ότι ο πληθωρισμός των τιμών θα πρέπει να ρυθμίζεται μέσω νομισματικού αποπληθωρισμού ενώ ο αποπληθωρισμός των τιμών μέσω νομισματικού πληθωρισμού. Είναι διάσημος για το χαριτολόγημα ότι ο αποπληθωρισμός των τιμών μπορεί να καταπολεμηθεί με το «πέταγμα χρημάτων από ένα ελικόπτερο»[62].

Τα επιχειρήματα του Φρίντμαν είχαν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση δημοφιλών ισχυρισμών ότι ο πληθωρισμός των τιμών εκείνης της εποχής ήταν αποτέλεσμα αυξήσεων της τιμής του πετρελαίου, ή αυξήσεων σε μισθούς. Όπως έγραψε:

Ο πληθωρισμός είναι πάντα και παντού ένα νομισματικό φαινόμενο

— Μίλτον Φρίντμαν, 1963[63]

Ο Φρίντμαν απέρριψε τη χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής ως εργαλείο διαχείρισης της ζήτησης και υποστήριξε ότι ο ρόλος της κυβέρνησης στην καθοδήγηση της οικονομίας θα πρέπει να περιοριστεί δραστικά. Έγραψε εκτενώς για τη Μεγάλη Ύφεση, την οποία ονόμασε ως Μεγάλη Συστολή, υποστηρίζοντας ότι είχε προκληθεί από ένα φυσιολογικό οικονομικό σοκ του οποίου η διάρκεια και σοβαρότητα αυξήθηκαν σημαντικά από την επακόλουθη συρρίκνωση της προσφοράς χρήματος που προκλήθηκε από τις άστοχες πολιτικές των διευθυντών της Ομοσπονδιακής Τράπεζας.

Η ομοσπονδιακή τράπεζα ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την μετατροπή μιας, συνηθισμένου τύπου ύφεσης, έστω και κάπως σοβαρής έντασης, σε γενικευμένη καταστροφή. Αντί να χρησιμοποιήσει τις δυνατότητές της ώστε να αντισταθμίσει την οικονομική δυσπραγία, επέλεξε να μειώσει την κυκλοφορία του χρήματος κατά ένα τρίτο από το 1929 ως το 1933... μακριά από το να είναι μια αποτυχία της ελεύθερης αγοράς, η ύφεση ήταν μια τραγική αποτυχία της κυβέρνησης

— Μίλτον Φρίντμαν, Two Lucky People, 233[64]

Ο Φρίντμαν υποστήριξε τον τερματισμό της κρατικής παρέμβασης στις αγορές συναλλάγματος, δίνοντας έτσι το έναυσμα για την συγγραφή μιας γιγάντιας βιβλιογραφίας γύρω από το θέμα, καθώς και προώθησε την πρακτική της ελεύθερης διακύμανσης των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Ο στενός φίλος του, Τζωρτζ Στίγκλερ, εξηγεί: «Όπως συνηθίζεται στην επιστήμη, δεν πέτυχε ολοκληρωτική νίκη, και ένας λόγος ήταν ότι η έρευνα οδηγούνταν κατά μήκος διαφορετικών γραμμών από τη θεωρία των ορθολογικών προσδοκιών, μια νεότερη προσέγγιση που αναπτύχθηκε από τον Ρόμπερτ Λούκας, επίσης στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου.[65]

Ο Φρίντμαν ήταν επίσης γνωστός για την δουλειά του στην λειτουργία της κατανάλωσης και την υπόθεση του μόνιμου εισοδήματος, την οποία ο ίδιος αναφέρει ως την καλύτερη επιστημονική του εργασία[66]. Σε αυτή αμφισβητείται ότι οι ορθολογικοί καταναλωτές θα ξόδευαν ένα ποσό ανάλογο προς αυτό που αντιλαμβάνονται ως μόνιμο εισόδημά τους. Έκτακτα κέρδη κατά κύριο λόγο θα αποταμιεύονταν. Αντίστοιχα και οι φορολογικές ελαφρύνσεις, καθώς οι ορθολογικοί καταναλωτές θα προεξοφλούσαν μελλοντικές φορολογικές αυξήσεις για την ισοσκέλιση των δημοσίων εσόδων. Άλλες σημαντικές συνεισφορές περιλαμβάνουν την κριτική του στην καμπύλη Φίλιπς και στη θεωρία του φυσικού ποσοστού ανεργίας (1968). Αυτή η κριτική συνέδεσε το όνομα του, μαζί με αυτό του Έντμουντ Φελπς, με την επίγνωση ότι οι πληθωριστικές πολιτικές δεν μπορούν μόνιμα να μειώσουν την ανεργία. Μπορεί η ανεργία προσωρινά να υποχωρήσει αν ο πληθωρισμός δεν είναι δομικός, αλλά μακροπρόθεσμα το επίπεδο της απασχόλησης θα καθοριστεί από τις τριβές και τις ατέλειες της αγοράς εργασίας.

Το δοκίμιο του Φρίντμαν «Η Μεθοδολογία των Θετικών Οικονομικών» (The Methodology of Positive Economics, 1953) προσέφερε το επιστημολογικό πλαίσιο για τις δικές του κατοπινές έρευνες και σε κάποιο βαθμό και σε αυτές της Σχολής του Σικάγου. Σε αυτό υποστήριξε πως η οικονομική ως επιστήμη θα πρέπει να είναι απαλλαγμένη από αξιολογικές κρίσεις για να είναι αντικειμενική. Επιπλέον, μια χρήσιμη οικονομική θεωρία θα πρέπει να κρίνεται όχι από την περιγραφικό της ρεαλισμό αλλά από την απλότητα και την αποτελεσματικότητά της ως μηχανισμός πρόβλεψης. Αυτό σημαίνει ότι οι μελετητές οφείλουν να μετρούν την ακρίβεια των προβλέψεών της, αντί την «ορθότητα των συμπερασμάτων» της. Το επιχείρημά του αυτό ήταν μέρος ενός ατέρμονου διαλόγου ανάμεσα σε στατιστικολόγους όπως οι Τζερζι Νόιμαν, Λέοναρντ Σαβατζ και Ρόναλντ Φίσερ[67].

Στατιστική

Μια από τις διασημότερες συνεισφορές του στην στατιστική είναι η διαδοχική δειγματοληψία. Ο Φρίντμαν έκανε στατιστική εργασία στο τμήμα Πολεμικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κολούμπια. Ο ίδιος κι οι συνεργάτες του επινόησαν μια δειγματοληπτική τεχνική, η οποία έμελλε να καταστεί, σύμφωνα με το The New Palgrave Dictionary of Economics, «η τυπική ανάλυση της επιθεώρησης ποιοτικού ελέγχου». Το ίδιο λεξικό προσθέτει: «Όπως με πολλές από τις συνεισφορές του Φρίντμαν, εκ των υστέρων μοιάζει εξαιρετικά απλό και προφανές το να εφαρμόσεις βασικές οικονομικές ιδέες στον ποιοτικό έλεγχο, αυτό όμως είναι ένα δείγμα της ιδιοφυΐας του[68]».

Πολιτικές θέσεις

Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Federal Reserve)

Ο Φρίντμαν πίστευε πως η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ έπρεπε να καταργηθεί[69], αλλά αν η ροή του χρήματος έπρεπε να ελέγχεται κεντρικά (όπως συμβαίνει με το σύστημα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας) ο προτιμότερος τρόπος για να γίνεται αυτό θα ήταν μέσω ενός μηχανικού συστήματος το οποίο θα αύξανε την ποσότητα του χρήματος με σταθερή ροή. Εν τούτοις, αντί για την ανάμιξη της κυβέρνησης στα πάντα, ήταν ανοικτός σε ένα μη–κυβερνητικό πρότυπο βασιζόμενο πραγματικά στον χρυσό, όπου το χρήμα θα παράγεται από την ιδιωτική αγορά: «Ένα πρότυπο βασιζόμενο πραγματικά στον χρυσό είναι πλήρως συμβατό με τις (κλασικές) φιλελεύθερες αρχές και εγώ είμαι απολύτως υπέρ εκείνων των μέτρων που θα προάγουν την ανάπτυξή του». Παρ’ όλα αυτά πρόσθεσε την ακόλουθη προειδοποίηση, «Επιτρέψτε μου να τονίσω ότι αυτή η επισήμανση δεν αποτελεί έκκληση για την επιστροφή σε ένα πρότυπο χρυσού... Θεωρώ ότι η επιστροφή στο πρότυπο χρυσού δεν είναι ούτε επιθυμητή, ούτε εφικτή – με μόνη εξαίρεση ότι μπορεί να καταστεί εφικτή μόνο αν οι καταστροφικές προβλέψεις περί υπερπληθωρισμού υπό το ισχύον σύστημα αποδειχθούν ορθές»[70]. Είπε ότι ο λόγος για τον οποίο κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό οφείλεται στο ότι «δεν υπάρχει καμία κυβέρνηση στον κόσμο η οποία θα ήθελε να παραδώσει τον έλεγχο της εσωτερικής νομισματικής της πολιτικής». Παρ’ όλα αυτά, αυτό θα μπορούσε να γίνει αν «μπορούσε να δημιουργηθεί ένας κόσμος στον οποίο ο προϋπολογισμός της κυβέρνησης θα αντιστοιχούσε στο 10% του εθνικού εισοδήματος, στον οποίο η οικονομία laissez-faire θα κυριαρχούσε, στον οποίοι οι κυβερνήσεις δεν θα αναμιγνύονταν με τις οικονομικές δραστηριότητες και στον οποίο οι πολιτικές απασχόλησης θα είχαν πεταχτεί στον κάλαθο των αχρήστων...[70]».

Θεωρείται ότι ο Φρίντμαν έβλεπε με συμπάθεια την ελεύθερη τραπεζική[71].

Ήταν επικριτικός όσον αφορά στην επιρροή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στο επάγγελμα του οικονομολόγου. Σε επιστολή του, το 1993, προς τον καθηγητή οικονομικών του Πανεπιστημίου του Τέξας και πρώην ερευνητή της Επιτροπής Οικονομικών Υπηρεσιών της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, Robert Auerbach, ο Φρίντμαν έγραφε:

Δεν μπορώ να διαφωνήσω μαζί σας ως προς το ότι να διαθέτει κανείς περί τους 500 οικονομολόγους δεν είναι καθόλου υγιές. Όπως αναφέρετε, δεν συμβάλλει στην ανεξάρτητη και αντικειμενική έρευνα. Εσείς και εγώ γνωρίζουμε ότι το υλικό το οποίο εκδόθηκε έχει λογοκριθεί. Εξίσου σημαντικό είναι και το ότι η θέση των οικονομολόγων στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα επέδρασε στο είδος της έρευνας την οποία διεξάγουν, κατευθύνοντάς την προς μη αμφιλεγόμενες τεχνικές δημοσιεύσεις επί των μεθόδων, εν αντιθέσει με ουσιαστικές δημοσιεύσεις επί των πολιτικών και των αποτελεσμάτων[72].

Σχολική επιλογή

Σε άρθρο του που δημοσίευσε το 1955 με τίτλο «Ο ρόλος του κράτους στην εκπαίδευση» ο Φρίντμαν πρότεινε ένα συμπληρωματικό σύστημα προς τα σχολεία που λειτουργούνται από το κράτος με σχολεία που λειτουργούνται από ιδιώτες, αλλά χρηματοδοτούνται από το κράτος διαμέσου ενός συστήματος σχολικών κουπονιών[73]. Μεταρρυθμίσεις παρόμοιες με αυτές που είχαν προταθεί στο άρθρο εφαρμόσθηκαν, για παράδειγμα, στη Χιλή το 1981 και στη Σουηδία το 1992[74]. Το 1996 ο Φρίντμαν, μαζί με τη σύζυγό του, συνέστησαν το Ίδρυμα για τη Σχολική Επιλογή, για να υποστηρίξουν τη σχολική επιλογή και τα κουπόνια.

Υποχρεωτική στράτευση

Ο Φρίντμαν ήταν βασικός υποστηρικτής ενός εθελοντικού στρατού, δηλώνοντας ότι η υποχρεωτική στράτευση δεν ήταν συμβατή με μια ελεύθερη κοινωνία[75][76]. Στο έργο του «Καπιταλισμός και Ελευθερία» υποστήριξε ότι η υποχρεωτική στρατολόγηση είναι άνιση και αυθαίρετη και εμποδίζει τους νέους άνδρες να διαμορφώσουν τη ζωή τους όπως θέλουν[77]. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας Νίξον ήταν επικεφαλής της επιτροπής που είχε αποστολή να ερευνήσει τη μετατροπή σε ένα σώμα ενόπλων δυνάμεων αποτελούμενο από εθελοντές/ επαγγελματίες. Αργότερα δήλωνε ότι ο ρόλος του στην κατάργηση της υποχρεωτικής θητείας στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν το επίτευγμα, για το οποίο ήταν πιο υπερήφανος[27]. Ο Φρίντμαν πίστευε, ωστόσο, ότι ένα κράτος μπορούσε να υποχρεώσει τους πολίτες του σε στρατιωτική εκπαίδευση, ώστε να είναι έφεδροι για την περίπτωση πολέμου[77].

Εξωτερική πολιτική

Ο βιογράφος Λάρυ Έμπενσταϊν παρατήρησε μια στροφή, προϊόντος του χρόνου, στις απόψεις του Φρίντμαν από την υποστήριξη μιας περισσότερο επεμβατικής προς μια πιο προσεκτική εξωτερική πολιτική[78]. Υποστήριξε την ανάμειξη των ΗΠΑ στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και αρχικά υποστήριξε μια σκληρή γραμμή κατά του κομμουνισμού, αλλά η στάση του μετριάσθηκε, όσο περνούσε ο χρόνος[78]. Αντιτάχθηκε στον Πόλεμο του Κόλπου και τον Πόλεμο του Ιράκ[78]. Σε μια συνέντευξή του, την Άνοιξη του 2006, ο Φρίντμαν είπε ότι το κύρος των ΗΠΑ στον κόσμο είχε πληγεί από τον πόλεμο του Ιράκ, αλλά ότι θα μπορούσε να ανακτηθεί, εάν το Ιράκ κατέληγε να γίνει ένα ειρηνικό ανεξάρτητο κράτος[79].

Φιλελευθερισμός και Ρεπουμπλικανικό Κόμμα

Ο Φρίντμαν συνεργάστηκε από το 1981 ως μέλος του Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής με τον πρόεδρο Ρήγκαν. Το 1988 του απονεμήθηκε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας (Presidential Medal of Freedom) και το Εθνικό Μετάλλιο της Επιστήμης (National Medal of Science). Ισχυρίστηκε ότι φιλοσοφικά ήταν φιλελεύθερος (ελευθεριακός) αλλά ήταν μέλος του Ρεπουμπλικανικού κόμματος για λόγους «σκοπιμότητας» (Είμαι φιλελεύθερος με μικρό «φ» και Ρεπουμπλικάνος με κεφαλαίο «Ρ». Και είμαι Ρεπουμπλικάνος με κεφαλαίο «Ρ» για λόγους σκοπιμότητας, όχι για λόγους αρχής). Όμως, είπε, «νομίζω ότι ο όρος Κλασικός Φιλελεύθερος μπορεί να μου αποδοθεί εξίσου εύκολα. Δεν με ενδιαφέρει ιδιαίτερα πως με αποκαλούν. Με ενδιαφέρει πολύ περισσότερο να κάνω τους ανθρώπους να σκέφτονται τις ιδέες παρά το πρόσωπο»[80].

Δημόσια αγαθά και μονοπώλια

Ο Φρίντμαν υποστήριζε την κρατική παροχή κάποιων δημοσίων αγαθών που οι ιδιωτικές εταιρίες δεν θεωρούνται ικανές να παρέχουν. Ωστόσο, θεωρούσε ότι πολλές από τις υπηρεσίες που παρείχε το κράτος μπορούσαν να παρέχονται πολύ καλύτερα από τον ιδιωτικό τομέα. Πάνω απ’όλα πίστευε ότι αν κάποια αγαθά παράγονται από το κράτος, αυτό δεν θα έπρεπε να συνεπάγεται νομικό μονοπώλιο, δεν θα έπρεπε δηλαδή ο ανταγωνισμός από τον ιδιωτικό τομέα να απαγορεύεται. Για παράδειγμα γράφει:

Δεν υπάρχει κανένας τρόπος με τον οποίο μπορείς να δικαιολογήσεις το δημόσιο μονοπώλιο στα ταχυδρομεία. Μπορεί να υποστηριχθεί ότι η μεταφορά γραμμάτων είναι ένα τεχνικό μονοπώλιο και ότι ένα κρατικό μονοπώλιο είναι το μη χείρον. Εντός αυτού του πλαισίου, κάποιος θα μπορούσε ίσως να δικαιολογήσει την ύπαρξη κρατικού ταχυδρομείου, αλλά όχι τον παρόντα νόμο που καθιστά παράνομη για οποιονδήποτε άλλο τη μεταφορά γραμμάτων. Αν η διανομή γραμμάτων είναι ένα τεχνικό μονοπώλιο, κανείς άλλος δεν θα πετύχει ανταγωνιζόμενος το κράτος. Αν δεν είναι, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο η κυβέρνηση θα έπρεπε να αναμειγνύεται. Ο μόνος τρόπος να το μάθουμε είναι να αφήσουμε άλλους ανθρώπους να δοκιμάσουν ελεύθερα -Μίλτον Φρίνμαν & Ρόουζ Ντ., Καπιταλισμός και Ελευθερία (Capitalism and Freedom, University of Chicago Press 1092, 29)

Κοινωνική ασφάλιση, προγράμματα πρόνοιας και αρνητικός φόρος εισοδήματος

Μετά το 1960 ο Φρίντμαν επιτέθηκε από φιλελεύθερη σκοπιά στην Κοινωνική Ασφάλιση υποστηρίζοντας ότι είχε προκαλέσει την εξάρτηση των πολιτών από το κράτος[81].

Ο Φρίντμαν πρότεινε την αντικατάσταση του υπάρχοντος Αμερικανικού προνοιακού συστήματος από έναν αρνητικό φόρο εισοδήματος, ένα προοδευτικό σύστημα φορολόγησης στο οποίο οι φτωχοί θα λαμβάνουν ένα βασικό εισόδημα διαβίωσης από το κράτος[82]. Σύμφωνα με τους New York Times, οι απόψεις του Φρίντμαν ως προς αυτό το ζήτημα βασίζονταν στην πεποίθηση ότι αν και οι «δυνάμεις της αγοράς...επιτυγχάνουν εκπληκτικά πράγματα, δεν μπορούν να διασφαλίσουν ότι η διανομή του εισοδήματος θα επιτρέπει σε όλους του πολίτες να καλύψουν τις βασικές οικονομικές τους ανάγκες»[82].

Πολιτική για τα ναρκωτικά

Ο Φρίντμαν υποστήριξε επίσης ελευθεριακές πολιτικές, όπως την νομιμοποίηση των ναρκωτικών και της πορνείας. Κατά τη διάρκεια του 2005, ο Φρίντμαν και περισσότεροι από 500 άλλοι οικονομολόγοι υποστήριξαν τις συζητήσεις σχετικά με τα οικονομικά οφέλη από τη νομιμοποίηση της μαριχουάνας[83].

Δικαιώματα ΛΟΑΤ

Ο Φρίντμαν ήταν επίσης υποστηρικτής των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων[84][85]. Συγκεκριμένα υποστήριξε τον γάμο των ατόμων του ιδίου φύλου, λέγοντας για το θέμα, «δεν πιστεύω ότι θα πρέπει να υπάρχει οποιαδήποτε διάκριση εις βάρος των ομοφυλόφιλων»[85].

Οικονομική ελευθερία

Ο Μάικλ Γουόκερ του Ινστιτούτου Φρέιζερ και ο Φρίντμαν φιλοξένησαν μια σειρά από συνέδρια από το 1986 έως το 1994. Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένας σαφής ορισμός της οικονομικής ελευθερίας και μια μέθοδος για τη μέτρησή της. Τελικά, αυτό είχε ως αποτέλεσμα την πρώτη έκθεση για την παγκόσμια οικονομική ελευθερία, «Η παγκόσμια οικονομική ελευθερία» (Economic Freedom in the World[1]). Αυτή η ετήσια έκθεση παρουσιάζει από τότε στοιχεία για πολυάριθμές μελέτες αξιολόγησης και έχει επηρεάσει την πολιτική σε διάφορα κράτη.

Μαζί με 16 άλλους διακεκριμένους οικονομολόγους αντιτάχθηκε στον νόμο περί επέκτασης των πνευματικών δικαιωμάτων (Copyright Term Extension Act) και κατέθεσε υπόμνημα στην υπόθεση Eldred v. Ashcroft.

Ο Φρίντμαν υποστήριξε την ισχυρότερη νομική (συνταγματική) προστασία των οικονομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, προκειμένου να προωθηθεί περαιτέρω η βιομηχανική-εμπορική ανάπτυξη και ευημερία και να στηριχθεί η δημοκρατία, η ελευθερία και το κράτος δικαίου γενικότερα στην κοινωνία[86].

Διακρίσεις, αναγνώριση και επιρροή

Ο Τζωρτζ Νας, ένας από τους σημαντικούς ιστορικούς του αμερικανικού συντηρητικού κινήματος, είπε ότι από «το τέλος της δεκαετίας του '60, θεωρούνταν ως ο πιο αξιόλογος και εμβληματικός συντηρητικός ακαδημαϊκός στην χώρα, και ένας από τους ελάχιστους που τύγχαναν διεθνούς αναγνώρισης[87]». Ο Φρίντμαν επέτρεψε στη φιλελεύθερη δεξαμενή σκέψης Cato Institute τη χρήση του ονόματός του για το διετές Βραβείο Μίλτον Φρίντμαν για την Προώθηση της Ελευθερίας από το 2001. Τέτοια βραβεία έλαβαν ο εκλιπών Βρετανός οικονομολόγος Πήτερ Μπάουερ το 2002, ο Περουβιανός οικονομολόγος Χερνάντο ντε Σότο το 2004, ο τ. Πρωθυπουργός της Εσθονίας, Μαρτ Λάαρ, το 2006, και ένας νεαρός φοιτητής από τη Βενεζουέλα, ο Γιον Γκοϊκοϊτσέα, το 2008. Η γυναίκα του, Ρόουζ, αδερφή του Άαρον Ντιρέκτορ, με την οποία ίδρυσε το «Ίδρυμα Φρίντμαν για την Εκπαιδευτική Επιλογή», υπηρέτησε στην επιτροπή διεθνών υποψηφιοτήτων για το βραβείο Φρίντμαν[88][89]. Επίσης, ο Φρίντμαν ήταν αποδέκτης και του βραβείου Νόμπελ Οικονομίας.

Μετά τον θάνατο του Φρίντμαν, ο πρόεδρος του Χάρβαρντ, Λόρενς Σάμερς, απόκαλεσε τον Φρίντμαν ως τον «Μεγάλο Απελευθερωτή» λέγοντας «...κάθε τίμιος δημοκρατικός θα παραδεχτεί ότι όλοι μας είμαστε Φριντμανικοί». Επίσης, είπε ότι η μεγάλη και λαοφιλής προσφορά του Φρίντμαν ήταν ότι «έπεισε τους ανθρώπους για την αναγκαιότητα της λειτουργίας των ελεύθερων αγορών[90].

Το 2013 ο Στήβεν Μουρ, μέλος της συντακτικής ομάδας της Wall Street Journal, είπε: «Το να μνημονεύεις τον πιο σεβαστό προασπιστή των οικονομικών της ελεύθερης αγοράς από την εποχή του Άνταμ Σμιθ έχει αρχίσει να μοιάζει με το να μνημονεύεις τη Βίβλο». Και πρόσθεσε: «υπάρχουν περιπτώσεις όπου βγαίνουν πολλαπλές και αλληλοσυγκρουόμενες ερμηνείες[91]».

Χονγκ Κονγκ

Ο Φρίντμαν είπε κάποτε: «Αν θες να δεις τον καπιταλισμό σε δράση, πήγαινε στο Χονγκ Κονγκ»[92]. Το 1990 έγραψε ότι η οικονομία του Χονγκ Κονγκ ήταν κατά πάσα πιθανότητα το καλύτερο παράδειγμα της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς[93].

Ένα μήνα πριν τον θάνατό του έγραψε στην Wall Street Journal το άρθρο «Χονγκ Κονγκ Λάθος - Τι θα έλεγε ο Κόπερθγουάιτ;», ασκώντας κριτική στον Ντόλαντ Τσανγκ, τον επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας του Χονγκ Κονγκ, για την εγκατάλειψη του δόγματος της «θετικής μη-παρεμβατικότητας[94]». Ο Τσανγκ αργότερα δήλωσε ότι απλώς μετέτρεψε το σλόγκαν της θετικής μη-παρεμβατικότητας σε «μεγάλες αγορές, μικρό κράτος», όπου το μικρό κράτος ορίζεται ως μικρότερο του 20% του ΑΕΠ. Κατά τη διάρκεια μιας αντιλογίας μεταξύ του Τσανγκ και του αντιπάλου του, Άλαν Λιονγκ, πριν τις εκλογές του 2007, ο Λιονγκ αναφέρθηκε στην αντιπαράθεση και αστειευόμενος κατηγόρησε τον Τσανγκ ότι εκνεύρισε τον Φρίντμαν μέχρι θανάτου.

Χιλή

Το 1975, δύο χρόνια μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα που έφερε τον στρατιωτικό δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ στην εξουσία και κατέλυσε την κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αγιέντε, η οικονομία της Χιλής βίωσε μια πολύ έντονη κρίση. Ο Φρίντμαν και ο Άρνολντ Χάρμπεργκερ αποδέχθηκαν μια πρόσκληση από ένα ιδιωτικό χιλιανό ίδρυμα να επισκεφθούν τη Χιλή και να μιλήσουν για τις αρχές της οικονομικής ελευθερίας[95]. Πέρασε επτά ημέρες στη Χιλή δίνοντας μια σειρά διαλέξεων στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Χιλής και στο (Εθνικό) Πανεπιστήμιο της Χιλής. Μία από τις διαλέξεις είχε τον τίτλο «Η εύθραυστη ελευθερία» και, σύμφωνα με τον Φρίντμαν, «είχε ως αντικείμενο ακριβώς την απειλή της ελευθερίας από ένα συγκεντρωτικό στρατιωτικό καθεστώς»[96].

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του ο Φρίντμαν συναντήθηκε με τον Πινοσέτ, ο οποίος του ζήτησε «τη γνώμη του για την οικονομική κατάσταση στη Χιλή και πολιτικές επιλογές».

Στις 21 Απριλίου 1975, σε μία επιστολή προς τον Πινοσέτ που ο Φρίντμαν έγραψε, ανταποκρινόμενος στο αίτημά του, ο Φρίντμαν θεωρούσε ότι «τα βασικά οικονομικά προβλήματα της Χιλής είναι ξεκάθαρα … ο πληθωρισμός και η προώθηση μιας υγιούς κοινωνικής οικονομίας της αγοράς»[97]. Δήλωσε ότι «Υπάρχει μόνο ένας τρόπος, για να μηδενισθεί ο πληθωρισμός: με τη δραστική μείωση του ρυθμού αύξησης της ποσότητας του χρήματος ...» και ότι «η μείωση των κρατικών δαπανών είναι κατά πολύ ο πιο επιθυμητός τρόπος για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, επειδή … ενδυναμώνει τον ιδιωτικό τομέα και με τον τρόπο αυτό θέτει τα θεμέλια για υγιή οικονομική ανάπτυξη»[97]. Ως προς το πόσο γρήγορα πρέπει να μηδενισθεί ο πληθωρισμός, ο Φρίντμαν ένιωθε ότι «για τη Χιλή, όπου ο πληθωρισμός καλπάζει με 10-20% το μήνα … η σταδιακή μείωση δεν είναι εφικτή. Θα χρειαζόταν μια τόσο επώδυνη εγχείρηση, που θα διαρκούσε τόσο πολύ, που ο ασθενής δεν θα επιβίωνε». Επιλέγοντας «μια βραχεία περίοδο υψηλότερης ανεργίας ...» ήταν το λιγότερο κακό ... και ότι «η εμπειρία της Γερμανίας, … της Βραζιλίας …, της μετα-πολεμικής προσαρμογής στις ΗΠΑ … όλες συνηγορούν υπέρ μιας θεραπείας σοκ». Στην επιστολή του ο Φρίντμαν πρότεινε να εφαρμοσθεί η θεραπεία σοκ μαζί με «... ένα πακέτο που θα εξουδετέρωνε την έκπληξη και θα ανακούφιζε τις περιπτώσεις έντονης δυστυχίας» και «... για να είμαι πιο συγκεκριμένος, ας διαγράψω τα περιεχόμενα μιας πρότασης πακέτου … που μπορεί να είναι ενδεικτικό», παρ' όλο που οι γνώσεις του για τη Χιλή ήσαν «πολύ περιορισμένες, για να μπορεί να είναι ακριβής ή πλήρης». Διαμόρφωσε ένα κατάλογο οκτώ νομισματικών και δημοσιονομικών μέτρων, που αποτέλεσαν την «ενδεικτική πρόταση», που περιελάμβαναν «την απομάκρυνση όσο περισσότερων εμποδίων γινόταν, τα οποία εμπόδισαν την αγορά. Για παράδειγμα, να ανασταλεί … η ισχύς του παρόντος νόμου κατά των απολύσεων εργαζομένων». Κλείνοντας, υποστήριξε ότι «Ένα τέτοιο πρόγραμμα σοκ θα μπορούσε να εκμηδενίσει τον πληθωρισμό σε μήνες». Στην επιστολή του υποστήριζε ότι η μείωση των δαπανών για να μειωθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα θα οδηγούσε σε μικρότερη μεταβατική ανεργία από την αύξηση των φόρων.

Ο Σέρχιο ντε Κάστρο, χιλιανός απόφοιτος της Σχολής του Σικάγου, έγινε Υπουργός Οικονομικών της Χιλής το 1975. Κατά τη διάρκεια της εξαετούς θητείας του οι ξένες επενδύσεις αυξήθηκαν, τέθηκαν περιορισμοί στις απεργίες και τα εργατικά συνδικάτα και το ΑΕΠ αυξανόταν κάθε χρόνο.[98] Ένα πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών δημιουργήθηκε ανάμεσα στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Χιλής και το Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Πολλοί άλλοι απόφοιτοι της Σχολής του Σικάγου τοποθετήθηκαν σε κυβερνητικές θέσεις τα χρόνια του Πινοσέτ και μετά – άλλοι δίδαξαν το οικονομικό της δόγμα σε χιλιανά πανεπιστήμια. Όλοι αυτοί έγιναν γνωστοί ως «τα Παιδιά του Σικάγου».[99]

Ο Φρίντμαν δεν άσκησε κριτική στη δικτατορία του Πινοσέτ εκείνο τον καιρό, ούτε στις δολοφονίες, τις παράνομες φυλακίσεις, τα βασανιστήρια ή άλλες παραβιάσεις που ήσαν ήδη ευρέως γνωστές τότε.[100] Το 1976 ο Φρίντμαν υπερασπίσθηκε την ανεπίσημη θέση συμβούλου που κατείχε λέγοντας: «Δεν θεωρώ ότι είναι κακό ένας οικονομολόγος να παρέχει τεχνικές οικονομικές συμβουλές στη χιλιανή κυβέρνηση, όπως και δεν θα θεωρούσα ότι είναι κακό για ένα γιατρό να παρέχει τεχνικές ιατρικές συμβουλές στη χιλιανή κυβέρνηση για να βοηθήσει να νικηθεί μια επιδημία».[101]

Ο Φρίντμαν υπερασπίσθηκε τις δραστηριότητές του στη Χιλή με το επιχείρημα ότι, κατά τη γνώμη του, η υιοθέτηση πολιτικών της ελεύθερης οικονομίας δεν βελτίωσε απλώς την οικονομική κατάσταση στη Χιλή, αλλά επίσης συνέβαλε στη βελτίωση του καθεστώτος του Πινοσέτ, αλλά και στην τελική μετάβαση σε δημοκρατική διακυβέρνηση κατά τη δεκαετία του 1990. Η ιδέα αυτή περιλαμβάνεται στον «Καπιταλισμό και Ελευθερία», όπου διακήρυξε ότι η οικονομική ελευθερία δεν είναι μόνο επιθυμητή καθ' αυτήν, αλλά επίσης αναγκαία συνθήκη για την πολιτική ελευθερία. Στο ντοκυμανταίρ του 1980 «Ελεύθερος να επιλέξεις» (Free to Choose) είπε τα παρακάτω: «Η Χιλή δεν είναι ένα σύστημα πολιτικής ελευθερίας και δεν εγκρίνω το σύστημα. Όμως οι άνθρωποι εκεί είναι περισσότερο ελεύθεροι από τους ανθρώπους σε κομμουνιστικές κοινωνίες, επειδή το κράτος έχει μικρότερο ρόλο … Οι συνθήκες ζωής των ανθρώπων τα τελευταία χρόνια βελτιώνονται και δεν χειροτερεύουν. Θα ήταν ακόμη καλύτερο να ξεφορτωθούν τη χούντα και να μπορούν να έχουν ένα ελεύθερο δημοκρατικό καθεστώς[102][103]. Το 1984 ο Φρίντμαν δήλωσε ότι «ποτέ δεν παρέλειψε να ασκήσει κριτική στο πολιτικό σύστημα της Χιλής»[96]. Το 1991 είπε: «Δεν έχω τίποτε θετικό να πω για το πολιτικό καθεστώς που επέβαλε ο Πινοσέτ. Ήταν ένα απαίσιο πολιτικό καθεστώς. Το πραγματικό θαύμα στη Χιλή ήταν ότι πόσο καλά τα πήγε οικονομικά – το πραγματικό θαύμα στη Χιλή ήταν ότι μια στρατιωτική δικτατορία ήταν πρόθυμη να παραβεί τις αρχές της και να υποστηρίξει ένα σύστημα ελεύθερης αγοράς σχεδιασμένο από πεπεισμένους υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς. […] Στη Χιλή η τάση για πολιτική ελευθερία, που προκλήθηκε από την οικονομική ελευθερία και την οικονομική επιτυχία που αυτή προκάλεσε, τελικώς κατέληξε σε ένα δημοψήφισμα που εισήγαγε την πολιτική δημοκρατία. Τώρα, επιτέλους, η Χιλή έχει και τα τρία: πολιτική ελευθερία, ανθρώπινη ελευθερία και οικονομική ελευθερία. Η Χιλή θα εξακολουθήσει να είναι ένα ενδιαφέρον πείραμα για να παρατηρούμε να δούμε εάν θα μπορέσει να διατηρήσει και τα τρία ή εάν, τώρα που έχει πολιτική ελευθερία, η πολιτική αυτή ελευθερία θα χρησιμοποιηθεί για να καταστρέψει ή να μειώσει την οικονομική ελευθερία»[104]. Τόνισε ότι οι διαλέξεις που έδωσε στη Χιλή είχαν το ίδιο περιεχόμενο με τις διαλέξεις που έδωσε αργότερα στην Κίνα και σε άλλα σοσιαλιστικά κράτη[105].

Στο ντοκυμανταίρ του PBS του 2000 «Κατακτώντας Κορυφές» (Commanding Heights, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο) ο Φρίντμαν συνέχισε να υποστηρίζει ότι «οι ελεύθερες αγορές επρόκειτο να υποσκάψουν τον πολιτικό συγκεντρωτισμό και τον πολιτικό έλεγχο [του Πινοσέτ][106][107]» και ότι η κριτική για το ρόλο του στη Χιλή παρέβλεψε το βασικό του ισχυρισμό, ότι πιο ελεύθερες αγορές οδηγούσαν σε πιο ελεύθερους λαούς και ότι η ανελεύθερη οικονομία της Χιλής ήταν αυτή που είχε προκαλέσει τη στρατιωτική διακυβέρνηση. Ο Φρίντμαν ισχυρίσθηκε ότι η οικονομική φιλελευθεροποίηση που υποστήριζε προκάλεσε το τέλος της στρατιωτικής διακυβέρνησης και έφερε την ελευθερία στη Χιλή[108].

Ισλανδία

Ο Φρίντμαν επισκέφθηκε την Ισλανδία το φθινόπωρο του 1984, συναντήθηκε με σημαντικούς Ισλανδούς και έδωσε μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας σχετικά με την «τυραννία του στάτους κβο». Συμμετείχε σε μια ζωντανή τηλεοπτική συζήτηση την 31η Αυγούστου του 1984 με σοσιαλιστές διανοούμενους, συμπεριλαμβανομένου του Όλαφουρ Ράγκναρ Γκρίμσον, ο οποίος αργότερα εκλέχτηκε πρόεδρος της Ισλανδίας[109]. Όταν παραπονέθηκαν ότι επιβλήθηκε χρέωση για την διάλεξη του στο Πανεπιστήμιο και ότι, μέχρι τώρα, οι διαλέξεις από επισκέπτες καθηγητές ήταν δωρεάν, ο Φρίντμαν απάντησε ότι οι προηγούμενες διαλέξεις δεν ήταν δωρεάν, με τη λογική έννοια ότι οι διαλέξεις έχουν κάποιο σχετικό κόστος. Αυτό που έχει σημασία είναι το αν οι συμμετέχοντες ή μη συμμετέχοντες καλύπτουν αυτά τα έξοδα. Ο Φρίντμαν πίστευε ότι ήταν δικαιότερο μόνο όσοι παρακολούθησαν τη διάλεξη να πληρώσουν. Σε αυτή τη συζήτηση ο Φρίντμαν ανέφερε, επίσης, ότι ο ίδιος δεν είχε λάβει καθόλου χρήματα για την διάλεξη.

Εσθονία

Παρά το γεγονός ότι ο Φρίντμαν δεν επισκέφθηκε ποτέ την Εσθονία, το βιβλίο του «Ελεύθερος να επιλέξεις» άσκησε μεγάλη επιρροή στη συνέχεια για τον Μαρτ Λάαρ, τον 32χρονο πρωθυπουργό αυτής της χώρας, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι ήταν το μόνο βιβλίο για την οικονομία που είχε διαβάσει πριν από την ανάληψη των καθηκόντων του. Οι μεταρρυθμίσεις του Λάαρ είναι αυτές που συχνά πιστώνονται την μετατροπή της Εσθονίας από μια εξαθλιωμένη Σοβιετική Δημοκρατία στον «Τίγρη της Βαλτικής». Ένα πρωταρχικό στοιχείο του προγράμματος του Μαρτ Λάαρ ήταν εισαγωγή του «επίπεδου φόρου» (flat tax). Ο Μαρτ Λάαρ κέρδισε το βραβείο «Milton Friedman» το 2006 για την Προώθηση της Ελευθερίας, το οποίο απονέμεται από το Ινστιτούτο Cato[110].

Ηνωμένο Βασίλειο

Μετά το 1950, ο Φρίντμαν ήταν συχνά προσκεκλημένος να δώσει διαλέξεις στην Μεγάλη Βρετανία, και από τη δεκαετία του 1970 οι ιδέες του είχαν κερδίσει ιδιαίτερη προσοχή σε συντηρητικούς κύκλους. Για παράδειγμα, ήταν τακτικός ομιλητής στο Ινστιτούτο Οικονομικών Υποθέσεων (IEA), μια φιλελεύθερη δεξαμενή σκέψης. Η συντηρητική πολιτικός Μάργκαρετ Θάτσερ παρακολουθούσε στενά τα προγράμματα του IEA και τις ιδέες του και συναντήθηκε με τον Φρίντμαν εκεί το 1978. Επίσης επηρέασε έντονα τον Keith Joseph, ο οποίος έγινε ο ανώτερος σύμβουλος της Θάτσερ για οικονομικές υποθέσεις, καθώς και τους Alan Walters και Patrick Minford, δύο άλλους βασικούς συμβούλους. Σημαντικές εφημερίδες, συμπεριλαμβανομένων των Daily Telegraph, The Times και The Financial Times διέδιδαν τις μονεταριστικές ιδέες του Φρίντμαν σε Βρετανούς υψηλής επιρροής. Οι ιδέες του Φρίντμαν επηρέασαν έντονα την Θάτσερ και τους συμμάχους της, όταν έγινε πρωθυπουργός το 1979[111][112].

Κριτική

Ο οικονομέτρης Ντέηβιντ Χέντρυ άσκησε κριτική σε ένα μέρος του βιβλίου που έγραψαν το 1982 ο Φρίντμαν με την Άννα Σβαρτς με τίτλο «Νομισματικές τάσεις»[113]. Όταν ρωτήθηκε σχετικώς σε μια συνέντευξη στην ισλανδική τηλεόραση το 1984, ο Φίντμαν είπε ότι η κριτική ίσχυε για ένα διαφορετικό πρόβλημα από αυτό που είχαν αντιμετωπίσει ο ίδιος με την Σβαρτς και δεν ήταν, για το λόγο αυτό, σχετική[114] και επίσης επισήμανε ότι μέχρι τότε (το 1984) δεν υπήρχε ουσιαστική ομότιμη αξιολόγηση μεταξύ των οικονομετρών για το έργο του Χέντρυ[115]. Το 2006 ο Χέντρυ δήλωσε ότι ο Φρίντμαν είχε διαπράξει «σοβαρά σφάλματα» εξαιτίας εσφαλμένης κατανόησης με αποτέλεσμα «ο λόγος που είχε αναφέρει για τη ζήτηση χρήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν υπερεκτιμηθεί κατά σχεδόν 100%» και είπε ότι, σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 1991 με τον Νηλ Έρικσσον[116], είχε καταρρίψει «σχεδόν οποιοδήποτε εμπειρικό ισχυρισμό … είχε προβληθεί για τη ζήτηση χρήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο» από τον Φρίντμαν και την Σβαρτς[117]. Μια μελέτη του 2004 επικαιροποίησε και επιβεβαίωσε την ορθότητα των ευρημάτων των Χέντρυ – Έρικσσον μέχρι το 2000[118].

Πωλ Κρούγκμαν

Μετά το θάνατο του Φρίντμαν το 2006, ο κεϋνσιανός και τιμημένος με Νόμπελ Πωλ Κρούγκμαν επαίνεσε τον Φρίντμαν ως ένα «μεγάλο οικονομολόγο και σπουδαίο άντρα» και παραδέχθηκε τις πολλές, ευρέως αποδεκτές, συνεισφορές του στα εμπειρικά οικονομικά. Παρόλα ταύτα, ο Κρούγκμαν άσκησε κριτική στον Φρίντμαν, γράφοντας ότι «πολύ εύκολα ολίσθαινε στο να υποστηρίζει τόσο ότι οι αγορές πάντοτε λειτουργούν και ότι μόνον οι αγορές λειτουργούν. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρει κανείς περιπτώσεις, στις οποίες ο Φρίντμαν παραδεχόταν την πιθανότητα οι αγορές να κάνουν σφάλμα, ή όπου η κρατική παρέμβαση θα μπορούσε να υπηρετήσει ένα χρήσιμο σκοπό»[119].

Δόγμα του Σοκ

Στο βιβλίο της «Το Δόγμα του Σοκ» η συγγραφέας και κοινωνική ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν κριτίκαρε τον οικονομικό φιλελευθερισμό του Φρίντμαν, ταυτίζοντάς τον με τις αρχές που οδήγησαν την οικονομική ανασυγκρότηση που ακολούθησε τα στρατιωτικά πραξικοπήματα σε χώρες όπως η Χιλή, η Αργεντινή, άλλες Λατινοαμερικανικές χώρες και η Ινδονησία. Βασιζόμενοι στις εκτιμήσεις τους ως προς την έκταση, στην οποία αυτά που η ίδια αποκαλεί «νεοφιλελεύθερες πολιτικές» οδήγησαν σε διαφορές στο εισόδημα και ανισότητα, τόσο η Κλάιν, όσο και ο Νόαμ Τσόμσκυ έχουν υποστηρίξει ότι ο κύριος ρόλος αυτού που αποκαλούν «νεοφιλελευθερισμό» ήταν ένα ιδεολογικό προκάλυμμα για τη συγκέντρωση κεφαλαίου από τις πολυεθνικές εταιρείες[120]. Η συγγραφέας αποδίδει στον Φρίντμαν αυτό που ονομάζει «θεωρία του δόγματος του σοκ» ή «θεραπείας σοκ» που βασίζεται στην ιδέα ότι μια οικονομική κρίση ή ένα γεγονός καταστροφής ή πολέμου είναι η ευκαιρία για μεγάλες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε ένα κράτος. Η επιτυχία της πολιτικής αυτής βασίζεται στο γεγονός ότι ο φόβος και οι ενοχές για τα αποτελέσματα της κρίσης ή της καταστροφής κάνει τους πολίτες ανεκτικούς και απαθείς σε επαναλαμβανόμενες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις ακριβώς επειδή πιστεύουν ότι κάτι χειρότερο έρχεται. Αρκετοί πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο συνέβη και στη Μεγάλη Βρετανία επί πρωθυπουργίας Μάργκαρετ Θάτσερ με αφορμή τον πόλεμο στα Φώκλαντ, ενώ έτσι εξηγούν και την οικονομική κρίση στην Ελλάδα μετά το 2009.

Δικτατορία Πινοσέτ

Δες και σχετικό κεφάλαιο: Χιλή

Η απήχηση της Σχολής του Σικάγου στη συντηρητική πολιτική παράταξη έφτασε στο απόγειό της επί προεδρίας Ρόναλντ Ρήγκαν και πρωθυπουργίας Μάργκαρετ Θάτσερ[121]. Οι αντιλήψεις δε αυτής της Σχολής εφαρμόστηκαν σε κάποιο βαθμό στη Χιλή, μετά την ανατροπή της εκλεγμένης σοσιαλιστικής κυβέρνησης του Σαλβαδόρ Αγιέντε και την επιβολή της δικτατορίας του Α. Πινοσέτ το 1973. Γι'αυτό το λόγο, ορισμένοι φτάνουν στο σημείο να ταυτίζουν «Τα παιδιά από το Σικάγου», όπως ονομάζουν τη Σχολή, με το δικτατορικό καθεστώς. Για παράδειγμα, ο χιλιανός οικονομολόγος Ορλάντο Λετελιέ υποστήριξε ότι η δικτατορία του Πινοσέτ κατέληξε σε καταπίεση, εξαιτίας της λαϊκής αντίθεσης προς τις πολιτικές της Σχολής του Σικάγου στη Χιλή.[122]

Μετά από μια ομιλία του το 1991 για τη νομιμοποίηση των ναρκωτικών, ο Φρίντμαν απήντησε σε ένα ερώτημα για την ανάμειξή του με το καθεστώς του Πινοσέτ, λέγοντας ότι δεν ήταν ποτέ σύμβουλος του Πινοσέτ (πράγμα που επίσης ανέφερε στη συνέντευξή του στην Ισλανδία το 1984[96]), αλλά ότι μια ομάδα φοιτητών του στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου είχε αναμειχθεί στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις της Χιλής. Ο Φρίντμαν απέδωσε στις μεταρρυθμίσεις αυτές υψηλά επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης και την εγκατάσταση της δημοκρατίας που επήλθε, μετά από αυτές, στη Χιλή[123][124].

Παραπομπές

 

 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Άρθρα για τον Μίλτον Φρίντμαν

Βιβλιογραφία

  • "Professor Pigou's Method for Measuring Elasticities of Demand From Budgetary Data" The Quarterly Journal of Economics Vol. 50, No. 1 (Nov., 1935), pp. 151–163 JSTOR
  • "Marginal Utility of Money and Elasticities of Demand," The Quarterly Journal of Economics Vol. 50, No. 3 (May, 1936), pp. 532–533 JSTOR
  • "The Use of Ranks to Avoid the Assumption of Normality Implicit in the Analysis of Variance," Journal of the American Statistical Association Vol. 32, No. 200 (Dec., 1937), pp. 675–701 JSTOR
  • "The Inflationary Gap: II. Discussion of the Inflationary Gap," American Economic Review Vol. 32, No. 2, Part 1 (Jun., 1942), pp. 314–320 JSTOR
  • "The Spendings Tax as a Wartime Fiscal Measure," American Economic Review Vol. 33, No. 1, Part 1 (Mar., 1943), pp. 50–62 JSTOR
  • Taxing to Prevent Inflation: Techniques for Estimating Revenue Requirements (Columbia U.P. 1943, 236pp) with Carl Shoup and Ruth P. Mack
  • Income from Independent Professional Practice with Simon Kuznets (1945), Friedman's PhD thesis
  • "Lange on Price Flexibility and Employment: A Methodological Criticism," American Economic Review Vol. 36, No. 4 (Sep., 1946), pp. 613–631 JSTOR
  • "Utility Analysis of Choices Involving Risk" with Leonard Savage, 1948, Journal of Political Economy Vol. 56, No. 4 (Aug., 1948), pp. 279–304 JSTOR
  • "A Monetary and Fiscal Framework for Economic Stability", 1948, American Economic Review, Vol. 38, No. 3 (Jun., 1948), pp. 245–264 JSTOR
  • "A Fiscal and Monetary Framework for Economic Stability," Econometrica Vol. 17, Supplement: Report of the Washington Meeting (Jul., 1949), pp. 330–332 JSTOR
  • "The Marshallian Demand Curve," The Journal of Political Economy Vol. 57, No. 6 (Dec., 1949), pp. 463–495 JSTOR
  • "Wesley C. Mitchell as an Economic Theorist," The Journal of Political Economy Vol. 58, No. 6 (Dec., 1950), pp. 465–493 JSTOR
  • "Some Comments on the Significance of Labor Unions for Economic Policy", 1951, in D. McC. Wright, editor, The Impact of the Union.
  • "Commodity-Reserve Currency," Journal of Political Economy Vol. 59, No. 3 (Jun., 1951), pp. 203–232 JSTOR
  • "Price, Income, and Monetary Changes in Three Wartime Periods," American Economic Review Vol. 42, No. 2, Papers and Proceedings of the Sixty-fourth Annual Meeting of the American Economic Association (May, 1952), pp. 612–625 JSTOR
  • "The Expected-Utility Hypothesis and the Measurability of Utility", with Leonard Savage, 1952, Journal of Political Economy Vol. 60, No. 6 (Dec., 1952), pp. 463–474 JSTOR
  • The Methodology of Positive Economics (1953)
  • Essays in Positive Economics (1953)
  • "Choice, Chance, and the Personal Distribution of Income," Journal of Political Economy Vol. 61, No. 4 (Aug., 1953), pp. 277–290 JSTOR
  • "The Quantity Theory of Money: A restatement", 1956, in Friedman, editor, Studies in Quantity Theory.
  • A Theory of the Consumption Function (1957)
  • "A Statistical Illusion in Judging Keynesian Models" with Gary S. Becker, Journal of Political Economy Vol. 65, No. 1 (Feb., 1957), pp. 64–75 JSTOR
  • "The Supply of Money and Changes in Prices and Output", 1958, in Relationship of Prices to Economic Stability and Growth.
  • "The Demand for Money: Some Theoretical and Empirical Results," Journal of Political Economy Vol. 67, No. 4 (Aug., 1959), pp. 327–351 JSTOR
  • A Program for Monetary Stability (Fordham University Press, 1960) 110 pp
  • "Monetary Data and National Income Estimates," Economic Development and Cultural Change Vol. 9, No. 3, (Apr., 1961), pp. 267–286 JSTOR
  • "The Lag in Effect of Monetary Policy," Journal of Political EconomyVol. 69, No. 5 (Oct., 1961), pp. 447–466 JSTOR
  • Price Theory ISBN 0-202-06074-8 (1962), college textbook
  • "The Interpolation of Time Series by Related Series," Journal of the American Statistical Association Vol. 57, No. 300 (Dec., 1962), pp. 729–757 JSTOR
  • "Should There be an Independent Monetary Authority?", in L.B. Yeager, editor, In Search of a Monetary Constitution
  • Inflation: Causes and consequences, 1963.
  • "Money and Business Cycles," The Review of Economics and Statistics Vol. 45, No. 1, Part 2, Supplement (Feb., 1963), pp. 32–64 JSTOR
  • A Monetary History of the United States, 1867-1960, with Anna J. Schwartz, 1963; part 3 reprinted as The Great Contraction
  • "Money and Business Cycles" with A. J. Schwartz, 1963, Review of Economics & Statistics.
  • "The Relative Stability of Monetary Velocity and the Investment Multiplier in the United States, 1898-1958", with D. Meiselman, 1963, in Stabilization Policies.
  • "A Reply to Donald Hester", with D. Meiselman, 1964
  • "Reply to Ando and Modigliani and to DePrano and Mayer," with David Meiselman. American Economic Review Vol. 55, No. 4 (Sep., 1965), pp. 753–785 JSTOR
  • "Interest Rates and the Demand for Money," Journal of Law and Economics Vol. 9 (Oct., 1966), pp. 71–85 JSTOR
  • The Balance of Payments: Free Versus Fixed Exchange Rates with Robert V. Roosa (1967)
  • "The Monetary Theory and Policy of Henry Simons," Journal of Law and Economics Vol. 10 (Oct., 1967), pp. 1–13 JSTOR
  • "What Price Guideposts?", in G.P. Schultz, R.Z. Aliber, editors, Guidelines
  • "The Role of Monetary Policy." American Economic Review, Vol. 58, No. 1 (Mar., 1968), pp. 1–17 JSTOR presidential address to American Economics Association
  • "Money: the Quantity Theory", 1968, IESS
  • "The Definition of Money: Net Wealth and Neutrality as Criteria" with Anna J. Schwartz, Journal of Money, Credit and Banking Vol. 1, No. 1 (Feb., 1969), pp. 1–14 JSTOR
  • 'Monetary vs. Fiscal Policy with Walter W. Heller (1969)
  • "Comment on Tobin", 1970, Quarterly Journal of Economics
  • "Monetary Statistics of the United States: Sources, methods. with Anna J. Schwartz, 1970.
  • "A Theoretical Framework for Monetary Analysis," Journal of Political Economy Vol. 78, No. 2 (Mar., 1970), pp. 193-238 JSTOR
  • The Counter-Revolution in Monetary Theory 1970.
  • "A Monetary Theory of National Income", 1971, Journal of Political Economy
  • "Government Revenue from Inflation," Journal of Political Economy Vol. 79, No. 4 (Jul., 1971), pp. 846-856 JSTOR
  • "Have Monetary Policies Failed?" American Economic Review Vol. 62, No. 1/2 (1972), pp. 11-18 JSTOR
  • "Comments on the Critics," Journal of Political Economy Vol. 80, No. 5 (Sep., 1972), pp. 906-950 JSTOR
  • "Comments on the Critics", 1974, in Gordon, ed. Milton Friedman and his Critics.
  • "Monetary Correction: A proposal for escalation clauses to reduce the cost of ending inflation", 1974
  • The Optimum Quantity of Money: And Other Essays (1976)
  • Milton Friedman in Australia, 1975 (1975)
  • Milton Friedman's Monetary Framework: A Debate with His Critics (1975)
  • "Comments on Tobin and Buiter", 1976, in J. Stein, editor, Monetarism.
  • "Inflation and Unemployment: Nobel lecture", 1977, Journal of Political Economy. Vol. 85, pp. 451-72. JSTOR
  • "Interrelations between the United States and the United Kingdom, 1873-1975.", with A.J. Schwartz, 1982, J Int Money and Finance
  • Monetary Trends in the United States and the United Kingdom: Their relations to income, prices and interest rates, 1876-1975. with Anna J. Schwartz, 1982
  • "Monetary Policy: Theory and Practice," Journal of Money, Credit and Banking Vol. 14, No. 1 (Feb., 1982), pp. 98-118 JSTOR
  • "Monetary Policy: Tactics versus strategy", 1984, in Moore, editor, To Promote Prosperity.
  • “Lessons from the 1979-1982 Monetary Policy Experiment, ” Papers and Proceedings, American Economic Association. pp. 397-401. (1984).
  • "Has Government Any Role in Money?" with Anna J. Schwartz, 1986, JME
  • "Quantity Theory of Money", in J. Eatwell, M. Milgate, P. Newman, eds., The New Palgrave (1998)
  • "Money and the Stock Market," Journal of Political Economy Vol. 96, No. 2 (Apr., 1988), pp. 221-245 JSTOR
  • "Bimetallism Revisited," Journal of Economic Perspectives Vol. 4, No. 4 (Autumn, 1990), pp. 85-104 JSTOR
  • "The Crime of 1873," Journal of Political Economy Vol. 98, No. 6 (Dec., 1990), pp. 1159-1194 JSTOR
  • "Franklin D. Roosevelt, Silver, and China," Journal of Political Economy Vol. 100, No. 1 (Feb., 1992), pp. 62–83 JSTOR

Πηγή: Wikipedia

Η έννοια της Αποταμίευσης

Κοινωνια

Με τον όρο αποταμίευση, που αποτελεί καθαρά οικονομικό όρο χαρακτηρίζεται γενικά πάσης φύσεως συσσωρεύσεις αγαθών για μελλοντική χρήση. Η αποταμίευση απορρέει από την παραδοχή του ανθρώπου ότι κάθε ποσό που ξοδεύεται στο τώρα, αφαιρείται από τον μελλοντικό του εαυτό.

Γενικά

Παρότι ο παραπάνω ορισμός φέρεται απλούστατος, φερόμενος ετυμολογικά εκ του ρήματος αποταμιεύω, όπου η λέξη απαντάται από βασιλείας του Όθωνα, το 1833, στους "Ελληνικούς Κώδικες", στην πραγματικότητα οι οικονομολόγοι δεν έχουν καταφέρει να δώσουν έναν ακριβή και πλήρη ορισμό που να καλύπτει όλες τις σύγχρονες μορφές εκδήλωσής της. Παλαιότερα δε, οι οικονομολόγοι, δεν έτρεφαν και τόση ευνοϊκή διάθεση απέναντι στην αποταμίευση, θεωρώντας την, ούτε λίγο ούτε πολύ, ως στείρα δραστηριότητα ακόμα και κατακριτέα απόκρυψη αγαθών που έχαναν την παραγωγική χρησιμοποίησή τους ιδιαίτερα σε περιόδους κλίματος εμπιστοσύνης, ή νομισματικής ισορροπίας. Υπό αυτή την άποψη η αποταμίευση καταδικαζόταν ως τροχοπέδη της ευρύτερης οικονομικής ανάπτυξης.
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυτής της αντίληψης ήταν το έργο "Ο μύθος των μελισσών", (1714),του Μπερνάρ ντε Μαντεβίλ που αποτελεί ένα εγκώμιο των πολυτελών δαπανών, καθώς ακόμα και το περίφημο απόφθεγμα του Μοντεσκιέ :"Αν οι πλούσιοι δεν ξοδέψουν πολύ, οι φτωχοί θα πεθάνουν από την πείνα".

Η έννοια της αποταμίευσης ήταν γνωστή από την αρχαιότητα περισσότερο με την έννοια της Πρόνοιας. Αρχαίοι λαοί, όπως ιδιαίτερα οι αρχαίοι Αιγύπτιοι διατηρούσαν τεράστιες αποθήκες φύλαξης αγαθών για δύσκολες περιόδους. Ομοίως και στην αρχαία Αθήνα υπήρχαν αποθήκες φύλαξης σίτου και άλλων αγαθών, όπως στο Πομπείο, κατά αναφορά του Δημοσθένη, καθώς και στον Πειραιά. Ο Ησίοδος είναι ο αρχαιότερος που εξήρε ιδιαίτερα το πνεύμα της αποταμίευσης και τη σημασία του τονίζοντας "Ει γαρ κεν σμικρόν κατά σμικρόν καταθείο, και θαμά τούτ΄ έρδοις, μέγα και το γένοιτο" (= αν καταθέτεις λίγα - λίγα και αυτό κάνεις ακατάπαυστα, θα πετύχεις μέγα έργο). Χαρακτηριστική και η σύγχρονη ελληνική παροιμία "Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι".

Δραστηριότητες αποταμίευσης + Γεωργιος πεστας

Με την έννοια της αποταμίευσης στη σύγχρονη εποχή προσδιορίζονται τέσσερις συναφείς περιπτώσεις δραστηριοτήτων, οι οποίες και είναι

α) Η οποιαδήποτε συσσώρευση χρήματος, ή υλικών αγαθών για μέλλουσα χρήση. Σ΄ αυτή την περίπτωση αποφεύγεται η κατανάλωση για δημιουργία ενεργητικού.
β) Η οποιαδήποτε ροή χρήματος ή διαθεσίμων, με τη διαδικασία της συσσώρευσης σε κάποια χρονική περίοδο. Ουσιαστικά πρόκειται για τα εξαγόμενα της προηγούμενης περίπτωσης, που καλούνται ευρύτερα αποταμιεύματα.
γ) Η οποιαδήποτε διαδικασία εξοικονόμησης ή διαφύλαξης διαθεσίμων, που αφορά περιπτωσιακή "αναβολή κατανάλωσης", και
δ) Οι οποιοιδήποτε οικονομικοί πόροι που διατηρούνται δια της εξοικονόμησης.

Αντικείμενο και των τεσσάρων παραπάνω περιπτώσεων χρήσης του όρου μπορεί ν΄ αφορούν χρήμα ή υλικά αγαθά. Γενικά όμως οι οικονομολόγοι αποδίδουν μεγαλύτερη σημασία στην α) περίπτωση, από το γεγονός ότι τα διάφορα στατιστικά και δημοσιονομικά χαρακτηριστικά της σύγχρονης βιομηχανικής κοινωνίας καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη την εκτίμηση της αποταμίευσης σε τρόπους μη νομισματικούς. Εξ ου και η δεσπόζουσα έννοια της αποταμίευσης του χρήματος. Το δε γεγονός ότι η αποταμίευση χρήματος και η αποταμίευση υλικών αγαθών μπορούν να εναλλαχθούν ως αμοιβαία υποκατάστατα, που αναπτύσσεται τις τελευταίες δεκαετίες, προσελκύει περισσότερο το ενδιαφέρον των οικονομολόγων.

Ορισμοί χρήσης

Είναι γεγονός ότι στις οικονομικές αναλύσεις "κανείς δεν αμφισβητεί ότι η αποταμίευση κατά την β) περίπτωση, ως ροή χρήματος ή διαθεσίμων αποτελεί το εισόδημα που πλεονάζει σε σχέση με τις δαπάνες στη κατανάλωση". Αυτό δόθηκε και ως ορισμός εν προκειμένω από τον Μ. Keynes [1]. Τον ορισμό αυτό έλαβαν ως βάση οι δημόσιες υπηρεσίες για την εκτίμηση της αποταμίευσης των καταναλωτών. Επί του τελευταίου όμως, ο οικονομολόγος D. Robertson αντιπρότεινε εναλλακτική διατύπωση λαμβάνοντας υπόψη τη μελέτη της ανάλογης συμπεριφοράς των καταναλωτών με τρέχοντα ορισμό ότι "Η αποταμίευση ισούται με το πραγματοποιηθέν εισόδημα κατά την τελευταία περίοδο μείον τις δαπάνες της τρέχουσας κατανάλωσης".
Παρά ταύτα και οι δύο παραπάνω ορισμοί παρουσιάζουν αμφίβολη εμπειρική αξία. Αυτό διότι ο μεν ορισμός του Κέυνες οδηγεί σε υποτίμηση της πραγματικής αποταμίευσης, σύμφωνα με διάφορες στατιστικές, ενώ ο ορισμός του Ρόμπερτσον είναι μεν εύχρηστος και ακριβής μόνο όταν οι περίοδοι πληρωμών είναι συχνές και καθορισμένες.

Ο δε ορισμός κατά την περίπτωση γ) "διαδικασία εξοικονόμησης" πηγάζει από την α) περίπτωση δεδομένου ότι η συσσώρευση διαφυλάσσει τα αγαθά για μελλοντική χρήση. Αυτό όμως ισχύει ιδιαίτερα στα μέσα παραγωγής, όταν η αναβολή χρήσης αποσκοπεί σε μελλοντικούς παραγωγικούς σκοπούς. Ο δε ορισμός κατά τη περίπτωση δ) αφορά περισσότερο στον τεχνολογικό τομέα για καλλίτερη κατανομή των πόρων (διαθεσίμων) αλλά και με αποδοτικότερες μεθόδους. Πρόκειται για το πρόβλημα της "μεγιστοποίησης" που προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Αποταμίευση μπορεί να εφαρμόσει οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, επιχείρηση και γενικότερα μια χώρα όπου και διακρίνεται αντίστοιχα, όπως π.χ. προσωπική, επιχειρηματική, δημοσιονομική, μέχρι και αποταμιευτική πολιτική μιας χώρας.

Βασικές χρήσεις αποταμίευσης

  1. Τραπεζικές καταθέσεις
  2. Απόκτηση ακίνητης περιουσίας (καλλιεργήσιμων γαιών, δασών, κτιρίων κ.λπ.)
  3. Απόκτηση πολύτιμων μετάλλων, (κυρίως χρυσού) και πολύτιμων λίθων.
  4. Απόκτηση συλλογών και αντικειμένων τέχνης (χρημάτων, πινάκων ζωγραφικής, σπανίων βιβλίων, νομισμάτων, γραμματοσήμων κ.λπ.).
  5. Απόκτηση ξένων νομισμάτων (συνάλλαγμα).
  6. Απόκτηση μετοχών από Χρηματιστήρια αξιών.
  7. Εγγραφή σε εκδόσεις ομολογιών.
  8. Εγγραφή και απόκτηση εντόκων γραμματίων.
  9. Δανειοδότηση ιδιωτικών επιχειρήσεων.
  10. Αυτοχρηματοδότηση επιχειρήσεων (που αφορά μόνο επιχειρήσεις)

Παραπομπές

  1. M. Keynes "The General Theory of Employment and Money () London Macmillan 1936 σελ.61

Πηγές

 

  • UNESCO "Λεξικό Κοινωνικών Όρων" (Ελληνική Έκδοση) 3 τόμοι, Εκδ. Ελληνική Παιδεία Αθήναι 1972, τομ.1ος, σελ.65.
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος L

 

  • arousse Britannica" τομ.10ος, σελ.246.

Δείτε επίσης

Πηγή: Wikipedia

Πηγή φωτογραφίας: https://choliastos.gr 

SOS για χημικά σε δημοφιλή προϊόντα

Κοινωνια

Έρευνα της ΕΕ αποκαλύπτει πως 1 στα 5 αντικείμενα ευρείας κατανάλωσης είναι επικίνδυνο, καθώς περιλαμβάνει στοιχεία και ενώσεις υψηλότερα από τα επιτρεπόμενα όρια.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2023/12/15/in-science/perivallon-b-science/sos-gia-ximika-se-dimofili-proionta/

Πρώτη μέρα στο Νηπιαγωγείο: Τα σωστά βήματα για την προσαρμογή χωρίς άγχος και δυσκολίες

Κοινωνια

Λίγο πριν χτυπήσει το κουδούνι για τους πολύ μικρούς μαθητές, του προνηπίου και του νηπίου, χρήσιμες συμβουλές για το πώς θα διαχειριστείτε τη νέα καθημερινότητα.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2023/09/05/plus/ta-nea-tis-agoras/proti-mera-sto-nipiagogeio-ta-sosta-vimata-gia-tin-prosarmogi-xoris-agxos-kai-dyskolies/?utm_source=ingr&utm_medium=hp_thematiko_widget

Πρώτη μέρα στο σχολείο: Χρήσιμες συμβουλές για τα παιδιά και τους γονείς

Κοινωνια

Κάθε μετάβαση στη ζωή του ανθρώπου, έτσι και η μετάβαση από την οικογένεια στην ευρύτερη σχολική κοινότητα, είναι ένα «πέρασμα» από μια δεδομένη κατάσταση σε μια νέα, άγνωστη συνθήκη που σηματοδοτεί μια αλλαγή τόσο στη ζωή του παιδιού όσο και στο ρόλο του γονιού.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2023/09/06/plus/ta-nea-tis-agoras/proti-mera-sto-sxoleio-xrisimes-symvoules-gia-ta-paidia-kai-tous-goneis/?utm_source=ingr&utm_medium=hp_thematiko_widget

«Σιωπηρή παραίτηση»: Στο… ρελαντί οι εργαζόμενοι και το φαινόμενο του burnout

Κοινωνια

Πώς η εργασία έπαψε πλέον να θεωρείται υπέρτατη αξία • Πανδημικοί αναστοχασμοί εργαζομένων και αναθεωρήσεις της προτεσταντικής ηθικής.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2022/09/06/economy/oikonomikes-eidiseis/siopiri-paraitisi-sto-relanti-oi-ergazomenoi-kai-fainomeno-tou-burnout/

Tο τέλος της συνταξιοδότησης όπως την ξέραμε έως τώρα

Κοινωνια

Το πρότυπο της συνταξιοδότησης μετασχηματίζεται εδώ και χρόνια

Η έννοια της συνταξιοδότησης όπως την ξέρουμε έχει αρχίζει να αλλάζει εδώ και πολύ καιρό. Ο αριθμός εκείνων που εργάζονται μετά την ηλικία συνταξιοδότησής τους έχει αυξηθεί σημαντικά από τη δεκαετία του 1990.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2022/08/29/economy/oikonomikes-eidiseis/telos-tis-syntaksiodotisis-opos-tin-kserame-eos-tora/

Η περιβαλλοντική κρίση δεν αποτελεί πια μια δυσοίωνη πρόβλεψη για τις επόμενες «μακρινές» δεκαετίες.

Περιβαλλον

Toυ Σπύρου Σιδηροκαστρίτη

 

Δυστυχώς, έχουμε αρχίσει ήδη να ζούμε τις επιπτώσεις της: οι ακραίες θερμοκρασίες του καλοκαιριού, η ανομβρία μαζί με τη μη πρόνοια για την πρόληψη όσο και η αποτελεσματική κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών μας αποκαλύπτουν πτυχές της περιβαλλοντικής κρίσης που από εδώ και πέρα θα αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς μας. Αν και υπήρχαν φωνές αρκετές δεκαετίες πριν που έθεταν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο που η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει τον πλανήτη, ερωτήματα σχετικά με την αλόγιστη κατασπατάληση των φυσικών πόρων, για τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο περιβάλλον τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο ουδέποτε λήφθηκαν υπόψη. Εκτός λοιπόν από τα έργα άμεσης προτεραιότητας που πρέπει να γίνουν με έμφαση στην αντιπλημμυρική προστασία λόγω των πυρκαγιών πρέπει να υπάρξει παρέμβαση για την ανάσχεση των επιπτώσεων από τη διάβρωση των ακτών και τη χρηστή διαχείριση των υδάτινων πόρων.

Η κλιματική κρίση είναι εδώ και αν δεν δράσουμε άμεσα ο νομός μας με το τόσο πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο με πηγές, ποτάμια και λίμνες συνώνυμο των έφορων και καταπράσινων εκτάσεων να απειλείται άμεσα από ερημοποίηση. Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακριά για να φανταστούμε το μέλλον, αρκεί μια βόλτα μέχρι την Σπιάντζα εκεί όπου η θάλασσα έχει καταπιεί τη στεριά και λίγο πριν στην πρώην λίμνη Μουριά που από μια όαση έγινε κρανίου τόπος.

Τι απέδωσε η καταστροφή της λίμνης Μουριάς που να δικαιολογεί αυτή την αδιαφορία; Τίποτα! Φωτίζοντας λοιπόν το πεδίο των οικονομικών επιπτώσεων από την αποξήρανση χωρίς να παραβλέπουμε τις επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον από την καταστροφή αυτού του οικοσυστήματος η αποτίμηση είναι αρνητική. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις που δημιουργήθηκαν είναι ελάχιστες και συμβάλλουν ελάχιστα στην τοπική οικονομία. Αν υπήρχε η λίμνη εκτός από την αλιεία (στην περιοχή υπήρχε διβάρι με εξαγωγική δραστηριότητα) θα είχε αναπτυχθεί γύρω της μια δυναμική οικονομική δραστηριότητα βασισμένη στον αγροτουρισμό και δραστηριότητες αθλητικές- αναψυχής καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Ως φυσικός ταμιευτήρας νερού στις παρυφές της πόλης του Πύργου θα βελτίωνε το μικροκλίμα της ευρύτερης περιοχής και θα είχαμε αισθητά καλύτερες θερμοκρασίες ειδικότερα τους καλοκαιρινούς μήνες.

Στο νομό μας, πληρώνουμε την αδιαφορία τόσο της κεντρικής πολιτείας όσο και των επιλογών των εκπροσώπων μας στην τοπική αυτοδιοίκηση που αναλώθηκαν στη διεκδίκηση- περάτωση έργων «βιτρίνας» και όχι υποδομής με αποτέλεσμα να εγκλωβιστούμε για χρόνια στην υπανάπτυξη. Είναι αναγκαίο λοιπόν να αλλάξουμε πορεία και να διεκδικήσουμε έργα ουσίας με σεβασμό στο περιβάλλον, έργα που δεν θα «γράφουν στον φακό» αλλά θα βελτιώσουν τη ζωή μας.

Σπύρος Σιδηροκαστρίτης

Τέλος εποχής: Ποια πλαστικά μίας χρήσης δεν θα ξαναβρούμε στο ράφι - Τι αλλάζει από το Σάββατο

Περιβαλλον

Σε εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, η 3η Ιουλίου σηματοδοτεί για την Ελλάδα την απαγόρευση μια σειράς πλαστικών προϊόντων.

Ετσι, τίθεται σε ισχύ η απαγόρευση χρήσης των ακόλουθων 10 προϊόντων στην επικράτεια και σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

Πηγή, περισσότερα στον https://www.ot.gr/2021/07/02/green/telos-epoxis-poia-plastika-mias-xrisis-den-tha-ksanavroume-sto-rafi/ 

Αγώνας δρόμου για τον Κυπαρισσιακό Κόλπο

Περιβαλλον

Τέσσερα χρόνια μετά την καταδίκη της χώρας μας για την άναρχη κατάσταση που επικρατούσε στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, ακόμα πασχίζουμε να εφαρμόσουμε το φιλόδοξο σχέδιο προστασίας που θεσπίστηκε το 2018. 

Πηγή, περισσότερα στην https://www.kathimerini.gr/1086845/article/epikairothta/perivallon/agwnas-dromoy-gia-ton-kyparissiako-kolpo

Ο Φυσιολατρικός Σύλλογος φίλων Λίμνης Μουριάς και Αλφειού Ποταμού, προς τον Αντιπεριφερειάρχη, για τη λίμνη

Περιβαλλον

Κύριε Αντιπεριφερειάρχη, σε συνέχεια της συζήτησης που είχαμε σχετικά με πρωτοβουλίες που μπορεί να αναλάβει η Π.Ε. Ηλείας για την περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής μας σας παραθέτουμε  αιτήματα του Συλλόγου  που σχετίζονται με την αποκατάσταση της λίμνης Μουριάς και του ποταμού Αλφειού.

Συγκεκριμένα, αιτούμαστε να προχωρήσετε σε εκπόνηση περιβαλλοντικής- οικονομοτεχνικής μελέτης για τη λίμνη Μουριάς. Στην συνάντησή μας είχατε εκφραστεί θετικά σε αυτή την προοπτική και είχατε  αναφέρει ότι αυτή η προσπάθεια θα μπορούσε να γίνει από κοινού με τον Δήμο Πύργου. Η νέα δημοτική αρχή έχει εντάξει στο τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου για το έτος 2020 ένα σημαντικό ποσό για την εκπόνηση σχετικής μελέτης.

Για τον ποταμό Αλφειό, όπως γνωρίζεται κατά το παρελθόν ο Σύλλογος είχε πρωτοστατήσει και δημιουργήσει ένα περιβαλλοντικό πάρκο αναψυχής δίπλα στη γέφυρα του ποταμού. Με τα χρόνια ο χώρος εγκαταλείφτηκε και σε συνδυασμό με την εναπόθεση των δεματοποιημένων απορριμμάτων στο Ποτόκι ο χώρος απαξιώθηκε. Αιτούμαστε από εσάς να συμβάλλετε  στην αναδημιουργία του πάρκου, στην ανάδειξη της περιοχής με τον ηλεκτροφωτισμό της οδικής γέφυρας του Αλφειού και στη διαμόρφωση της κοίτης του Αλφειού  με μηχανήματα της Π.Ε. Ηλείας στο σημείο που γίνονταν οι καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις του Συλλόγου. Την προμήθεια 8 τσιμεντένιων τραπεζοπάγκων και την εγκατάσταση ενός πυλώνα φωτισμού ύψους 8-10 μέτρων για να φωτιστεί ο χώρος των πολιτιστικών εκδηλώσεων.

            Παρακαλούμε, κ. Αντιπεριφερειάρχη, να βοηθήσετε στην αναβίωση του πάρκου του Αλφειού. Ευελπιστούμε στην περιβαλλοντική σας ευαισθησία και την αγάπη σας για τον Αλφειό και τον τόπο μας.

 

       Ο Πρόεδρος                                                                          Ο Γραμματέας

Δάββος Θεόδωρος                                                                  Χριστόπουλος Θεόδωρος

Εμπλουτισμένο το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο

Περιβαλλον

Φωτογραφία: Για τις προστατευόμενες περιοχές θα υπάρχει ένας κεντρικός φορέας με 24 μονάδες διαχείρισης και κατά τόπους επιτροπές. Μια βελτίωση που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο που κατατέθηκε είναι πως στους πόρους εντάσσονται έσοδα από ΑΠΕ, από μισθώσεις αιγιαλών και πρόστιμα.

Με επιμέρους βελτιώσεις και... 63 άρθρα περισσότερα από αυτά που είχαν δοθεί στη διαβούλευση κατατέθηκε χθες στη Βουλή το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος περί εκσυγχρονισμού της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Πηγή, περισσότερα στην https://www.kathimerini.gr/1075369/article/epikairothta/ellada/employtismeno-to-perivallontiko-nomosxedio

Διανομή εντύπων για την ανακύκλωση, από το Δήμο Πύργου

Περιβαλλον

Ο Δήμος Πύργου και η διεύθυνση Καθαριότητας, Πρασίνου και Ανακύκλωσης κατά το τριήμερο 8,9 & 10 Φεβρουάριου, θα βρίσκεται σε κεντρικά σημεία της πόλης - με εθελοντική ομάδα  - και θα πραγματοποιήσει διανομή έντυπου υλικού σχετικό  με την ανακύκλωση.

 Συγκεκριμένα θα βρείτε περίπτερα ανακύκλωσης στη Πλατεία Σάκη Καράγιωργα και στο χώρο τέλεσης του πανηγυριού του Αγίου Χαράλαμπου, στο αθλητικό κέντρο Αγίας Βαρβάρας.   

 

 

 

--

 ____________________________________________________________________
Δήμος Πύργου 
Γραφείο Δημάρχου 
 
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. 
 
Πηγή εικόνας: https://el.wikipedia.org/ 

Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν: Ποιο σχέδιο για τη μεταλιγνιτική εποχή;

Περιβαλλον

Η μετάβαση σε μια οικονομία που μειώνει ταχύτατα ώς την εξαφάνισή της την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων απαιτεί έναν λεπτομερή σχεδιασμό που να προβλέπει συγχρόνως την ανάπτυξη νέων παραγωγικών δραστηριοτήτων, την αλλαγή του χάρτη επαγγελμάτων και ειδικοτήτων, την υποστήριξη από δημόσιους φορείς αυτών των αλλαγών. Είναι πολύ ανησυχητικό και επικίνδυνο το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ούτε καν σκέψεις προς αυτή την κατεύθυνση από την πλευρά του πολιτικού κόσμου ή των επιστημονικών ιδρυμάτων.

Περισσότερα στο https://commonality.gr/petros-linardos-rylmon-poio-schedio-gia-ti-metalignitiki-epochi/

Τα «κοράκια» της Ενέργειας

Περιβαλλον

Ιδιωτικές επιχειρήσεις και ξένοι επενδυτές παρακάμπτουν τις εθνικές νομοθεσίες, ενάγουν κράτη σε ιδιωτικά διαιτητικά δικαστήρια, εκβιάζουν κυβερνήσεις και αποσπούν τεράστιες αποζημιώσεις, φρενάροντας πολιτικές κατά της κλιματικής αλλαγής.

Ξεπουλημένες κυβερνήσεις, πολιτικοί-ανδρείκελα εκχωρούν εδώ και αιώνες για εκμετάλλευση κοινά αγαθά του πλανήτη που δεν τους ανήκουν, όπως το νερό, το υπέδαφος, την ενέργεια, σε μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και ιδιώτες «επενδυτές».

Για την προστασία των τελευταίων έχουν θεσμοθετηθεί χιλιάδες συμφωνίες εμπορίου-επενδύσεων, ενώ οικοδομείται ταυτόχρονα ένα ακραία αδιαφανές διεθνές δικαιικό σύστημα που επιτρέπει σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και ξένους επενδυτές να παρακάμπτουν το εθνικό δίκαιο και να ενάγουν ολόκληρα κράτη σε ιδιωτικά διαιτητικά δικαστήρια που αποτελούνται από δικηγόρους, να εκβιάζουν κυβερνήσεις και να αποσπούν τις περισσότερες φορές από αυτές τεράστιες αποζημιώσεις.

Τα τελευταία χρόνια το σύστημα αυτό ξεφεύγει πέρα από κάθε λογική, αφού οι διεκδικήσεις αποζημιώσεων από τα κράτη εκλαμβάνονται πλέον και ως… επενδυτικό προϊόν. Εταιρείες επενδύσεων χαρτοφυλακίου που μυρίστηκαν αίμα σπεύδουν να τοποθετηθούν, χρηματοδοτώντας γενναία τις επιχειρήσεις που ενάγουν κράτη προσβλέποντας σε γενναίες αποδόσεις από το μερίδιό τους επί των μελλοντικών αποζημιώσεων.

Από τους βασικούς χρήστες αυτού του φαύλου συστήματος είναι και οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας. Ο ελλοχεύων κίνδυνος είναι ότι θα χρησιμοποιήσουν το σύστημα αυτό στη συνέχεια όχι μόνο για να κερδοσκοπήσουν σε βάρος κρατών ρημάζοντας τα δημόσια ταμεία και τα χρήματα των απλών φορολογουμένων, αλλά και για να καθυστερήσουν τη μετάβαση του πλανήτη σε καθαρότερες μορφές ενέργειας.

Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μία από τις ελάχιστα γνωστές στην κοινή γνώμη αλλά πολύ σημαντική διεθνής συμφωνία επενδύσεων της τελευταίας 20ετίας -καθώς προσφέρει τη δύναμη στις επιχειρήσεις να μπλοκάρουν τη μετάβαση του πλανήτη από τα καταστροφικά για το κλίμα ορυκτά καύσιμα στην ανανεώσιμη ενέργεια- είναι η Συνθήκη για τον Χάρτη Εμπορίου Ενέργειας (Energy Charter Treaty – ECT).

Η ECT έκανε την εμφάνισή της για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ως διεθνής συμφωνία για την προστασία των δυτικών επενδυτών ενέργειας στις υπό μετάβαση χώρες της Κεντρικής και την Ανατολικής Ευρώπης. Οι διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση των όρων της συνθήκης έλαβαν χώρα μακριά από τον φακό της δημοσιότητας και την κοινή γνώμη.

Γι’ αυτόν τον λόγο η ECT -που έχει ήδη υιοθετηθεί από 51 χώρες του κόσμου- κατάφερε να ξεφύγει από το κύμα των αντιδράσεων που ξέσπασε την προηγούμενη δεκαετία εναντίον άλλων διεθνών συμφωνιών εμπορίου και επενδύσεων, οι οποίες περιελάμβαναν τον περιβόητο μηχανισμό διευθέτησης διαφορών επενδυτή-κράτους (Investment State Dispute Settlement-ISDS).

ΙΔΙΩΤΕΣ ΔΙΚΑΣΤΕΣ

Ο ISDS αποτελεί όμως ακρογωνιαίο λίθο της ECT, παρέχοντας σε εταιρείες και επενδυτές του ενεργειακού τομέα το δικαίωμα να ενάγουν κράτη και να διεκδικούν τεράστιες αποζημιώσεις από αυτά σε διεθνή διαιτητικά δικαστήρια τα οποία αποτελούνται όχι από επαγγελματίες δικαστές, αλλά από τρεις ιδιώτες -αμφιλεγόμενους συνήθως- δικηγόρους.

Καμία άλλη διεθνής συμφωνία εμπορίου ή επενδύσεων στον κόσμο δεν έχει προκαλέσει τόσες πολλές αγωγές επενδυτών εναντίον κρατών όσες η ECT. Ως τον περασμένο Οκτώβριο η Γραμματεία της ECT είχε καταγράψει συνολικά 128 προσφυγές, οι οποίες ενδεχομένως λόγω της αδιαφάνειας που υπάρχει να είναι πολύ περισσότερες. Με την πάροδο του χρόνου μάλιστα οι προσφυγές εναντίον κρατών αυξάνονται. Από μόλις 19 στα πρώτα δέκα χρόνια της συνθήκης (1998-2007) στην επόμενη δεκαετία (2010-2019) αυξήθηκαν κατά 439% στις 109, τάση που εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και στο μέλλον.

Ακόμα, ενώ στα πρώτα 15 χρόνια ισχύος της ECT το 89% των προσφυγών υποβάλλονταν από επενδυτές της Δύσης εναντίον χωρών της Κεντρικής, Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας, την τελευταία πενταετία οι αγωγές των εταιρειών χτυπούν αυξανόμενα και χώρες της Δυτικής Ευρώπης όπως η Ιταλία, η Γερμανία και η Ισπανία. Την πλειονότητα των υποθέσεων κερδίζουν οι επενδυτές. Ως τα τέλη του 2019 περίπου το 60% προσφυγών εναντίον κρατών είχαν επιδικαστεί από τα διαιτητικά δικαστήρια προς όφελος των επενδυτών.

Τα χρήματα που διακυβεύονται για τα κράτη και τους φορολογουμένους τους είναι τεράστια. Σε 16 αγωγές που έχουν ασκηθεί εναντίον κρατών, οι επενδυτές -στην πλειονότητά τους επιχειρηματικοί κολοσσοί ή μεγιστάνες του πλούτου- διεκδικούσαν αποζημίωση -για κάθε μία από αυτές- μεγαλύτερη του ενός δισ. δολαρίων. Τα νομικά έξοδα είναι και αυτά υπέρογκα αγγίζοντας κατά μέσο όρο τα 11 εκατ. δολάρια, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί είναι πολύ υψηλότερα. Το μεγαλύτερο μέρος τους καταλήγει στις τσέπες των δικηγορικών γραφείων και των δικαστών.

Στα 20 χρόνια ισχύος της ECT οι κυβερνήσεις έχουν διαταχθεί από τα διαιτητικά δικαστήρια ή συμφωνήσει μετά από συμβιβασμό να πληρώσουν στις επιχειρήσεις αποζημιώσεις μεγαλύτερες των 51,2 δισ. δολαρίων, ενώ το σύνολο των απαιτήσεων που εκκρεμούν εις βάρος τους αγγίζει τα 35 δισ. δολάρια.

ΜΗΝΥΣΕΙΣ

Οι εταιρείες διεκδικούν αποζημιώσεις όχι μόνο για υπαρκτές απώλειες, αλλά και για υποθετικά κέρδη στο μέλλον. Η πετρελαϊκή εταιρεία Rockhopper, για παράδειγμα, διεκδίκησε από την Ιταλία όχι μόνο τα 40-50 εκατ.δολάρια που επένδυσε για εξερεύνηση πετρελαϊκού κοιτάσματος στην Αδριατική, αλλά και 200-300 εκατ. δολάρια που υποθετικά θα μπορούσε να έχει κερδίσει από την εκμετάλλευση του κοιτάσματος αν η Ιταλία δεν προχωρούσε στην απαγόρευση όλων των νέων υπεράκτιων εξορύξεων πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Οι μηνυτές της ECT προέρχονται κυρίως από τη Δυτική Ευρώπη. To 60% των περίπου 150 εταιρειών και των φυσικών προσώπων που εμπλέκονται σε διεκδικήσεις αποζημιώσεων βάσει της ECT δηλώνουν έδρα τις Ολλανδία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Βρετανία και Κύπρο.

Χάρη στον υπερβολικά ευρύ ορισμό «επενδυτή» και «επένδυσης» της ECT, πολλές από τις εταιρείες που ενάγουν κράτη στο πλαίσιο της ECT είναι απλά εταιρείες-ταχυδρομική θυρίδα, χωρίς καν υπαλλήλους, οι οποίες χρησιμοποιούνται από τις μεγάλες επιχειρήσεις για τη μεταφορά των κερδών τους και τη φοροαποφυγή.

Είκοσι τέσσερις από τους 25 υποτιθέμενους «Ολλανδούς» επενδυτές που είχαν προσφύγει ώς τα τέλη του 2019 σε διαιτητικά δικαστήρια εναντίον κρατών επικαλούμενοι την ECT διαπιστώθηκε ότι ήταν εταιρείες-ταχυδρομική θυρίδα. Μεταξύ αυτών και η Khan Netherlands (που χρησιμοποιήθηκε από την καναδική εταιρεία εξόρυξης Khan Resources για να μηνύσει τη Μογγολία -παρότι ο Καναδάς δεν συμμετέχει στην ECT) αλλά και οι Isolux Infrastructure Netherlands και Charanne που ανήκουν στους Luis Delso και José Gomis, δύο από τους πλουσιότερους Ισπανούς επιχειρηματίες, και αξιοποιήθηκαν για να μηνύσουν την Ισπανία.

Η ECT -όπως και οι υπόλοιπες συμφωνίες εμπορίου που περιέχουν ρήτρα ISDS- αξιοποιείται αυξανόμενα όμως και από τις εταιρείες του χρηματοπιστωτικού τομέα με σκοπό την κερδοσκοπία και την εξαγωγή κέρδους από δημόσιο χρήμα. Το 88% των προσφυγών εναντίον της Ισπανίας για τις περικοπές της Μαδρίτης στη στήριξη σχημάτων ανανεώσιμης ενέργειας δεν ήταν -όπως θα αναμενόταν- από εταιρείες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά από επενδυτικά funds και άλλες εταιρείες του χρηματοπιστωτικού τομέα που είχαν μάλιστα δεσμούς με βιομηχανίες… άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Κάποια εξ αυτών των funds «επένδυσαν» σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μόνο όταν η Ισπανία βυθίστηκε στην οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας και η τότε κυβέρνηση Ραχόι μείωσε στο πλαίσιο των πολιτικών λιτότητας την επιδότηση κάποιων σχημάτων ανανεώσιμων πηγών που ήδη υπήρχαν. Μυρίστηκαν, δηλαδή, χρήμα και μπούκαραν. Αργότερα απαίτησαν δικαστικά αποζημιώσεις, υποστηρίζοντας ότι η αλλαγή στάσης της ισπανικής κυβέρνησης επηρέασε αρνητικά τις προοπτικές της μελλοντικής κερδοφορίας τους.

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΠΟΥ ΒΓΑΖΟΥΝ… ΜΑΤΙ

  • Vattenfall VS Γερμανία

Η σουηδική Vattenfall μετά την πρώτη επιτυχημένη προσφυγή κατά της Γερμανίας για εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα που μόλυνε ασύστολα, υπέβαλε εκ νέου αγωγή το 2012 σε διεθνές διαιτητικό δικαστήριο διεκδικώντας αποζημιώσεις 4,3 δισ. ευρώ συν τόκους για απώλεια κερδών.

Η προσφυγή κατατέθηκε μετά την απόφαση του γερμανικού κοινοβουλίου να επιταχύνει τη κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας ύστερα από το ατύχημα της Φουκουσίμα το 2011. Μεταξύ άλλων οι Γερμανοί βουλευτές αποφάσισαν την άμεση και οριστική διακοπή λειτουργίας των παλαιότερων αντιδραστήρων της Γερμανίας, συμπεριλαμβανομένων και δύο μονάδων ηλεκτροπαραγωγής της Vattenfall σε Krümmel και Brunsbüttel.

Η υπόθεση, που βρίσκεται σε εξέλιξη, αναδεικνύει τη δυνατότητα διεκδικήσεων από μια επιχείρηση εξαιτίας της νόμιμης απόφασης ενός κράτους να αλλάξει την ενεργειακή του πολιτική -και μάλιστα για περιβαλλοντικούς λόγους. Δείχνει ακόμα ότι η ECT μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική ισορροπία μιας ολόκληρης χώρας μεταφέροντας στα χέρια λίγων μετόχων χρήματα που ανήκουν σε εκατομμύρια φορολογουμένους πολίτες.

Η απαίτηση των 4,3 δισ. ευρώ ισοδυναμεί με το 25% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού της Γερμανίας για την υγεία, ενώ ώς τον Απρίλιο του 2018 η γερμανική κυβέρνηση είχε ξοδέψει περισσότερα από 15 εκατ. ευρώ για νομικά και διοικητικά έξοδα. Η Vattenfall δαπάνησε 26 εκατ. ευρώ για νομική κάλυψη και αμοιβές δικηγόρων, οι οποίοι επίσης διεκδικούν αποζημίωση από τη Γερμανία.

Παρά τα δισεκατομμύρια δημόσιου χρήματος που διακυβεύονται, η υπόθεση εκδικάζεται επί της ουσίας στο σκοτάδι. Οχτώ χρόνια από την υποβολή της αγωγής δεν έχει δημοσιοποιηθεί ούτε ένα ενιαίο δημόσιο έγγραφο, ενώ η περιορισμένη πρόσβαση μιας μικρής ομάδας βουλευτών στις θέσεις του γερμανικού κράτους διατηρείται μυστική.

  • Yukos VS Ρωσία

Το 2014 οι δικηγόροι του διαιτητικού δικαστηρίου που επιδίκασε 3 προσφυγές κατά της Ρωσίας στο πλαίσιο της ECT (γνωστές και ως περιπτώσεις Yukos) διέταξαν τη Μόσχα να καταβάλει αποζημιώσεις 50 δισ. δολαρίων σε 6 πρώην μετόχους του πετρελαϊκού κολοσσού Yukos.

Το δικαστήριο έκρινε ότι τα μέτρα της ρωσικής κυβέρνησης που οδήγησαν στο κλείσιμο της Yukos το 2006-07 ισοδυναμούσαν με έμμεση παράνομη απαλλοτρίωσή της. Η απόφαση ακυρώθηκε το 2016 από ολλανδικό δικαστήριο που αποφάνθηκε ότι το διεθνές διαιτητικό δικαστήριο δεν είχε δικαιοδοσία. Στην παρούσα φάση η υπόθεση βρίσκεται σε διαδικασία έφεσης, ενώ ένα δεύτερο κύμα απαιτήσεων είναι σε εξέλιξη από την προηγούμενη διοίκηση της εταιρείας.

Η υπόθεση είναι αξιοσημείωτη λόγω της κολοσσιαίας απαίτησης των 50 δισ. δολαρίων. Το ποσό ισοδυναμεί με το ΑΕΠ της Σλοβενίας και αποτελεί τη μεγαλύτερη αποζημίωση που επιδικάστηκε στην ιστορία της επενδυτικής διαιτησίας. Τα συνολικά δικαστικά έξοδα, φτάνουν τα 124 εκατ. δολάρια -εκ των οποίων η Ρωσία υποχρεώθηκε να πληρώσει τα 103 εκατ.-, βγάζουν επίσης μάτι.

Οι δικηγόροι της Yukos (από τη Shearman and Sterling που τα μίντια ονομάζουν «δικηγόρους των 1.065 δολαρίων την ώρα») χρέωσαν 81 εκατ. δολάρια για τη νομική τους εκπροσώπηση και συνδρομή. Από την πλευρά τους οι τρεις δικηγόροι του διαιτητικού δικαστηρίου έβαλαν στις τσέπες τους πάνω από 5,3 εκατ. ευρώ, ενώ ο βοηθός τους έφυγε με… 1 εκατ. ευρώ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ρωσία υπέγραψε την ECT το 1994, αλλά η Ρωσική Δούμα δεν την επικύρωσε ποτέ. Παρ’ όλα αυτά το διαιτητικό δικαστήριο αποδέχτηκε την αξίωση των μετοχών, κάτι όμως που απέρριψε αργότερα το ολλανδικό δικαστήριο.

  • Rockhopper VS Ιταλία

Το Μάιο του 2017 η βρετανική πετρελαϊκή εταιρεία προσέφυγε κατά της Ιταλίας για την άρνησή της να χορηγήσει άδεια εξόρυξης πετρελαίου στην Αδριατική Θάλασσα. Η άρνηση ήρθε μετά από απόφαση απαγόρευσης νέων εξορύξεων πετρελαίου και φυσικού αερίου κοντά στις ακτές της χώρας από το ιταλικό κοινοβούλιο λόγω περιβαλλοντικών ανησυχιών και του υψηλού κινδύνου σεισμού.

Η Rockhopper διεκδικεί από πετρελαιοπηγές που δεν… υπάρχουν αποζημίωση 40-50 εκατ. δολαρίων για τα έξοδα ερευνών και υπερτετραπλάσιο ποσό για διαφυγόντα μελλοντικά κέρδη. Η, παρανοϊκή για πολλούς, απαίτησή της έγινε δεκτή από το διαιτητικό δικαστήριο 17 μήνες μετά την… έξοδο της Ιταλίας από την ECT. Και αυτό κατέστη δυνατό επειδή η συνθήκη προστατεύει τους επενδυτές για ακόμα… 20 χρόνια μετά την αποχώρηση μιας χώρας από αυτήν. Δώκε μου και μένα μπάρμπα!

ΠΑΝΙΣΧΥΡΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

Πέρα από σημαντική πηγή κερδοσκοπίας σε βάρος των κρατών, η ECT αποτελεί όμως και ένα πανίσχυρο εργαλείο στα χέρια των μεγάλων εταιρειών πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα στην εκστρατεία που έχουν ξεκινήσει για να εμποδίσουν τη μετάβαση σε καθαρότερες μορφές ενέργειας.

Ως τα τέλη του 2012 το 70% των υποθέσεων παραβίασης όρων της ECT αφορούσε το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο ή τον άνθρακα και των 97% των επενδυτών που προσέφυγαν δικαστικά για αποφάσεις κρατών ήταν εταιρείες ορυκτών καυσίμων. Οι εταιρείες αξιοποίησαν τη συνθήκη -όπως και άλλες συμφωνίες επενδύσεων- προκειμένου να αμφισβητήσουν δικαστικά κυβερνητικές αποφάσεις απαγόρευσης πετρελαϊκών εξορύξεων, απόρριψης αγωγών μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου, φορολόγησης ορυκτών καυσίμων, αναστολής και κατάργησης των ρυπογόνων μορφών ενέργειας.

Οι εταιρείες αξιοποιούν ακόμα την ECT προκειμένου να εκφοβίσουν τις κυβερνήσεις και να τις αποτρέψουν από την ανάληψη δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και για την προστασία υφιστάμενων και την προώθηση νέων πρότζεκτ ορυκτών καυσίμων, το κλείδωμα των κρατικών επιδοτήσεων προς αυτές, την εκτροπή των κεφαλαίων που απαιτούνται για τη μετάβαση σε καθαρότερη ενέργεια, την υπονόμευση των προσιτών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, το μπλοκάρισμα επανακρατικοποίησεων. Το πιο πιθανο είναι ότι στο τέλος δεν θα τα καταφέρουν. Εως τότε όμως, χάρη στη ρήτρα ISDS και συμφωνίες όπως η ECT, θα έχουν «μασήσει» τρισεκατομμύρια από τους φορολογούμενους πολιτες αυτού του πλανήτη.

ΟΙ ΑΔΕΚΑΣΤΟΙ «ΔΙΚΑΣΤΕΣ»

Ως τα τέλη του 2017 το 44% των προσφυγών ECT είχε εκδικαστεί από μόλις 25 δικηγόρους. Τα 2/3 αυτών είχαν προσφέρει τις υπηρεσίες τους ως νομικοί σύμβουλοι επιχειρήσεων στις διενέξεις με κράτη στο πλαίσιο άλλων συμφωνιών επενδύσεων.

Η διπλή ενασχόλησή τους τροφοδοτεί τεράστια ερωτήματα για την αντικειμενικότητά τους ως δικαστές. Αυτή η μικρή ομάδα δικηγόρων έχει αποφανθεί ακραία φιλικές προς τις επιχειρήσεις ερμηνείες της ECT, ανοίγοντας τον δρόμο για ακόμα πιο υψηλές απαιτήσεις από τα κράτη στο μέλλον. Οι πλέον «δουλευταράδες» και φίλιοι στις επιχειρήσεις δικαστές είναι:

1. GARY BORN (ΗΠΑ). Εχει εκδικάσει συνολικά 9 υποθέσεις ECT και σε όλες επιλέχθηκε ως μέλος του τριμελούς διαιτητικού δικαστηρίου από τους επενδυτές. Η καριέρα του ως υπερ-δικαστή υποθέσεων ECT εκτοξεύτηκε μετά τις υποθέσεις Ισπανίας και Τσεχίας. Οι επενδυτές εκτιμώντας τις φίλιες προς τα επιχειρηματικά συμφέροντα ετυμηγορίες του τον επέλεξαν σε 18 από τις συνολικά 20 υποθέσεις ISDS που κλήθηκε να επιδικάσει. Σε αγωγή της Phillip Morris κατά της αντικαπνιστικής νομοθεσίας στην Ουρουγουάη ήταν ο μοναδικός δικαστής που τάχθηκε υπέρ της καπνοβιομηχανίας.

2. YVES FORTIER (Καναδάς). Εχει επιδικάσει συνολικά 7 υποθέσεις ECT, στις 3 από τις οποίες επιλέχθηκε ως δικαστής από τους επενδυτές ενώ στις 4 ορίστηκε από κοινού πρόεδρος του δικαστηρίου. Και τις 7 υποθέσεις κέρδισαν οι επενδυτές. Μεταξύ αυτών και την αγωγή 6 μεγαλομετόχων της Yukos εναντίον της Ρωσίας, από την οποία πληρώθηκε για τις υπηρεσίες του ως δικαστή με το ποσό των 1,7 εκατ. ευρώ! Ο Fortier συμμετείχε για πολλά χρόνια στα διοικητικά συμβούλια επιχειρηματικών κολοσσών, όπως οι εξορυκτικές Alcan και Rio Tinto.

3. CHARLES PONCET (Ελβετία). Εχει επιδικάσει 6 υποθέσεις ECT και σε όλες επιλέχθηκε από τους επενδυτές. Αποτελεί τυπικό παράδειγμα δικηγόρου εξειδικευμένου σε θέματα επιχειρήσεων, που στη συνέχεια έγινε δικαστής διαιτητικού δικαστηρίου. Οι υποθέσεις ECT αποτελούν το 60% των περιπτώσεων διαιτησίας στις οποίες συμμετείχε, ενώ έχει εργαστεί και ως νομικός σύμβουλος ενεργειακών κολοσσών όπως η Repsol. Ως μέλος του τριμελούς δικαστηρίου που εκδίκασε την υπόθεση Yukos -από την οποία και είχε επιλεγεί- εισέπραξε αμοιβή 1,5 εκατ. ευρώ! Είναι μέλος της εταιρείας χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών London Capital Group.

4. STANIMIR ALEXANDROV (Βουλγαρία). Χαρακτηριστικό παράδειγμα «περιστρεφόμενης πόρτας» ο Βούλγαρος, έχει εκδικάσει 5 υποθέσεις. Στις 4 επιλέχτηκε από τους επενδυτές, ενώ στη μία ήταν πρόεδρος του διαιτητικού δικαστηρίου. Νωρίτερα διετέλεσε υφυπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας και εκπρόσωπος αυτής στην υπογραφή των επενδυτικών συμφωνιών της δεκαετίας του 1990. Εν συνεχεία έπιασε δουλειά στο δικηγορικό γραφείο Sidley Austin ενάγοντας χώρες και εκπροσωπώντας μεγάλες επιχειρήσεις, όπως οι Vivendi, Bechtel, Veolia, Phillp Moris σε υποθέσεις ISDS.

ΝΟΜΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Οι εταιρείες παροχής νομικών υπηρεσιών αποτελούν την κινητήρια δύναμη της μεγάλης ανόδου των προσφυγών ECT τα τελευταία χρόνια. Διαφημίζουν τις δυνατότητες που παρέχει η ECT για τη διεκδίκηση τεράστιων αποζημιώσεων μέσω δικαστικού αγώνα και ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις-πελάτες τους να μηνύουν χώρες. Ως τα τέλη του 2017 μόλις πέντε νομικές εταιρείες-ελίτ εμπλέκονταν περίπου στις μισές προσφυγές επενδυτών εναντίον κρατών για παραβίαση όρων της ECT.

ΚΟΡΥΦΑΙΕΣ ΟΛΩΝ ΟΙ:

  1. Allen & Overy (Βρετανία). Εχεί εμπλακεί σε 16 υποθέσεις εκπροσωπώντας κυρίως επενδυτές. Ηταν αυτή που προχώρησε στην πρώτη διαιτησία βάσει της συμφωνίας ECT το 2001, εκπροσωπώντας τον αμερικανικό ενεργειακό κολοσσό AES εναντίον της Ουγγαρίας. Σήμερα αποτελεί βασικό μηνυτή της Ισπανίας, εκπροσωπώντας 10 συνολικά από τις 16 αγωγές που έχουν υποβληθεί εναντίον της χώρας της Ιβηρικής.
  2. King & Spaiding (ΗΠΑ). Εχει εμπλακεί σε 16 υποθέσεις εκπροσωπώντας μόνο επενδυτές. Αποτελεί τον βασικό νομικό εκπρόσωπο των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών μεταξύ άλλων και στις απαιτήσεις αυτών εναντίον Ισπανίας και Ιταλίας.
  3. Arnold Porter Kaye Scholer (HΠΑ). Εχει εμπλακεί σε 10 υποθέσεις ECT. Εκπροσώπησε σε αυτές μόνο κράτη, αλλά ευρύτερα σε υποθέσεις ΙSDS έχει εκπροσωπήσει και επιχειρήσεις. Αρκετοί από τους δικηγόρους της περιλαμβάνονται στη λίστα διαιτητών της ICSID της Παγκόσμιας Τράπεζας και μπορούν να επιλεχτούν ως πρόεδροι των διαιτητικών δικαστηρίων, όταν τα αντιμαχόμενα μέρη δεν συμφωνούν.
  4. Freshfields Bruckhaus Deringer (Βρετανία). Το δικηγορικό γραφείο με τις περισσότερες υποθέσεις ISDS (45) έχει εμπλακεί σε 10 διενέξεις ECT. Eκπροσωπεί επενδυτές, μεταξύ άλλων και την EVN στην αγωγή της κατά της βουλγαρικής κυβέρνησης για τη μείωση των τιμών ενέργειας.
  5. Weil Gotshal & Magnes (ΗΠΑ). Εχει εμπλακεί σε 9 υποθέσεις ECT εκπροσωπώντας κυρίως κράτη. Ωστόσο ευρύτερα σε υποθέσεις ISDS δουλεύει και για τις δύο πλευρές. Υπερασπίζεται έτσι την Τσεχία σε 6 προσφυγές ΕCT εναντίον της, ενώ από την άλλη πλευρά διετέλεσε νομικός σύμβουλος της ενεργειακής εταιρείας CEZ, η οποία προσέφυγε κατά της αλβανικής κυβέρνησης -μετά από αποτυχημένη απόπειρα ιδιωτικοποίησης του τομέα της ενέργειας στη γειτονική χώρα. Οδήγησε μάλιστα τα Τίρανα σε συμβιβασμό κερδίζοντας για λογαριασμό της CEZ αποζημιώσεις 100 εκατ. ευρώ.

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ECT

«Τάτσι, μίτσι, κότσι»

Η Γραμματεία της ECT, με έδρα της Βρυξέλλες και προσωπικό 20 ατόμων, χρηματοδοτείται από τα κράτη-μέλη της συνθήκης. Το έργο της ευρύ: μεταξύ άλλων η προώθηση της συνθήκης, η διευκόλυνση μεταρρύθμισής της αλλά και η χορήγηση «ουδέτερων, ανεξάρτητων νομικών συμβουλευτικών υπηρεσιών» για την επίλυση των προκυπτουσών διαφορών. Στην πραγματικότητα όμως η Γραμματεία είναι λιγότερο ουδέτερη απ’ όσο φαίνεται.

Λειτουργεί επί της ουσίας ως βοηθός των επιχειρήσεων και των δικηγορικών γραφείων που κερδοσκοπούν από την ECT. Εταιρείες που ρυπαίνουν και κερδοσκόποι δικηγόροι απολαμβάνουν προνομιακή πρόσβαση σε αυτήν, εγείροντας ερωτήματα για την ουδετερότητά της και την ικανότητά της να λειτουργήσει υπέρ των κρατών που συμμετέχουν στη συνθήκη καθώς και για την απομάκρυνση του κόσμου από τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό αποτυπώνεται πλήρως στα δύο συμβουλευτικά της σώματα της ΕCΤ, Industry Advisory Panel και Legal Advisory Task Force.

Το πρώτο σώμα παρέχει συμβουλές πολιτικής για τις κατευθύνσεις της ECT. Από τις 42 επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε αυτό τουλάχιστον οι 36 βγάζουν τα κέρδη τους από τα ορυκτά καύσιμα. Μεταξύ αυτών και κάποιες από τις πλουσιότερες πετρελαϊκές εταιρείες του κόσμου, όπως οι Shell, BP, CNPC, Lukoil, Gazprom, ENI και ΕΛΠΕ.

Αλλα μέλη του Industry Advisory Panel αντιπροσωπεύουν διανομείς ενέργειας, χρηματοδότες και εταιρείες που καταναλώνουν υπερβολικά υψηλή ενέργεια στην παραγωγή τους, όπως η χημική Dow Chemical που χρησιμοποιεί καθημερινά… 800 χιλιάδες βαρέλια πετρελαίου. Αρκετές από αυτές τις εταιρείες ή θυγατρικές τους έχουν ενάγει κράτη στο πλαίσιο της ECT σε διαδικασίες ISDS αποκομίζοντας τεράστιες αποζημιώσεις.

Ακόμα περισσότεροι κερδοσκόποι του συστήματος ISDS συμμετέχουν όμως στο άλλο συμβουλευτικό σώμα, το Legal Advisory Task Force, που συγκεντρώνει περί τους 80 δικηγόρους. Τα 2/3 αυτών αποκομίζουν οικονομικά οφέλη από προσφυγές επενδυτών εναντίον κρατών.

Και τα δύο συμβουλευτικά σώματα έχουν άφθονες ευκαιρίες επηρεασμού της Γραμματείας, των κρατών-μελών της ECT και της ευρύτερης διαδικασίας της Συνθήκης για το δικό τους συμφέρον. Επίσης αρκετοί υψηλόβαθμοι υπάλληλοι στη Γραμματεία της ECT συνεχίζουν την καριέρα τους σε δικηγορικά γραφεία που συμμετέχουν στα διαιτητικά δικαστήρια.

Μπάμπης Μιχάλης

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Aωαδημοσίευση από το  https://commonality.gr/ta-korakia-tis-energeias/

Δέσπω Διαμαντίδου: Η αχώριστη φίλη της Μελίνας με την συναρπαστική ζωή

Πολιτισμος

Από τις σπουδαιότερες ηθοποιούς της γενιάς της, με χαλύβδινη προσωπικότητα, σπάνιο χαρακτήρα και το κυριότερο από τις πρώτες χειραφετημένες γνωστές γυναίκες στη χώρα μας. Η Δέσπω Διαμαντίδου διέγραψε σημαντική πορεία στο θέατρο και τον κινηματογράφο και ήταν απ’ τις ελάχιστες Ελληνίδες ηθοποιούς που έκαναν καριέρα στο εξωτερικό, έχοντας ως εφόδια στην υποκριτική τέχνη την εξαιρετική καλλιέργειά της, τη μόρφωση που της παρείχε η οικογένειά της,

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/02/18/stories/despo-diamantidou-axoristi-fili-tis-melinas-tin-synarpastiki-zoi/

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - Τελευταίες παραστάσεις για την παράσταση “ΨΥΛΛΟΙ ΣΤ’ ΑΥΤΙΑ” από το ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ

Πολιτισμος

Μέχρι και την Κυριακή 18 Φεβρουαρίου θα παίζονται οι παραστάσεις της Ομάδας Θεάτρου «ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ» με το έργο «ΨΥΛΛΟΙ ΣΤ’ ΑΥΤΙΑ» του Ζωρζ Φεντώ στο Δημοτικό Θέατρο ΑΠΟΛΛΩΝ. Η παράσταση έχει γνωρίσει τεράστια επιτυχία μέχρι σήμερα, με το κοινό να κατακλύζει τις ημέρες των παραστάσεων την αίθουσα του δημοτικού θεάτρου, προκειμένου να απολαύσει μια άρτια στημένη και υψηλής αισθητικής παράσταση με καταιγιστικό ρυθμό και δράση.

Μέσα σ’ ένα κλίμα ευθυμίας και ξεκαρδιστικών καταστάσεων, ο Φεντώ γράφει με την ακρίβεια ωρολογιακής βόμβας μια σπαρταριστική κωμωδία που αποτελεί ορόσημο της ΒelleEpoque, στη οποία βασιλεύει ο σουρεαλισμός, καθώς παρακολουθούμε ένα διαρκές παιχνίδι παρεξηγήσεων και ανατροπών.

Η παράσταση παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Κοέν με τον οποίο, και μετά το θρίαμβο του Σοφόκλειου “Οιδίποδα Τύραννου”, η ομάδα συνεργάζεται για ένατη φορά, ενώ τους ρόλους του έργου ερμηνεύουν οι Νίκος Λαϊνόπουλος, Ευάγγελος Κωνσταντίνου, Γιώτα Τόκα,Μαρία Μαντά, Νικόλ Σπηλιωτοπούλου, Κώστας Μπιλάλης, Άγγελος Γκοτσίνας, Έλενα Μπαγιώργου,Γεωργία Καράμπελα, Κώστας Ντεβενέζος, Ανδριάννα Γιατρά, Ραφαέλα Βουργουτζή και Δημήτρης Παπαδημητρίου.

            Η παράσταση ξεκινάει στις 9.30 μ.μ. ενώ κρατήσεις θέσεων μπορούν να γίνονται καθημερινά από 6.30 μ.μ. στο τηλέφωνο του θεάτρου 26210 36521.

 

Συμφωνία της Βάρκιζας - 12 Φεβρουαρίου 1945

Ιστορία

Η Συμφωνία της Βάρκιζας υπογράφηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1945[1] [2] από την κυβέρνηση Πλαστήρα και αντιπροσώπους του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) μετά την ανακωχή των Δεκεμβριανών στις 11 Ιανουαρίου 1945 ανάμεσα στις βρετανικές και κυβερνητικές δυνάμεις και τον ΕΛΑΣ, βάσει της οποίας οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ υποχρεώθηκαν να εκκενώσουν την Αττική και τη Θεσσαλονίκη.[3]

Γενικά

Την αντιπροσωπεία του ΕΑΜ αποτελούσαν ο επικεφαλής Γεώργιος Σιάντος [γ.γ. ΚΚΕ], οι Ηλίας Τσιριμώκος [γ.γ. Ε.Λ.Δ.], Δημήτρης Παρτσαλίδης [γ. Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ] και ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης ως στρατιωτικός σύμβουλος, ενώ η κυβερνητική αντιπροσωπεία απαρτιζόταν από τον επικεφαλής Ιωάννη Σοφιανόπουλο (υπουργό Εξωτερικών), τους Περικλή Ράλλη (υπουργό Εσωτερικών), Ιωάννη Μακρόπουλο (υπουργό Γεωργίας) και το συνταγματάρχη Παυσανία Κατσώτα ως στρατιωτικό σύμβουλο.

Οι συνομιλίες άρχισαν στις 23:00 της 2ας Φεβρουαρίου 1945 στην έπαυλη του βιομήχανου Πέτρου Κανελλόπουλου στα Βλάχικα της Βάρης (Λαθουρίζα Βάρης), 2 χλμ. βόρεια από την παραλία της Βάρκιζας.[4] Στην πρώτη συνεδρίαση πήραν μέρος από την κυβερνητική πλευρά οι Σοφιανόπουλος, Μακρόπουλος και Ράλλης με παρατηρητή το διευθυντή του πολιτικού γραφείου του αντιβασιλέα, Γεωργάκη, και εμπειρογνώμονες τον αντισυνταγματάρχη Παυλόπουλο και τον ταγματάρχη Παπαθανασίου. Τους ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ εκπροσώπησαν αντίστοιχα οι Τσιριμώκος, Σιάντος και Παρτσαλίδης, με εμπειρογνώμονα το Σαράφη και δύο αξιωματικούς του ΕΛΑΣ[5]. Μετά τις αρχικές τυπικές προσφωνήσεις, προέκυψε διαφωνία μεταξύ των δύο μερών για το κρίσιμο ζήτημα της αμνηστίας και η σύσκεψη διακόπηκε προσωρινά[6], για να ξαναρχίσει στις 6 Φεβρουαρίου[7] [8]. Το ΕΑΜ απέσυρε την αρχική του αξίωση να συμμετάσχει στην κυβέρνηση, ενώ συζητήθηκαν τα θέματα των δοσιλόγων, της συγκρότησης εθνικού στρατού και σωμάτων ασφαλείας, των ομήρων, της διενέργειας εκλογών και δημοψηφίσματος (το οποίο λόγω συνθηκών θα μετατίθετο χρονικά τουλάχιστον για ένα εξάμηνο) και του αφοπλισμού του ΕΛΑΣ. Στις 8 Φεβρουαρίου ανακοινώθηκε ότι ένα σχέδιο αφοπλισμού του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ είχε ήδη καταρτισθεί από τους εμπειρογνώμονες της κυβερνητικής πλευράς (Εφ. "Έθνος", φύλλο 8/2/1945, σελ. 2: "Κατηρτίσθη το σχέδιον αφοπλισμού των ανταρτικών σωμάτων του ΕΛΑΣ"), ενώ από τις αστικές εφημερίδες εκφράζονταν επιφυλάξεις για την "υποχωρητική στάση προς το ΕΑΜ που προκαλεί δυσφορίαν". Ο ΕΛΑΣ ζήτησε την άρση του στρατιωτικού νόμου αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας, αλλά η κυβέρνηση αρνήθηκε, επιθυμώντας να τον τερματίσει μετά τον πλήρη αφοπλισμό των αριστερών ανταρτών.[9]

Περιεχόμενο της συμφωνίας

Τη Συμφωνία αποτελούσαν εννέα άρθρα σχετικά με:

  1. Τη δημιουργία μιας δημοκρατικής πολιτείας με πλήρεις πολιτικές ελευθερίες.
  2. Την άρση του στρατιωτικού νόμου.
  3. Την αμνηστία των πολιτικών αδικημάτων (αλλά με την εξαίρεση των κοινών αδικημάτων) που πραγματοποιήθηκαν μετά τις 3 Δεκεμβρίου 1944.
  4. Την πλήρη απελευθέρωση των συλληφθέντων από τον ΕΛΑΣ.
  5. Τη δημιουργία ενός νέου Εθνικού Στρατού.
  6. Την αποστράτευση του ΕΛΑΣ και τον πλήρη αφοπλισμό του.
  7. Την εκκαθάριση των δημοσίων υπηρεσιών.
  8. Την αντίστοιχη εκκαθάριση των σωμάτων ασφαλείας και
  9. Τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το πολιτειακό ζήτημα και εκλογών με συμμετοχή διεθνών παρατηρητών.

Και πιο συγκεκριμένα:[10]

  • Με το 1ο άρθρο εξασφαλίστηκε η ελεύθερη εκδήλωση των πολιτικών φρονημάτων των πολιτών και προβλέφθηκε η κατάργηση όσων νομοθετημάτων ήταν αντίθετα προς αυτό. Προβλέφθηκε η εξασφάλιση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι, όπως και της ελευθερίας του Τύπου και η πλήρης αποκατάσταση των συνδικαλιστικών ελευθεριών.
  • Με το 2ο άρθρο προβλέφθηκε η άμεση άρση του στρατιωτικού νόμου μετά την ολοκλήρωση της εφαρμογής της Συμφωνίας αλλά και η άμεση αναστολή σε ολόκληρη την Επικράτεια των άρθρων 5, 10, 12, 20 και 85 του Συντάγματος με την έκδοση διατάγματος. Η αναστολή των ανωτέρω άρθρων προβλέφθηκε πως θα διαρκούσε μέχρι την ολοκλήρωση του αφοπλισμού και την εγκατάσταση των Διοικητικών, Δικαστικών και Στρατιωτικών σε όλη την Επικράτεια. Ειδικότερα για την περιοχή της Αθήνας και του Πειραιά, τους συνοικισμούς και τα προάστιά τους προβλέφθηκε εξαίρεση και η αναστολή του άρθρου 5 θα παρέμενε και μετά την ολοκλήρωση του αφοπλισμού εν ισχύ. Με το 2ο άρθρο διευκρινίστηκε πως για όσους είχαν συλληφθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν ίσχυε το άρθρο 5 και θα αφήνονταν ελεύθεροι το συντομότερο δυνατό. Αντίστοιχα προβλέφθηκε πως θα αφήνονταν ελεύθεροι και όσοι οπαδοί του ΕΑΜ είχαν συλληφθεί και κρατούνταν από άλλες οργανώσεις.
  • Με το 3ο άρθρο προβλέφθηκε η αμνήστευση όλων των πολιτικών αδικημάτων που τελέσθηκαν από την 3η Δεκεμβρίου 1944 και μέχρι την υπογραφή της Συμφωνίας. Εξαιρέθηκαν από την αμνηστία τα αδικήματα του κοινού ποινικού νόμου κατά της ζωής και της περιουσίας, τα οποία τελέσθηκαν χωρίς να είναι αναγκαία για την επίτευξη του πολιτικού αδικήματος. Ο νόμος που θα όριζε τις σχετικές λεπτομέρειες προβλέφθηκε να δημοσιευθεί μετά την υπογραφή της Συμφωνίας. Από την αμνηστία θα εξαιρούνταν όσοι, ενώ ήταν υποχρεωμένοι καθώς ανήκαν στον Ε.Λ.Α.Σ., την Εθνική Πολιτοφυλακή και τον Ε.Λ.Α.Ν., δεν παρέδιδαν τον οπλισμό τους μέχρι τη 15η Μαρτίου 1945.
  • Με το 4ο άρθρο προβλέφθηκε πως οι κρατούμενοι και οι συλληφθέντες από τις δυνάμεις του Ε.Λ.Α.Σ., της Εθνικής Πολιτοφυλακής και τον Ε.Λ.Α.Ν., ανεξάρτητα της ημέρας σύλληψης, θα αφήνονταν αμέσως ελεύθεροι. Όσοι κρατούνταν με την κατηγορία του δοσιλογισμού ή ως ένοχοι αδικημάτων θα παραδίδονταν στις επίσημες Δικαστικές Αρχές για να δικαστούν από τη Δικαιοσύνη σύμφωνα με τον νόμο.
  • Με το 5ο άρθρο ορίστηκε πως ο Εθνικός Στρατός, με εξαίρεση τους κατ’ επάγγελμα αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, θα αποτελούνταν από οπλίτες που θα προέκυπταν από τις κληθείσες κλάσεις προς στρατολόγηση. Οι έφεδροι αξιωματικοί και οπλίτες που είχαν εκπαιδευθεί σε νέα όπλα θα παρέμεναν όμως σε υπηρεσία. Επίσης, ο Ιερός Λόχος θα παρέμενε χωρίς μεταβολές, καθώς βρισκόταν υπό τις εντολές του Συμμαχικού Στρατηγείου και αργότερα θα συγχωνευόταν και αυτός με τον Εθνικό Στρατό. Ορίστηκε, επίσης, πως θα επιβαλλόταν τακτική στρατολογία σε ολόκληρη την Επικράτεια, ενώ στις υπάρχουσες μονάδες θα προσέρχονταν προς κατάταξη και όσοι από τους αποστρατευθέντες του Ε.Λ.Α.Σ. ανήκαν στις κληθείσες προς κατάταξη κλάσεις. Επιπλέον, αποφασίστηκε η απόλυση των εφέδρων που είχαν εθελοντικά στρατευθεί αλλά οι κλάσεις τους δεν είχαν κληθεί. Ορίστηκε, επίσης, πως όλα τα μόνιμα στελέχη του Εθνικού Στρατού θα κρίνονταν από Στρατιωτικά Συμβούλια με βάση την ήδη υπάρχουσα 7η Συντακτική Πράξη και δηλώθηκε ο απόλυτος σεβασμός των πολιτικών και κοινωνικών φρονημάτων των στρατευμένων.
  • Με το 6ο άρθρο αποφασίστηκε πως μετά τη δημοσίευση της Συμφωνίας θα ξεκινούσε η αποστράτευση όλων των ενόπλων δυνάμεων της Αντίστασης και ειδικότερα του τακτικού και εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ., του Ε.Λ.Α.Ν. και της Εθνικής Πολιτοφυλακής. Η διαδικασία της αποστράτευσης και οι τεχνικοί όροι της εκτέλεσής της ορίστηκε πως θα εκτελούνταν με βάση ειδικό πρωτόκολλο, το οποίο θα συνέτασσε η Τεχνική Επιτροπή της Διάσκεψης και το οποίο θα προσαρτούνταν στη Συμφωνία. Ορίστηκε πως το υλικό που θα παρέδιδε ο Ε.Λ.Α.Σ. θα επιτασσόταν υπέρ του Κράτους και με την ολοκλήρωση της παράδοσής του θα αποδιδόταν από τις αρμόδιες αρχές πρωτόκολλο παραλαβής.
  • Με το 7ο άρθρο συμφωνήθηκε η δημιουργία Συμβουλίων από την Κυβέρνηση, τα οποία θα συγκροτούνταν έπειτα από ειδικό νόμο, για να πραγματοποιήσουν την εκκαθάριση των δημοσίων υπαλλήλων, των υπαλλήλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των δημοτικών και κοινοτικών υπαλλήλων όπως και άλλων επιχειρήσεων και υπηρεσιών εξαρτώμενων από το Κράτος ή επιχορηγούμενων από αυτό. Ως κριτήρια της εκκαθάρισης ορίστηκαν η επαγγελματική επάρκεια, ο χαρακτήρας, το ήθος, η συνεργασία με τον εχθρό και η υπαλληλική σχέση κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας. Όσοι υπάλληλοι, κατά τη διάρκεια της Κατοχής είχαν προσχωρήσει σε αντιστασιακές οργανώσεις αποφασίστηκε πως θα επανέρχονταν στις θέσεις τους και θα κρίνονταν όπως και οι υπόλοιποι υπάλληλοι. Ορίστηκε, επίσης, πως κανείς δημόσιος υπάλληλος δεν θα διωκόταν μόνο για τα πολιτικά του φρονήματα.
  • Με το 8ο άρθρο συμφωνήθηκε η εκκαθάριση των Σωμάτων Ασφαλείας, Χωροφυλακής και Αστυνομίας Πόλεων από ειδικά Εκκαθαριστικά Συμβούλια. Τα κριτήρια εκκαθάρισης αποφασίστηκε πως θα ήταν αντίστοιχα με αυτά που είχαν οριστεί για τους δημοσίους υπαλλήλους. Προβλέφθηκε πως όσοι αξιωματικοί και οπλίτες των Σωμάτων Ασφαλείας ενέπιπταν στις διατάξεις περί αμνηστίας της Συμφωνίας και κατά τη διάρκεια της Κατοχής είχαν προσχωρήσει στον Ε.Λ.Α.Σ., τον Ε.Λ.Α.Ν. και την Εθνική Πολιτοφυλακή θα επανέρχονταν αμέσως στις θέσεις τους και θα κρίνονταν με τον ίδιο τρόπο, όπως οι συνάδελφοί τους. Επιπλέον, ορίστηκε πως όσοι αξιωματικοί και οπλίτες των Σωμάτων Ασφαλείας είχαν εγκαταλείψει της θέσεις τους από την 3η Δεκεμβρίου 1944 μέχρι και την υπογραφή της Συμφωνίας ετίθεντο σε καθεστώς διαθεσιμότητας μέχρι να αποφασίσει για αυτούς η Κυβέρνηση που θα προέκυπτε από τις εθνικές εκλογές.
  • Το 9ο άρθρο προέβλεπε πως εντός του 1945 θα διεξαγόταν δημοψήφισμα σε καθεστώς πλήρους ελευθερίας, το οποίο θα ρύθμιζε το πολιτειακό ζήτημα. Μετά τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος ορίστηκε πως θα διενεργούνταν εκλογές για τη συγκρότηση Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης, η οποία θα συνέτασσε το νέο Σύνταγμα της χώρας. Επίσης δηλώθηκε η επιθυμία παρατηρητές από τις Μεγάλες Σύμμαχες Χώρες να παρακολουθήσουν και να εγγυηθούν τη γνησιότητα των εκλογικών διαδικασιών.

Τα μετέπειτα

Τα αποτελέσματα της Συμφωνίας της Βάρκιζας ήταν:

  • Στις 28 Φεβρουαρίου ολοκληρώθηκε ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ[11], ο οποίος παρέδωσε 100 πυροβόλα διαφόρων τύπων, 81 ομαδικούς και 138 ατομικούς όλμους, 419 πυροβόλα, 1412 οπλοπολυβόλα, 713 αυτόματα τουφέκια, 48.953 τουφέκια και πιστόλια, 57 αντιαρματικά τουφέκια και 17 συσκευές ασυρμάτου.
  • Μερικές μονάδες του ΕΛΑΣ, όπως και ο ηγέτης του Άρης Βελουχιώτης αρνήθηκαν να δεχτούν τη Συμφωνία και κατέφυγαν και πάλι στα βουνά, παρότι ο τελευταίος είχε υπογράψει την αποστράτευση του ΕΛΑΣ. Το Κ.Κ.Ε. τους αποκήρυξε αμέσως, αν και το 2011, μόλις 66 χρόνια αργότερα παραδέχθηκε ότι η απόφαση του Βελουχιώτη ήταν σωστή και τον αποκατέστησε πολιτικά.
  • Οι παραβιάσεις οδήγησαν σε νέα πολιτική πόλωση και στα δραματικά γεγονότα του εμφυλίου 1946-1949.

Ωστόσο, η Συμφωνία της Βάρκιζας περιείχε ουσιαστικές αδυναμίες και νομικά κενά, τα οποία σε συνδυασμό με την έλλειψη συνεννόησης ανάμεσα στις δύο πλευρές τελικά οδήγησαν στην ουσιαστική ακύρωσή της. Υπήρχε, χαρακτηριστικά, η πιο κάτω σημαντική παράλειψη: Ενώ με τη συμφωνία της Βάρκιζας παραχωρούνταν αμνηστία στους αντάρτες του ΕΛΑΣ, δε λαμβανόταν πρόνοια για τα ποινικά αδικήματα που διαπράχθηκαν στην περίοδο των Δεκεμβριανών. Αυτή η παράλειψη θα έχει μοιραίες επιπτώσεις στις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Μετά την υπογραφή της Συμφωνίας, ξέσπασε η λεγόμενη Λευκή Τρομοκρατία και κύμα αντεκδικήσεων όχι μόνο εναντίον των κομμουνιστών αλλά και πολιτών που είχαν ενταχθεί ή συμπαθούσαν το ΕΑΜ. Λόγω της Συμφωνίας το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας παρέμεινε τυπικά νόμιμο κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου έως τις 27/12/1947, όταν με τον Α.Ν. 509/1947 (Ιδιώνυμο) τέθηκε εκτός νόμου. Νωρίτερα, το καλοκαίρι του 1946, με το Γ' Ψήφισμα, είχε αρχίσει η δίωξη από το επίσημο κράτος των αριστερών και φιλοαριστερών πολιτών με έκτακτα στρατοδικεία και εκτελέσεις.

Στον κινηματογράφο

Τμήματα από το κείμενο της Συμφωνίας της Βάρκιζας είναι ενσωματωμένα στο σενάριο της ταινίας Ο Θίασος (1975) του Θόδωρου Αγγελόπουλου. [12] Στην ταινία αναπαριστάται και το ίδιο το ιστορικό γεγονός:

Στην αυλή ενός στρατιωτικού κτηρίου, που μοιάζει με σκηνή θεάτρου, εισέρχονται οι αντάρτες καβάλα στα άλογά τους, με τελετουργικές κινήσεις αφιππεύουν και αφήνουν τα όπλα τους σε ένα απλωμένο πανί στο κέντρο της αυλής, ενώ στην απέναντι πλευρά στέκονται σε στάση προσοχής οι αξιωματικοί των συμμάχων [...]. Με έκδηλη ειρωνεία –το πρώτο άλογο αφήνει τα περιττώματά του στο πλακόστρωτο– γίνεται σαφής υπαινιγμός στη μελλοντική παραβίαση της Συμφωνίας από τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις, εξαιτίας της αντικομμουνιστικής τους πολιτικής, αλλά και της αδυναμίας τους να επιβάλουν την εφαρμογή της. [12]

Δείτε επίσης

Παραπομπές- Σημειώσεις

 

 

  1. Μπράβου, Χριστίνα (2021). Ο Θίασος του Θόδωρου Αγγελόπουλου στη συγκυρία της πρώιμης μεταπολιτευτικής περιόδου και η συμβολή του στη διαμόρφωση της ιστορικής μνήμης. Αθήνα: ΕΑΠ.

Αναφορές

Φυλλάδιο μαθήματος Ιστορίας Γ' Λυκείου

Βιβλιογραφία

  • Χάρης Βλαβιανός, "Η βαλκανική διάσταση της Συμφωνίας της Βάρκιζας και η σοβιετική πολιτική. Η προδοσία του μύθου και ο μύθος της προδοσίας", Ίστωρ, 1 (1990), σελ. 117-145
  • Σπύρος Γασπαρινάτος, Απελευθέρωση, Δεκεμβριανά, Βάρκιζα, Σειρά: «Βιβλιοθήκη ιστορική», εκδ. Ι.Σιδέρη ISBN 960-08-0131-2
  • Κώστας Καραγεώργης, Από τη Βάρκιζα στον Εμφύλιο, εκδ. Προσκήνιο
  • Πηγή: Wikipedia

Δελτίο τύπου - «Ψύλλοι στ’ αυτιά» του Ζωρζ Φεντώ από την ομάδα θεάτρου ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ

Πολιτισμος

Γέλιο μέχρι δακρύων χαρίστε στο κοινό η πρεμιέρα της παράστασης «Ψύλλοι στ’ αυτιά» του Ζωρζ Φεντώ από την ομάδα θεάτρου ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ το βράδυ της Παρασκευής.  Μια ξέφρενη κωμωδία με φρενήρεις ρυθμούς και ξεκαρδιστικές καταστάσεις είναι το νέο στοίχημα της θεατρικής ομάδας το οποίο και πέτυχε απόλυτα στην πρεμιέρα της παράστασης. Οι ηθοποιοί σε μία «χορογραφική» θα έλεγε κανείς σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Κοέν αποδίδουν τα πρόσωπα και την πλοκή του έργου με τέλειο συγχρονισμό πετυχαίνοντας να προκαλέσουν αβίαστα το γέλιο του κοινού από την αρχή μέχρι το τέλος της παράστασης.

Ήδη η ομάδα έχει αποσπάσει τις πιο θερμές κριτικές και θα συνεχίσει μέχρι και τις 18 Φεβρουαρίου στο δημοτικό θέατρο ΑΠΟΛΛΩΝ του Πύργου καθημερινά εκτός από Δευτέρα και Τρίτη με ώρα έναρξης 9:30
Κρατήσεις θέσεων μπορούν να γίνονται στο τηλέφωνο 2621036521 από ώρα 6.30 μμ. 

 

Δελτίο τύπου - ΛΥΚΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΠΥΡΓΟΥ - ΧΑΡΑΛΑΜΠΕΙΑ 2024: «Θρύλοι και Ιστορίες..»

Πολιτισμος

Τα Χαραλάμπεια, η παράσταση θεσμός συνυφασμένη με το Λύκειο των Ελληνίδων του Πύργου προς τιμήν του προστάτη μας Αγίου Χαραλάμπους, επιστρέφουν μετά την πανδημία, την Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2024 στο συνεδριακό κέντρο της Π.Ε. Ηλείας, σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και τον Δήμο Πύργου.

Αναφέρονται σε θρύλους και ιστορίες που έχουν καταγραφεί στο λαϊκό αίσθημα και έχουν σφραγίσει γενιές Ελλήνων από τους περασμένους αιώνες. Και αν και έρχονται από το μακρινό παρελθόν, παραμένουν ζωντανοί και αφήνουν μια γλυκιά αίσθηση νοσταλγίας για τη ζωή των ανθρώπων και τα πάθη τους. Η ιστορία του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας και το πάθος της αγάπης τους, η ιστορία της Γκόλφως και του Τάσου και το πικρό τέλος τους, η ιστορία της γυναίκας του Πρωτομάστορα που θεμελίωσε το γεφύρι της Άρτας, ο θρύλος του Μενούση και της άμοιρης γυναίκας του, της κόρης από την Αμοργό και της άλλης της κοπέλας στο ποτάμι από την Τραπεζούντα θα ζωντανέψουν με χορούς και τραγούδια καθώς και με τις αφηγήσεις μας. Ταυτόχρονα θα αναδειχθεί και η θέση της γυναίκας σε μια κοινωνία σκληρή, αυστηρή που τη θέλει υποταγμένη, αποκλεισμένη και απόλυτα συμμορφωμένη με αυστηρούς κανόνες.

Συμμετέχουν όλα τα χορευτικά τμήματα ενηλίκων του Λ.τ.Ε. Πύργου, η χορευτική ομάδα των εφήβων μας και η Μεγάλη Χορευτική μας Ομάδα, σε επιμέλεια των δασκάλων μας Κώστα Τζανέτου, Ανδρέα Μικελόπουλου, Νίκου Χρυσανθόπουλου, Κώστα Ζώντου και Ιουλίας Κόλλια. Ολοι οι χορευτές μας με υπέροχες φορεσιές από πολλά μέρη της πατρίδας μας (Πόντο, Κάρπαθο, Ήπειρο, Σποράδες, Πελοπόννησο, Κρήτη).

Συμμετέχει επίσης και η χορωδία μας με τραγούδια παραδοσιακά που αναφέρονται σε τέτοιες θρυλικές ιστορίες, σε επιμέλεια της κ. Κωστούλας Σακκά – Κυρίτση.

Ευχαριστούμε θερμά τον Περιφερειάρχη κ. Νεκτάριο Φαρμάκη, τον Αντιπεριφερειάρχη Ηλείας κ. Νίκο Κοροβέση και τον Αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού κ. Παναγιώτη Μπράμο για τη συνδιοργάνωση και την παραχώρηση της φιλόξενης αίθουσας του Συνεδριακού Κέντρου της ΠΕ Ηλείας, όπως θερμά ευχαριστούμε και το Δήμαρχο Πύργου κ. Ευστάθιο Καννή για την συνδιοργάνωση.

Mουσικοί:

Φώτης Τζανέτος-κλαρίνο / Λύσανδρος Παναγόπουλος –λαούτο/ Γιάννης Οικονόμου –βιολί/ Μαρία Παπαγεωργίου –κανονάκι/ Μανώλης Μπουνταλάκης –λύρα Κρήτης & Καρπάθου/ Χρήστος Ναβροζίδης –λύρα Πόντου/ Κώστας Κονταξάκης –λαούτο/ Βαγγέλης Μαμαλάκης –λαούτο/ Γιώργος Γεωργίου – κρουστά.

Τραγούδι: Λύσανδρος Παναγόπουλος, Ρούλη Μαλλιοπούλου, Μαρία Παπαγεωργίου,Μανώλης Μπουνταλάκης, Βαγγέλης Μαμαλάκης, Κώστας Κονταξάκης, Χρήστος Ναβροζίδης.

 

Επιμέλεια παράστασης – Κειμένων : Κων/νος Τζανέτος- Αικ. Παρασκευοπούλου

Έφορος χορού: Αικ. Παρασκευοπούλου

Έφορος Ιματιοθήκης: Α. Διαμαντοπούλου

Έφορος μουσικού τμήματος: Μαρίνα Νικολακοπούλου

Εφορος Εκδηλώσεων: Δήμητρα Πατσούρη.

 

Σας περιμένουμε !

 

Η πρόεδρος η γεν. γραμματέας

Αικατερίνη Παρασκευοπούλου Δήμητρα Καχτίτση Τζαβάρα



Τζων Μέυναρντ Κέυνς - Μακροχρόνια όλοι θα είμαστε νεκροί

Πολιτισμος

Ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς, πρώτος βαρώνος Κέυνς του Τίλτον (αγγλικά: John Maynard Keynes, 5 Ιουνίου 188321 Απριλίου 1946) ήταν Άγγλος οικονομολόγος, μαθηματικός, καθηγητής πανεπιστημίου, συγγραφέας και ανώτατος κρατικός υπάλληλος. Δημιούργησε, με τα έργα του και τους οπαδούς του, τη λεγόμενη κεϋνσιανή σχολή στην οικονομική επιστήμη. Ο Κέυνς και ο Μίλτον Φρίντμαν ήταν δύο από τους πιο σημαντικούς οικονομολόγους του 20ού αιώνα.

Βιογραφικά στοιχεία

Τα δύο πιο σημαντικά βιβλία που συνέγραψε ήταν Οι Οικονομικές Συνέπειες της Ειρήνης (1919) και η Γενική Θεωρία της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος (1936). Με το πρώτο από τα παραπάνω βιβλία του υποστήριξε ότι η Γερμανία δεν είχε την ικανότητα να πληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις που απαίτησαν από αυτή οι νικήτριες δυνάμεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ότι αυτό θα οδηγούσε στην επανάληψή του σε πιο μεγάλη κλίμακα. Με το δεύτερο, ότι για να λυθεί το πρόβλημα της ανεργίας που αντιμετώπιζε ο δυτικός κόσμος μετά το κραχ της Νέας Υόρκης (1929), θα έπρεπε να παρέμβει το κράτος και χρηματοδοτώντας την οικονομία και τις επιχειρήσεις να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Το δεύτερο αυτό βιβλίο ψηφίστηκε από το κοινό το 2017 ως «το βιβλίο με την μεγαλύτερη επίδραση στη διαμόρφωση της βρετανικής κοινωνίας τον 20ό αιώνα».

Από τον Κέυνς έχει πάρει το όνομά της και η Κεϋνσιανή ρύθμιση, η αναδιανομή δηλαδή μέρους των κερδών του κεφαλαίου στις κατώτερες τάξεις με τη μορφή κοινωνικών και άλλων παροχών, προκειμένου να αποφεύγεται η κοινωνική δυσαρέσκεια και οι αναταραχές. Μια τέτοια ρύθμιση δεν ήταν ποτέ στόχος του ίδιου του Κέυνς. Ο Κέυνς είχε προτείνει την άνοδο των δημοσίων δαπανών σε περιόδους κρίσεων για να καλύψουν μέρος του ελλείμματος ζήτησης, που - υπό προϋποθέσεις - μπορεί να οδηγήσει την οικονομία μακριά από μια θέση ισορροπίας πλήρους απασχόλησης. Οι δημόσιες δαπάνες μπορεί να ξοδεύονται ως επιδόματα ανεργίας κ.λπ., αλλά ο κύριος στόχος δεν είναι η αναδιανομή, αλλά η επανόρθωση της ισορροπίας. Μάλιστα η αύξηση της φορολογίας σε περιόδους κρίσης είναι πλήρως αντίθετη στη νοοτροπία του Κέυνς, ο οποίος ζητά αύξηση των ελλειμμάτων στις κρίσεις, τα οποία χρηματοδοτούνται από πλεονάσματα στις καλύτερες εποχές.

Είχε νυμφευθεί μια Ρωσίδα μπαλαρίνα, αλλά παρά τη θέληση και των δύο, δεν απέκτησαν τέκνα. Είχε εντούτοις συγκεντρώσει πολλά χρήματα από την δραστηριότητά του στο χρηματιστήριο.

Παραπομπές

 

Βιβλιογραφία

 

  • Κέυνς, Τζων Μέυναρντ (2006) [1936]. Η Γενική Θεωρία της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος. Εκδόσεις Παπαζήση. ISBN 978-960-02-1509-0.
  • Γιατράκης, Λευτέρης (2009). Τζων Μέυναρντ Κέυνς (1883-1946). Επικαιρότητα. ISBN 978-960-205-526-7.
  • Πηγή: Wikipedia

 

Γιώργος Μιχαλακόπουλος, ένας ηθοποιός ουσίας

Πολιτισμος

Ο ξαφνικός θάνατός του μας έκανε φτωχότερους, αλλά θα μας συντροφεύει πάντα το παράδειγμα του αφοσιωμένου στην ποιότητα καλλιτέχνη, το χιούμορ του και η αυστηρή ματιά του πάνω στα έθιμα της θεατρικής αγοράς, της μόδας και της επιφανειακής καριέρας.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2023/12/24/apopsi/giorgos-mixalakopoulos-enas-ithopoios-ousias/

Πρωτοπόρες και ατίθασες – Οι γυναίκες της δεκαετίας του 1910 που έκαναν τη Νέα Υόρκη κουλ

Ιστορία

Σύμφωνα με ένα νέο βιβλίο, η μεταμόρφωση της Νέας Υόρκης τον 20ό αιώνα σε μια ζωντανή, μοντέρνα πόλη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε μια ομάδα ριζοσπαστικών γυναικών καλλιτεχνών που αγνοήθηκαν από την ιστορία.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2023/12/19/life/woman/protopores-kai-atithases-oi-gynaikes-tis-dekaetias-tou-1910-pou-ekanan-ti-nea-yorki-koul/

Δελτίο τύπου - KIDS REGIO - Πανευρωπαϊκή Έρευνα σχετικά με την άποψη των παιδιών για τον κινηματογράφο και τα οπτικοακουστικά μέσα

Επενδυτικά Προγράμματα

Το KIDS Regio (Γερμανία) και η PUBLIKUM.io (Δανία) συνεργάζονται σε μια έρευνα για την άποψη των παιδιών για τις ταινίες και τις σειρές σε 12 ευρωπαϊκές χώρες. Συμμετέχοντας, μπορείς να βοηθήσεις τους Ευρωπαίους δημιουργούς, αλλά και όσους χαράζουν πολιτική, να κατανοήσουν καλύτερα το νεανικό κοινό.

 

Στόχος της έρευνας είναι να δοθεί ο λόγος στα ίδια τα παιδιά, προκειμένου να αναζητηθούν οι τάσεις και προτιμήσεις του παιδικού και νεανικού κοινού στον κινηματογράφο και τα οπτικοακουστικά μέσα.

 

Στην Ελλάδα, η έρευνα πραγματοποιείται με τη συνεργασία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους.

 

Στην έρευνα, η οποία διεξάγεται ηλεκτρονικά, μπορούν να συμμετέχουν παιδιά 7-11 ετών.

 

Λάβε κι εσύ μέρος!

Σας ευχαριστούμε!

 

Δελτίο τύπου - Δ. Νικολακόπουλος: Κοινός βηματισμός με τους εκπρόσωπους του χώρου για την ανάδειξη της περιοχής μας ως Τουριστικού προορισμού

Επενδυτικά Προγράμματα

Συνάντηση του Αντιπεριφερειάρχη Ανάπτυξης Δυτικής Ελλάδας, Δημήτρη Νικολάκοπουλου με τα μέλη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Ξενοδόχων Δυτικής Ηλείας.

Συνάντηση με τα μέλη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Ξενοδόχων Δυτικής Ηλείας πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της Τρίτης, 5 Μαρτίου 2024, στο γραφείο του Αντιπεριφερειάρχη Ανάπτυξης Δυτικής Ελλάδας, Δημήτρη Νικολακοπούλου. Στη συνάντηση συμμετείχαν ο πρόεδρος της Ένωσης κ. Αντώνης Μαυρόπουλος, ο αντιπρόεδρος κ. Χρύσανθος Μουρτζίνης, η γραμματέας κα Αθηνά Σούλη, το μέλος κ. Θεόδωρος Φλίγκος καθώς και ο συνεργάτης του κ. Νικολακόπουλου, Κώστας Τζαμαλούκας.

Κατά την διάρκεια της συνάντησης έγινε παρουσίαση του προγράμματος τουριστικής προβολής της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (ΠΔΕ) για το 2024 και συζητήθηκαν θέματα που απασχολούν την περιοχή με την μεγαλύτερη συγκέντρωση ξενοδοχειακών υποδομών στην Ηλεία.

Σε δήλωση του ο κ. Νικολακόπουλος υπογράμμισε πως: «Με τα μέλη της δραστήριας Ένωσης Ξενοδόχων Δυτικής Ηλείας είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε για πολλά και ενδιαφέροντα θέματα προκειμένου στο άμεσο μέλλον να αποκτήσουμε κοινό βηματισμό στους στόχους και τις επιδιώξεις μας με βασικότερο όλων την ανάδειξη της περιοχής μας ως Τουριστικού προορισμού.

Άλλωστε η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων στον τομέα του Τουρισμού είναι το βασικό προαπαιτούμενος για να επιτευχθεί ο συγκεκριμένος στόχος. Πάνω σε αυτό το πλαίσιο συζητήσαμε για την περεταίρω αξιοποίηση του αεροδρομίου του Αράξου καθώς και για την ανάγκη δημιουργίας εκπαιδευτικών μονάδων στην περιοχή μας που θα αναδεικνύουν τουριστικά στελέχη και εξειδικευμένο προσωπικό. Στη χρήσιμη και ωφέλιμη συνάντηση αναφερθήκαμε και στον μελλοντικό προγραμματισμό για τη συμμετοχή της Ένωσης σε δράσεις της ΠΔΕ που αφορούν στην αξιοποίηση του OLYMPIAN LAND».

Αποκάλυψη: Αιφνιδιαστική αλλαγή του υποδιοικητή της ΕΥΠ που ελέγχει και το σύστημα υποκλοπών

Επενδυτικά Προγράμματα

Αποχωρεί ο πρώην υπαρχηγός ΓΕΣ κ. Κέλλης κι αντικαθίσταται από τον πρώην διοικητή ασφαλείας Θεσσαλονίκης κ. Τζίτζη.

Προέλευση, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/03/05/editorial/oi-ipa-epivalloun-kyroseis-se-etaireies-kai-prosopa-gia-predator-kai-kyvernisi-kanei-san-oi-ypoklopes-na-min-eginan-pote/

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - Συνάντηση εργασίας της Δ. Αυγερινοπούλου με τον Πρίγκιπα Αλβέρτο Β’ στο Μονακό - Στο επίκεντρο η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος

Επενδυτικά Προγράμματα

Συνάντηση εργασίας με τον Πρίγκιπα Αλβέρτο Β’ του Μονακό πραγματοποίησε η Ειδική Απεσταλμένη του Πρωθυπουργού για τους Ωκεανούς (Special Envoy for the Ocean), Συντονίστρια της Παγκόσμιας Διάσκεψης «Our Ocean Conference 2024» και Πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, Δρ. Διονυσία-Θεοδώρα Αυγερινοπούλου, στο Μονακό.


Κύριο θέμα συζήτησης στην συνάντηση ήταν η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, δεδομένης και της ευαισθησίας του Πρίγκιπα Αλβέρτου Β’ για θέματα φυσικού και θαλασσίου περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης. Οι δύο πλευρές είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις στα εν λόγω ζητήματα και να συζητήσουν, μεταξύ άλλων, για τις σημαντικές επικείμενες Συνδιασκέψεις για την προστασία των ωκεανών που διοργανώνουν αμφότερες οι δύο χώρες, ήτοι το Monaco Blue Initiative στις 17 και 18 Μαρτίου και η 9η παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τους Ωκεανούς (9th Our Ocean Conference 2024) που θα διεξαχθεί στην Αθήνα στις 15-17 Απριλίου 2024.


Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στη διοργάνωση της περιβαλλοντικής αποστολής του Μονακό στη Μεσόγειο, η οποία θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο του 2024, με πρώτο σταθμό την Ελλάδα. Η εν λόγω αποστολή εντάσσεται στο πλαίσιο της Δεκαετίας των Ηνωμένων Εθνών για τις Ωκεανογραφικός Επιστήμες.


Στη συνάντηση συμμετείχαν, ακόμη, η Υπουργός Εξωτερικών του Μονακό, κα Berro-Amadei, ο Αντιπρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Ιδρύματος Πρίγκιπας Αλβέρτος Β’, κ. Wenden, καθώς και ο Προϊστάμενος του Υπουργείου Εξωτερικών, κ. Couma.


Τέλος, η Δρ. Αυγερινοπούλου, εκ μέρους της Βουλής των Ελλήνων, προσέφερε ως δώρο στον Πρίγκιπα μια κασετίνα τριών νομισμάτων, όπου απεικονίζονται ήρωες του 1821.


Υπάρχουν λαοί που χαίρονται να έχουν «συνέταιρο» την εφορία – Γιατί στην Ελλάδα θέλουν να την «κλέβουν»

Οικονομία

Ευρώπη πολλών ταχυτήτων στη φορολόγηση των πολιτών με τις ανεπτυγμένες χώρες να έχουν υψηλότερη φορολογία και ευχαριστημένους πολίτες. Το παράδειγμα της Δανίας και η ελληνική πραγματικότητα.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/02/12/economy/oikonomikes-eidiseis/oi-laoi-pou-xairontai-na-exoun-synetairo-tin-eforia-stin-ellada-theloun-na-tin-klevoun/

ΘΕΜΑ: «Εκπρόσωποι συλλόγων, φορέων και εθελοντές από όλο το Δήμο Ήλιδας αγκάλιασαν την 7η διοργάνωση του “Καρναβαλιού Αμαλιάδας”»

Επενδυτικά Προγράμματα

Με μία πρωτόγνωρη συγκέντρωση συλλόγων, σωματείων, εθελοντών και απλού κόσμου πραγματοποιήθηκε στο Συνεδριακό Κέντρο Αμαλιάδας, η πρώτη συνάντηση των συμμετεχόντων της φετινής 7ης διοργάνωσης «Καρναβάλι Αμαλιάδας 2024».

Τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής υποδέχτηκαν τον κόσμο, άκουσαν τις προτάσεις τους και παρουσίασαν το προσχέδιο του προγράμματος και της αφίσας, που θα παρουσιαστούν επίσημα από τον Δήμο Ήλιδας το επόμενο διάστημα σε ειδική συνέντευξη τύπου.

Αυτό που τελικώς αποφασίστηκε είναι η φαντασμαγορική Τελετή Έναρξης να πραγματοποιηθεί το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2024 και η μεγάλη Παρέλαση αρμάτων και καρναβαλιστών, την Κυριακή 10 Μαρτίου 2024.

Παράλληλα, το Σαββατοκύριακο 2 και 3 Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί το παιχνίδι του Κρυμμένου Θησαυρού, ενώ όλα τα Σαββατοκύριακα από τις 24 Φεβρουαρίου μέχρι την καθαρά Δευτέρα 18 Μαρτίου θα υπάρχουν εκδηλώσεις στην πόλη και τα χωριά, που θα δίνουν έμφαση στην καρναβαλική δημιουργία και στην συμμετοχή των παιδιών.

Το «Καρναβάλι Αμαλιάδας» -όπως συμβαίνει κάθε χρόνο από την αναβίωσή του- θα ολοκληρωθεί με τα παραδοσιακά Κούλουμα στην Κουρούτα.

Και στις φετινές εκδηλώσεις οι εκπλήξεις για μικρούς και μεγάλους και τα χάπενινγκ θα είναι πολλά, με το πρόγραμμα που θα ανακοινωθεί το επόμενο διάστημα να μην αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.

Όπως αποφασίστηκε, οι συμμετοχές των ομάδων, συλλόγων ή σωματείων που επιθυμούν να λάβουν μέρος στην καρναβαλική παρέλαση θα γίνονται μέχρι την Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2024, στα τηλέφωνα του Δήμου Ήλιδας 2022038526, 527 και 528.

Οι ομάδες που επιθυμούν να συμμετέχουν με δικό τους άρμα, καλό θα είναι να κλείσουν νωρίτερα τη συμμετοχή τους!!!


MAGMA, ένα αυστριακό πείραμα κατά της μακροχρόνιας ανεργίας

Οικονομία

Το πρώτο παγκοσμίως πρόγραμμα εγγύησης εργασίας σε μακροχρόνια ανέργους θεωρείται ιδιαίτερα επιτυχημένο. Βρίσκεται ωστόσο επί ξυρού ακμής.

Πηγή: https://www.in.gr/2024/01/26/stories/magma-ena-aystriako-peirama-kata-tis-makroxronias-anergias/

Καμπανάκι για ελλείψεις και αυξήσεις

Οικονομία

Η κλιμάκωση της κρίσης στην Ερυθρά Θάλασσα και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα n Πότε αναμένονται οι πρώτες «παρενέργειες» στην αγορά.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/01/21/economy/kampanaki-gia-elleipseis-kai-ayksiseis/

Οι σχεδιασμοί για το Πολεμικό Ναυτικό – Τι μέλλει γενέσθαι με πλοία και φρεγάτες

Εξωτερική Πολιτική

Tο θέμα των πλοίων LCS είναι υπό συζήτηση, δεν μπορεί όμως να θεωρείται «κλειδωμένο», αναφέρουν αρμόδιες πηγές στο in. Eρώτημα παραμένει και το μέλλον του προγράμματος αναβάθμισης των φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/03/03/politics/politiki-grammateia/oi-sxediasmoi-gia-polemiko-naytiko-ti-mellei-genesthai-ploia-kai-fregates/

Φιντάν: Κάποια πράγματα με την Ελλάδα μπαίνουν σε παρένθεση, συμφωνία μείωσης της στρατιωτικής έντασης

Εξωτερική Πολιτική

«Ως ώριμα κράτη εξετάζουμε το ενδεχόμενο να βάλουμε κάποια θέματα σε παρένθεση και να προχωρήσουμε», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Χακάν Φιντάν μιλώντας για τα ελληνοτουρκικά.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/02/05/politics/diplomatia/fintan-kapoia-pragmata-tin-ellada-mpainoun-se-parenthesi-symfonia-meiosis-tis-stratiotikis-entasis/

Πώς μία τουρκική φρεγάτα έφτασε μέχρι τον Πειραιά

Εξωτερική Πολιτική

Αλλαγή σελίδας στις σχέσεις τους ευαγγελίζονται Ελλάδα και Τουρκία. Με τις δηλώσεις για το καλό κλίμα και τη διατήρηση του να μην προκαλούν καμία εντύπωση σε κανένα.

Όπως συνήθεια έχει γίνει και η καθημερινή αποστολή ενημέρωσης από το ΓΕΕΘΑ περί «Μηδενικής Τουρκικής Πτητικής Δραστηριότητας στο FIR Αθηνών» εδώ και ένα χρόνο περίπου.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/02/14/politics/politiki-grammateia/pos-mia-tourkiki-fregata-eftase-mexri-ton-peiraia/

Γιατί η Αγκυρα (ξανα)ανεβάζει τους τόνους

Εξωτερική Πολιτική

Οι δύο εκδοχές που ώθησαν τον τούρκο ΥΠΕΞ να επαναφέρει στο τραπέζι την αποστρατιωτικοποίηση και το καθεστώς στα νησιά του Αιγαίου.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/02/07/politics/diplomatia/giati-agkyra-ksanaanevazei-tous-tonous/

Για τα ελληνοτουρκικά και τη «θετική ατζέντα» μίλησε ο Φραγκογιάννης στην Hurriyet

Εξωτερική Πολιτική

Συνέντευξη στην τουρκική εφημερίδα έδωσε ο Κώστας Φραγκογιάννης αναφερόμενος για την πορεία των ελληνοτουρκικών και την συμμετοχή του στο Ελληνοτουρκικό Business Forum.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/02/04/politics/epikairotita/gia-ta-ellinotourkika-kai-ti-thetiki-atzenta-milise-o-fragkogiannis-stin-hurriyet/

«Κλασικός» Ερντογάν: Ο αγώνας μας δεν τελείωσε όταν ρίξαμε τον εχθρό στη θάλασσα της Σμύρνης

Εξωτερική Πολιτική

«Οι υποψήφιοί μας δεν είναι και δεν θα είναι σαν αυτούς που κάθονται στην καρέκλα του δημάρχου, αλλά έχουν τα μάτια, την καρδιά και το μυαλό τους αλλού», δήλωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος μίλησε στην εκδήλωση παρουσίασης των υποψηφίων δημάρχων της περιφέρειας Σμύρνης του κόμματος ΑΚP, το Σάββατο, ενόψει των τουρκικών δημοτικών εκλογών που θα διεξαχθούν στις 31 Μαρτίου.

Πηγή: https://www.in.gr/2024/01/27/world/klasikos-erntogan-o-agonas-mas-den-teleiose-otan-riksame-ton-exthro-sti-thalassa-tis-smyrnis/

Η αποστολή ναυτικής δύναμης στην Ερυθρά Θάλασσα στο τραπέζι των ΥΠΕΞ της ΕΕ – Η ελληνική φρεγάτα που προετοιμάζεται

Εξωτερική Πολιτική

Η Ελλάδα το προηγούμενο διάστημα θέλησε να δηλώσει παρούσα στις εξελίξεις με τις επισκέψεις Γεραπετρίτη σε Σαουδική Αραβία, Ιορδανία και Αίγυπτο.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/01/22/world/apostoli-naytikis-dynamis-stin-erythra-thalassa-sto-trapezi-ton-ypeks-tis-ee-elliniki-fregata-pou-proetoimazetai/

Τα αγκάθια του τουρκολιβυκού

Εξωτερική Πολιτική

Οι δηλώσεις του τούρκου υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, ότι η Τουρκία θέλει συνεργασία με την Τρίπολη στο πλαίσιο του τουρκολιβυκού μνημονίου στις θαλάσσιες περιοχές της Λιβύης, την περασμένη εβδομάδα, δεν ξάφνιασαν την Αθήνα. Επιβεβαίωσαν για μία ακόμα φορά ότι η Aγκυρα παραμένει σταθερή στις θέσεις της και παρά το καλό κλίμα τα ακανθώδη ζητήματα που έχουν οδηγήσει σε ένταση στο παρελθόν εξακολουθούν να υφίστανται.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2024/01/21/politics/diplomatia/ta-agkathia-tou-tourkolivykou/

Μικρά γνωμικά! - Σοφία αιώνων!

Ηλειακή Θεματολογία

Ρήσεις Ηλείων!

Φίλοι, φίλοι, αλλά σου γ@μ@ και το καντήλι!!!

Τα σίδερα της φ@λακης είναι για τους λεβέντες

Θ@ μπω τελευτ@ίος για να κλείσω και την πόρτα!-Άσε που δεν θα μπ@!

Ο Θεός έδωσε στο μερμήγκι φτερά για να το χάσει ή για να πετάξει; Εγώ είπα στη ζωή το δεύτερο, άλλοι το πρώτο. Αλλά ποιος θα τους θυμάται, τελικώς!

Ό,τι ισχύει στη νησίδα μας δεν ισχύσει και παντού!!!

Κ@ι τέλος,

Τζίφος ο Τζίφος!

Καληνύχτα και καλό ξημέρωμα!

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, Μητροπολίτης Ηλείας, Γράμματα συνθήματα διδάγματα για τους νέους, Πύργος, Ιερά Μητρόπολη Ηλείας, 1975.

Διονύσιος Α.Κόκκινος, Εταιρεία Ηλειακών Σπουδών, 1967.

Φολόη, Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών, Αθήνα, 1969

Ποντικόκαστρο, Χ.Ο., Αθήναι, 1969.

Κων/νος Ιω.Σταυρόπουλος, {Το }χωριό μου Τριφυλλιακόν Αίπυ νυν Πλατιάνα της Ηλείας Ολυμπίας, Χ.Ο., Αθήνα 1967.

Λετρίνοι, Χ.Ο., Αθήναι  1973.

Μορφές και σκηνές από τον αγώνα του 1821, Χ.Ο., Πύργος 1971.

Εορτασμός εκατονταετηρίδος Ανδρέου Καρκαβίτσα, Εταιρεία Ηλειακών σπουδών, Αθήνα 1966.

Δ.Ν.Κωνσταντόπουλου, Πενήντα χρόνια ζωής του Πύργου,[χ.ο.],  Πύργος Ηλείας  [χ.χ.].

ΚΩΣΤΑΚΗΣ, Θανάσης Π., Ματιές στον πολιτισμό μας, Χ.Ο., Αθήνα 1970.

Ηρώον πεσόντων σκλαβωμένης Ελλάδας 1940-1945. 2/, Πελοπόννησος. 2/, Νομοί Αχαϊας -Ηλείας, Χ.Ο, Αθήνα.

{Η }προϊστορική Ωλενος, Χ.Ο., Πάτραι 1972.

Πίσα, Χ.Ο., Αθήναι 1975.

Μνημοσύνη : ετήσιο περιοδικό / Εταιρεία Ιστορικών Σπουδών επί του νεώτερου ελληνισμού,

Εταιρεία ιστορικών σπουδών νεώτερου ελληνισμού, Αθήναι 1967-2015.

Πρακτικά του Α Συνεδρίου Ηλειακών Σπουδών : (23-26 Νοεμ. 1978) / Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών, Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών, Αθήναι 1980.

{Τα }Ναϊκά της ιεράς μητροπόλεως Ηλείας και Ωλένης, Χ.Ο., Αθηναι 1989.

ΠΙΣΙΜΙΣΗΣ, Γιάννης Θ., {Το }Αράκλωβο και τα Σκόρτα από τη Φραγκοκρατία μέχρι σήμερα : ιστορία-χωρογραφία, Παρασκευόπουλος, Αθήνα 1988.

 Παπανδρέου Γ., Αζανιάς, Χ.Ο., Πύργος Ηλείας 1886.

{Ο }Πύργος της Ηλείας, Εφημερίς "Αυγή", Πύργος 1970.

 

 

Γιώργος Θεοτοκάς – Η λύτρωση από τον «επαρχιωτισμό» και την ανευθυνότητα

Το Θέμα

Ο Γιώργος Θεοτοκάς απεβίωσε στις 30 Οκτωβρίου 1966

Σπάνια ο χαρακτηρισμός «απώλεια» δικαιώνεται σε τόσο οδυνηρό βάθος όσο με τον απρόσμενο θάνατο του Γιώργου Θεοτοκά. Απώλεια όχι μόνο για τα ελληνικά Γράμματα, αλλά και για τον όλο πνευματικό και ιδεολογικό μας χώρο.

Πηγή, περισσότερα στο https://www.in.gr/2021/10/30/plus/features/giorgos-theotokas-lytrosi-apo-ton-eparxiotismo-kai-tin-aneythynotita/ 

Αγ. Ανδρέας - Βουνό Κατακώλου - Μια αχτίδα φωτός στο βάθος του συννεφιασμένου ορίζοντα μας υπενθυμίζει ότι η Άνοιξη έρχεται αργά, αλλά σίγουρα

Το Θέμα

Μακρινή πατρίδα

Το Θέμα

Αισθάνοµαι πως βιάστηκα, ψάχνοντας για ίχνη πολιτικής στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, να προσπεράσω το επιβλητικό Aξιον εστί, για να περάσω στη µάλλον αναρχική Μαρία Νεφέλη και στον πολλαπλώς απρόβλεπτο Μικρό Ναυτίλο , όπου, σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις, η ποιητική γλώσσα προσγειώνεται, όπως θα δούµε την άλλη Κυριακή, στην πολιτική κυριολεξία. Αναπληρώνοντας εξ υστέρου κάπως το κενό, θα επιµείνω σήµερα στην Ωδή ι ’, τη µελωδικότερη των «Παθών». Προηγούνται όµως δύο περιφερεικά στοιχεία, που διαφωτίζουν

Μαρωνίτης Δημήτρης Ν
 

Αισθάνοµαι πως βιάστηκα, ψάχνοντας για ίχνη πολιτικής στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, να προσπεράσω το επιβλητικό Aξιον εστί, για να περάσω στη µάλλον αναρχική Μαρία Νεφέλη και στον πολλαπλώς απρόβλεπτο Μικρό Ναυτίλο , όπου, σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις, η ποιητική γλώσσα προσγειώνεται, όπως θα δούµε την άλλη Κυριακή, στην πολιτική κυριολεξία. Αναπληρώνοντας εξ υστέρου κάπως το κενό, θα επιµείνω σήµερα στην Ωδή ι ’ , τη µελωδικότερη των «Παθών». Προηγούνται όµως δύο περιφερεικά στοιχεία, που διαφωτίζουν, λοξά έστω, την πολιτική τύχη του Αξιον εστί. Το ένα είναι βιογραφικό· το άλλο κατά κάποιον τρόπο βιβλιογραφικό. Το πρώτο αναφέρεται στο νεανικό ενδιαφέρον του ποιητή για τον επαναστατικό µαρξισµό, στην εκδοχή του τροτσκισµού. Μετέφρασε µάλιστα ο νεαρός Ελύτης και άρθρα του Τρότσκι για φοιτητική εφηµερίδα, προοιωνίζοντας έτσι την παραβατική απόκλιση της ποίησής του, ενµέρει και της ζωής του. ∆εν θα επιµείνω.

Η βιβλιογραφική εξάλλου παράµετρος σχετίζεται µε την πρώτη, µερική εµφάνιση του Αξιον εστί. Σίγουρα δεν είναι τυχαία η προδηµοσίευση αποσπασµάτων στην «Επιθεώρηση Τέχνης» (1958), υποδηλώνοντας αµοιβαία ιδεολογική συµπάθεια. Η οποία επικυρώθηκε και πήρε απρόβλεπτες, καλλιτεχνικές και πολιτικές, διαστάσεις (στο εσωτερικό και στο εξωτερικό), όταν (1964) µελοποίησε το θεµελιακό αυτό έργο µε αστείρευτη έµπνευση ο Μίκης Θεοδωράκης, καθιστώντας το έµβληµα αντιστασιακό στα επερχόµενα χρόνια της χούντας. Κάτω από τις συνθήκες αυτές το Αξιον εστί σφραγίστηκε, οριστικά πλέον, ως ποιητικό έργο πολιτικής αυτογνωσίας και εγρήγορσης.

Προχωρώ τώρα στο παράδειγµα που υποσχέθηκα, αντιγράφοντας την πρώτη και την τελευταία στροφή της Ωδής ι’, προκειµένου να οριστεί µε κάποια ακρίβεια και δικαιοσύνη ο τρόπος έκφρασης στη συγκεκριµένη περίπτωση. Ο οποίος, προς όφελος µάλλον της ποίησης, παρακάµπτει τη συγχρονική κυριολεξία, προκρίνοντας τη µέθοδο της διαχρονικής αλληγορίας.

Η πρώτη, ιδρυτική στροφή αποφαίνεται: Της αγάπης αίµατα µε πορφύρωσαν / Και χαρές ανείδωτες µε σκιάσανε / Οξειδώθηκα µες στη νοτιά των ανθρώπων / Μακρινή Μητέρα, Ρόδο µου αµάραντο. Η τελευταία απολογίζει τα πάθη µιας µακράς δοκιµασίας: Της πατρίδας µου πάλι οµοιώθηκα / Μες στις πέτρες άνθισα και µεγάλωσα / Των φονιάδων το αίµα µε φως ξεπληρώνω / Μακρινή Μητέρα, Ρόδο µου αµάραντο . ∆εν είµαι βέβαιος για το πόσο και πώς προσλαµβάνεται η νοηµατική ροή της προκείµενης Ωδής, ειδικότερα στις δύο ακραίες στροφές της. Το κλειδί της πάντως εντοπίζεται στον επαναλαµβανόµενο πέντε φορές στίχο, που ακούγεται ως προσφώνηση και συνάµα ως επιφώνηση του ποιητή: Μακρινή Μητέρα, Ρόδο µου αµάραντο. Μετέωρο ωστόσο παραµένει µέχρι τέλους ένα διπλό ερώτηµα: α) ο αφηγηµατικός κορµός της Ωδής, µοιρασµένος σε πέντε στροφές, ανήκει εξ ολοκλήρου στη Μακρινή Μητέρα ή, εν µέρει τουλάχιστον, και στον υπονοούµενο ποιητή; β) τι συµβολίζει η Μακρινή Μητέρα, που εξισώνεται από τον ποιητή µε Ρόδο αµάραντο; Προτείνω, ως λύση της διπλής αυτής απορίας, τη συνειρµική παραποµπή του Ελύτη στον Σολωµό των Ελεύθερων Πολιορκηµένων , ειδικότερα στο απόσπασµα 1 από το τρίτο Σχεδίασµα. Παραθέτω την αρχή και το τέλος του. Η αρχή: Μητέρα µεγαλόψυχη, στον πόνο και στη δόξα, / Κι αν στο κρυφό µυστήριο ζουν πάντα τα παιδιά σου, / Με λογισµό και µ’ όνειρο, τι χάρ’ έχουν τα µάτια, / Τα µάτια τούτα να σ’ ιδούν µες στο πανέρµο δάσος. Το τέλος: Αλλά, Θεά, δεν ηµπορώ ν’ ακούσω τη φωνή σου, / Κι ευθύς εγώ τ’ Ελληνικού κόσµου να τη χαρίσω; ∆όξα ’χ’ η µαύρη πέτρα του και το ξερό χορτάρι.

Πέρα από την αµοιβαία συµφωνία της συµβολικής µορφής, τον συνειρµό της Μακρινής Μητέρας του Ελύτη µε τη Μητέρα µεγαλόψυχη του Σολωµού τον ενισχύει πιστεύω και το επόµενο δίστιχο της Ωδής: Της πατρίδας µου πάλι οµοιώθηκα / µες στις πέτρες άνθισα και µεγάλωσα.

Αν έχω δίκιο, έτσι εξηγείται και η συναίρεση των δύο φωνών στην Ωδή του Ελύτη: της Μακρινής Μητέρας αφενός· του ποιητή αφετέρου. Και το κυριότερο: η έκφραση της πατρίδας µου πάλι οµοιώθηκα αποκαλύπτει τη βαθύτερη ρίζα τόσο της σολωµικής Μητέρας µεγαλόκαρδης στον πόνο και στη δόξα ) όσο και της ελυτικής Μητέρας οξειδωµένης µες στη νοτιά των ανθρώπων ).

Ενώνοντας τις δύο λέξεις της Ωδής, θα µιλούσα για µακρινή πατρίδα. Που ο Σεφέρης την είπε καηµό της Ρωµιοσύνης. Με ό,τι ιδεολογικό και πολιτικό βάρος µπορεί να έχει ο ένας και ο άλλος όρος στις µαύρες µέρες µας. Συνεχίζεται.

Προέλευση εικόνας: https://www.ithesis.gr/i-ellines/odisseas-elitis-enas-megalos-ellinas/

Πηγή: https://www.tovima.gr/2011/10/02/opinions/makrini-patrida/

ΑΝΟΙΞΕ ΔΡΟΜΟ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΤΥΛ - Τζάνις Τζόπλιν: Η ημέρα που έγινε η πρώτη γυναίκα ροκ σταρ [εικόνες+βίντεο]

Το Θέμα

17 Ιουνίου 1967, Καλιφόρνια. Οταν η Τζάνις Τζόπλιν ανεβαίνει στη σκηνή του Monterey Pop Festival για να τραγουδήσει, κανένας δεν την γνωρίζει.

Το γκρουπ της, μάλιστα, έχει το άσχετο όνομα Big Brother and The Holding Company και ως εκείνη τη στιγμή έπαιζε μόνο στα μπαρ του Σαν Φρανσίσκο. Αλλά μόλις η Τζόπλιν αρχίζει να τραγουδάει όλη η αίθουσα σιωπά, στο λεπτό. Με τα μακριά αχτένιστα μαλλιά της, το άχαρο πρόσωπό της και την βαριά από τα κιλά σιλουέτα της, η Τζάνις Τζόπλιν δεν είναι καθόλου όμορφη. Αλλά τραγουδάει και η φωνή βγαίνει από τα σπλάχνα της, από την ψυχή της.

Ανάμεσα στο κοινό βρίσκεται η τραγουδίστρια των διάσημων τότε Mamas & Papas, η Mama Cass, η οποία μένει με το στόμα ανοιχτό, ακούγοντας την Τζόπλιν να ερμηνεύει το Ball and Chain (το οποίο είχε συνθέσει ο Big Mama Thornton). Η ερμηνεύτρια χτυπάει το πόδι, κλωτσάει με πάθος, κινεί με μοναδικό ρυθμό το σώμα της και ραγίζει τη φωνή της ως τα πιο σκοτεινά βάθη των μπλουζ. Το κοινό την αποθεώνει μόλις σταματάει. Και η καριέρα της απογειώνεται.

Ακούστε το τραγούδι:

 

υτές οι εικόνες ξαναζωντανεύουν στο ντοκιμαντέρ Monterey Pop του Donn Alan Pennebaker (έχει κινηματογραφήσει και τον Μπομπ Ντίλαν). Εκεί αναφέρει ότι το βράδυ της 17ης Ιουνίου δεν είχε σκοπό να τραβήξει το γκρουπ της Τζόπλιν . Αλλά όταν την άκουσε να τραγουδάει, εκείνος αλλά και πολλοί άλλοι, ήθελαν να την ξανακούσουν. Η Τζόπλιν επιστρέφει στις 18 Ιουνίου στο φεστιβάλ και αφήνει εποχή.

Η Τζόπλιν είναι 24 ετών σε εκείνο το Φεστιβάλ αλλά η ζωή της είναι ήδη προδιαγεγραμμένη.


Γεννήθηκε το 1943 στο Τέξας, με πατέρα ανώτερο στέλεχος βιομηχανίας και μητέρα γραμματέα. Από παιδί η Τζόπλιν έδειξε ότι δεν θα ακολουθούσε την πορεία που ήθελαν οι γονείς της. Επιθετική και όχι όμορφη, δέχεται επιθέσεις στο σχολείο από συμμαθητές της. Για να ξεχάσει τη θλίψη της τραγουδάει σάουλ και μπλουζ και πίνει με τους φίλους της διαβάζοντας Κέρουακ.
Φεύγει από το σπίτι της και ταξιδεύει. Τραγουδάει στα μπαρ αλλά ξεχωρίζει με την βροντερή φωνή της, τα ξέφρενα γέλια, τα ξεχειλωμένα ήθη, ενώ δεν κρύβει ότι είναι bisexual. Της βγάζουν το παρατσούκλι «ο πιο άσχημος άντρας της σάλας».
Δοκιμάζει την τύχη της στο Σαν Φραντσίσκο. Εκεί χτίζει την καριέρα της παρέα με τους beatnik και με ό,τι σημαίνει αυτό, δηλαδή ναρκωτικά, σεξ και rock’n’roll. Τραγουδάει μπλουζ με το συγκρότητα Big Brother and The Holding Company. Οταν γίνεται διάσημη στο φεστιβάλ του Monterey Pop ιδρύει το δικό της συγκρότημα «Kozmic Blues Band» και γυρίζει παντού δίνοντας συναυλίες. Την λατρεύουν όταν τραγουδάει όπως κανείς το « Summertime ».

Ακούστε το Summertime της Τζόπλιν:

Η Τζόπλιν εμφανίστηκε εντελώς μεθυσμένη στη σκηνή του Woodstock στις 19 Αυγούστου 1969, ενώ συνελήφθη για προκλητική συμπεριφορά στη Φλόριντα το 1969. Ζει με ναρκωτικά και ελεύθερες σχέσεις, ενώ τον Απρίλιο του 1970 ιδρύει το συγκρότημα Full-Tit Boogie Band.
Στις 4 Οκτωβρίου 1970, την βρίσκουν στο δωμάτιό της, σε ξενοδοχείο στο Χόλιγουντ, νεκρή στο πάτωμα. Στο χέρι κρατάει κάποια δολάρια. Η αυτοψία δείχνει ότι πέθανε από υπερβολική δόση ηρωίνης.  Το σώμα της αποτεφρώθηκε και οι στάχτες της διασκορπίστηκαν στην παραλία της Καλιφόρνια. Η καριέρα της κράτησε τρία χρόνια, χωρίς ποτέ η Τζένις Τζόπλιν να έχει αντιληφθεί ότι έγινε ηγερία του rock’n’roll.

«Κάθε βράδυ κάνω έρωτα με 25.000 ανθρώπους στη σκηνή, μετά όμως γυρίζω σπίτι μόνη…»
Η Τζάνις Τζόπλιν έγινε το σύμβολο μιας γενιάς που επαναστατεί, που ζει με ροκ στυλ, που γλυκοκοιτάει τον ελεύθερο έρωτα, και έκανε τα πλήθη να παραληρούν με τα σπαρακτικά, μελωδικά ουρλιαχτά της.
Πίσω από τα μεγάλα, στρογγυλά της γυαλιά κρυβόταν η απόλυτη εκφραστικότητα και σήμερα θεωρείται η γυναίκα που έσπασε το φαλλοκρατικό κατεστημένο της ροκ. Εχασε ωστόσο το νόημα στο δρόμο προς τη δόξα και απέτυχε να διαχειριστεί την εικόνας της, λέγοντας «ναι» στα ναρκωτικά και την αυτοκαταστροφή.


Πηγή: iefimerida.gr - https://www.iefimerida.gr/news/244554/tzanis-tzoplin-i-imera-poy-egine-i-proti-gynaika-rok-star-eikonesvinteo

Φωτογραφία: https://el.wikipedia.org/ 

O Μαγικός Αυλός του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ - Αρχείο ήχου

Το Θέμα

Προέλευση εικόνας: : https://www.historical-quest.com

Πηγή: https://www.youtube.com

Μάιλς Ντέιβις: Μια σκοτεινή ιδιοφυΐα

Το Θέμα

57 χρόνια μετά την κυκλοφορία του εμβληματικού 'Kind of Blue', το ΟΝΕΜΑΝ σκιαγραφεί το προφίλ του ανθρώπου που άλλαξε τη μουσική όσες φορές το έκρινε σκόπιμο.
 
Κωνσταντίνος Δέδες 

Μια γυναίκα πολιτικού (φημολογείται πως ήταν η γυναίκα του προέδρου), στο γεύμα που είχε παραθέσει ο πρόεδρος της Αμερικής, Ρίγκαν, στον Λευκό Οίκο σε διάφορες προσωπικότητες, τον ρώτησε: «Εσύ τι έχεις κάνει στη ζωή σου και είναι τόσο σημαντικό;». Εκείνος, με υπεροψία αλλά και ειλικρίνεια, απάντησε: «Έχω αλλάξει την μουσική πέντε με έξι φορές».

Μπήποπ, ορχηστρική τζαζ, χαρντ-μποπ, τζαζ-ροκ, κουλ τζαζ, φιούζον, αυτά και άλλα πολλά μουσικά ρεύματα της «μαύρης μουσικής», πέρασαν, παίχτηκαν και γιγαντώθηκαν από την θρυλική τρομπέτα του Μάιλς Ντέιβις. Όμως δεν ήταν μόνο η μουσική που πέρασε από τη ζωή του. Πέρασαν επίσης γυναίκες, πολλές και όμορφες, χρήματα, δόξα, δοκιμασίες, αλλά και ναρκωτικά. Ο «Νταλί της τζαζ», ήταν μία παράξενη προσωπικότητα, είχε -όπως οι περισσότερες ιδιοφυίες- περίπλοκο και εκρηκτικό χαρακτήρα, είχε μοναδικό στυλ. Από εκείνον πήγαζε μια σοβαρότητα που σε συνδυασμό με τη βραχνή φωνή του μπορούσε εύκολα να σου μεταφέρει φόβο. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς του 20ου αιώνα, καθώς η κληρονομιά που άφησε πίσω του, επηρέασε και εξέλιξε τη μουσική του χθες και του σήμερα.

Τα πρώτα βήματα

Το 1944, οι Τσάρλι Πάρκερ και Ντίζυ Γκιλέσπι έπαιξαν στο St.Luis ως μέλη της μπάντας του Μπίλυ Εκστάιν. Όντας ήδη πολύ καλός σε αυτό που έκανε, ο 18χρονος τότε Μάιλς, πήρε τη θέση ενός από τους τρεις τρομπετίστες της μπάντας που αρρώστησε. Μετά από δύο βδομάδες, ανακοίνωσε στους γονείς του πως θα ακολουθήσει τη μπάντα στην περιοδία της, κάτι που τελικά δεν έγινε, αφού οι γονείς του ήταν αρνητικοί. Μπόρεσε όμως να πάρει τη συγκατάθεσή τους για να μεταβεί στη Νέα Υόρκη και να σπουδάσει κλασική μουσική στο φημισμένο Juilliard. Το 1944, απέκτησε και το πρώτο του παιδί, την Τσέρυλ, με την τότε κοπέλα του, Αϊρήν.

 

Η πόλη της Νέας Υόρκης ήταν φιλόξενη για τους νέους μουσικούς και ο Ντέιβις εξέλιξε το ταλέντο του παίζοντας σε διάφορα μαγαζιά. Γνώρισε τη γενιά των μπίτνικ, έζησε και μίλησε μαζί τους. Ένα χρόνο αργότερα, το 1945, έκανε το δισκογραφικό του ντεμπούτο, παίζοντας για τον τραγουδιστή της μπλουζ, Ράμπερλεγκς Γουίλιαμς. Ο ίδιος, βέβαια, μετά από πολλά χρόνια, δήλωσε πως θέλει να ξεχάσει αυτόν το δίσκο. Τον ίδιο καιρό, ήταν συγκάτοικος με τον Τσάρλι Πάρκερ, αφήνοντας τη σχολή και παίζοντας για του κουιντέτο του Bird. Το 1945, χαρακτηρίζεται ως χρονιά-καμπή για τον Ντέιβις, αφού πέρα από την μουσική του εξέλιξη και αναγνώριση από το κοινό, άρχισε να καταναλώνει αλκοόλ και να καπνίζει. Το 1947, ανακυρήχθηκε από το περιοδικό Esquire ως ο καλύτερος νεαρός τρομπετίστας.

Η σχέση αγάπης και μίσους με τον Τσάρλι Πάρκερ

«Ήταν ο μεγαλύτερος άλτο σαξοφωνίστας που υπήρξε ποτέ. Τέλος πάντων, έτσι ήταν ο Bird - σπουδαίος και μεγαλοφυής μουσικός, αλλά ρε παιδάκι μου, ο πιο λεχρίτης και ο πιο άπληστος κερατάς που πέρασε ποτέ από τον πλανήτη, ή τουλάχιστον που γνώρισα εγώ». Με αυτά τα λόγια στην αυτοβιογραφία του, ο Μάιλς ρίχνει φως στην περίεργη σχέση που είχε με τον Τσάρλι Πάρκερ, τον μέντορά του και φίλο για αρκετά χρόνια, χωρίς όμως να παραγνωρίζει τη βοήθεια και την συμβολή του Πάρκερ στην εξέλιξή του, λέγοντας αρκετές φορές, πως οι Bird και Ντίζυ Γκιλέσπι, ήταν οι σημαντικότερες επιρροές και οι μεγαλύτεροι δάσκαλοί του.

Η γνωριμία με την ηρωίνη και η εξάρτηση

Η πρώτη επαφή του Μάιλς Ντέιβις με τα ναρκωτικά ήταν το καλοκαίρι του 1946, όταν ο ντράμερ της ορχήστρας του Μπίλυ Εκστάιν που τότε συμμετείχε, του πρόσφερε κοκαΐνη. Κατά την διάρκεια της περιοδίας δοκίμασε επίσης και ηρωίνη, κάτι που θα μετάνιωνε για το υπόλοιπο της ζωής του, λέγοντας πως ήταν ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματά του. Στα τέλη του 1949, σε μια περιοδεία του στο Παρίσι, ερωτεύεται την Ζυλιέτ Γκρεκό. Η επιστροφή στην Αμερική, ο χωρισμός τους, αλλά και οι κριτικοί που πίστωναν την επιτυχία της κουλ τζαζ στους συνεργάτες του και όχι σε εκείνον, τον ώθησαν στην ηρωίνη, αυτή τη φορά για τα καλά. Στις συναυλίες του, οι επιπτώσεις έγιναν εμφανείς. Πολλές φορές δεν μπορούσε ούτε να κρατήσει την τρομπέτα του. Προσπαθώντας να ξεπεράσει τον εθισμό του, κλειδώθηκε στο πατρικό του για ημέρες, ενώ απέφευγε να δίνει συναυλίες στη Νέα Υόρκη.

Στα είκοσι πέντε του χρόνια πλέον και με δύο παιδιά, ο Ντέιβις πάλευε με τον κακό του δαίμονα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως η περίοδος αυτή δεν ήταν δημιουργική. Έπαιξε πλάι στον Αρτ Μπλέικι και Σόνι Ρόλινς, βάζοντας τις βάσεις για τη χαρντ μποπ, ενώ γνωρίστηκε με τον Τζον Κολτρέιν. Μαζί με τον Train και άλλους εξαίσιους μουσικούς, θα ηχογραφήσουν το 1956 τους δίσκους Relaxin With Τhe Μiles Davis Quintet, Steamin With Τhe Μiles Davis Quintet, Workin With Τhe Μiles Davis Quintet και Cookin With Τhe Μiles Davis Quintet. Το κουιντετο αυτό, θεωρείται αν όχι το καλύτερο, ένα από τα κορυφαία στην ιστορία της τζαζ.

Οι δίσκοι που άλλαξαν τη μουσική

Λένε, πως οι παλαιότεροι θυμούνται την πρώτη φορά που άκουσαν κάποιο δίσκο του Ντέιβις, όπως θυμούνται τις δολοφονίες των Κένεντυ και Λένον. Ήταν, δηλαδή, μια ιστορική στιγμή για εκείνους. Στους δίσκους The Birth of the Cool (1949/50), Kind of Blue (1959), Sketches of Spain (1960), Bitches Brew (1970), Pangaea (1975) και Tutu (βραβείο Grammy 1987), μπορεί εύκολα κάποιος να καταλάβει για ποιο λόγο, ο τρομπετίστας από το St.Luis, συγκέντρωσε και εξακολουθεί να συγκεντρώνει τον θαυμασμό κάθε μουσικόφιλου. Μέσα από αυτούς τους δίσκους, καταλαβαίνει κανείς τις πρωτοποριακές ιδέες του Μάιλς Ντέιβις, πως έκανε τη μοντέρνα τζαζ, την ευρωπαϊκή κλασική μουσική, τη φανκ, τη σκληρή ροκ όπως του Τζίμι Χέντριξ (ο σύντομος θάνατός του δεν επέτρεψε στους δύο να συνεργαστούν) να γίνουν ένα.

Kind of Blue

Είναι ο πρώτος σε πωλήσεις τζαζ δίσκος, ενώ στο μουσικό περιοδικό Rolling Stone, κατατάσσεται στη 12η θέση με τους καλύτερους δίσκους όλων των εποχών. Αν κάποιος σέβεται τη συλλογή του, το Kind of Βlue πρέπει να βρίσκεται σε αυτή. Είναι ο δίσκος που όχι μόνο άλλαξε τον τρόπο που έβλεπαν κάποιοι την τζαζ, αλλά άλλαξε την μουσική γενικότερα. Το Kind of Blue, με πάνω από 4εκ. αντίτυπα, είναι ένα από τα μεγαλύτερα μουσικά δημιουργήματα του 20ου αιώνα. Ηχούσε διαφορετικά από την γνωστή τζαζ εκείνη την εποχή. Ο Ντέιβις ήταν η ιδιοφυία, ενώ οι Έβανς, Κολτρέιν και Άντερεϊ ήταν ανάμεσα στους καλύτερους μουσικούς εκείνης της εποχής. Όλοι τους δημιουργούσαν ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς και το σημαντικότερο είναι πως δέχθηκαν την πρόκληση να πάνε αντίθετα από το τότε μουσικό ρεύμα της τζαζ, τη μπημποπ. Το κατάφεραν και μάλιστα με πανηγυρικό τρόπο αφού από το πρώτο μόλις κομμάτι του δίσκου, το So What, το ελεύθερο και ρυθμικό στυλ είναι φανερό. Ένας ακόμα λόγος που κάνει το Kind of Blue τόσο σημαντικό, είναι πως δεν υπήρξε συνέχεια. Λίγο μετά τις ηχογραφήσεις, η μπάντα διαλύθηκε. O Άντερλεϊ αποφάσισε να να ασχοληθεί εκ νέου με το να παίζει γκοσπελ, ο Έβανς σχημάτισε το δικό του πιάνο τριο και ο Κολτρέιν ακολούθησε τον δικό του δρόμο, όπως και ο Ντέιβις.

Η ροκ πλευρά του

Ο δίσκος Miles in the Sky που κυκλοφόρησε το 1968, ήταν η γνωριμία του κοινού με την φιούζον και τζαζ-ροκ. Ένας μουσικός σαν τον Ντέιβις δεν θα μπορούσε να μείνει μακριά από τον ροκ ήχο εκείνης της εποχής, αντίθετα, ήταν ένας από αυτούς που τον καθόρισε. Ακολούθησε το Filles de Kilimanjaro, το ιστορικό In a Silent Way με περισσότερο ψυχεδελικό ήχο, για να έρθει το απίστευτα πρωτοποριακό Bitches Brew. Πως κατάφερε ο Μάιλς να βγάλει αυτό το αποτέλεσμα; Με τον πιο απλό τρόπο. Άφησε τους μουσικούς και τον εαυτό του να αυτοσχεδιάσουν.

Ο στυλάτος Μάιλς Ντέιβις

«Η μητέρα μου φορούσε γούνες και διαμάντια, ντυνόταν πάντα με την τελευταία λέξη της μόδας. Ήταν πάντα ντυμένη στην τρίχα. Της έμοιασα όχι μόνο στην εμφάνιση αλλά και στην αγάπη της για τα ρούχα και το καλό γούστο». Αν σας μοιάζει περίεργο πως η μητέρα του Ντέιβις φορούσε διαμάντια εκείνη την δύσκολη εποχή για τους έγχρωμους, είναι γιατί τόσο αυτή όσο και ο πατέρας του, κατάγονταν από ευκατάστατη οικογένεια. Από μικρή ηλικία, ο πατέρας του του αγόραζε όμορφα κοστούμια, ενώ όταν μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, η μόδα άνθιζε και άλλαζε συνεχώς. Με την πάροδο του χρόνου, ο «Πρίγκιπας του Σκότους», μόνο σκοτεινός δεν ήταν, αφού τα πολύχρωμα και εκκεντρικά ρούχα του έλαμπαν πάνω στη σκηνή. Πριν το Birth of the Cool, προτιμούσε κοστούμια Brooks Brothrers, στη συνέχεια ακολούθησε ένα πιο ευρωπαϊκό στύλ, με τα ιταλικά κοστούμια να έχουν την τιμητική τους. Τη δεκαετία του 1970, ο Ντέιβις είχε συνδυάσει άψογα τη μουσική της φανκ με το ντύσιμό του. Ήταν από τους λίγους που μπορούσαν να φορέσουν τεράστια γυαλιά, μωβ παντελόνια και περίεργες ζακέτες χωρίς να γελοποιηθούν. Όπως έλεγε ο ίδιος. άλλωστε: «για μένα η ζωή και η μουσική, έχουν να κάνουν με το στυλ».

Οι γυναίκες της ζωής του

Παντρεύτηκε και χώρισε τρεις φορές. Η πρώτη του γυναίκα ήταν η Φράνσις Τέιλορ (χορεύτρια), στη συνέχεια η Μπέτι Μάμπρι (τραγουδίστρια) και Σίσελι Τάισον (ηθοποιός). Με την Αϊρήν δεν παντρεύτηκε ποτέ. Απέκτησε τρεις γιούς και μία κόρη. Στα αμέτρητα άρθρα που μπορεί κάποιος να διαβάσει στο διαδίκτυο για τον Ντέιβις, δε γίνεται συχνή αναφορά στη βίαιη συμπεριφορά του απέναντι στις γυναίκες, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να κρατήσουν στην αφάνεια αυτό το μελανό σημείο της προσωπικής του ζωής. H πρώτη του γυναίκα, Φράνσις, σε συνέντευξή της είχε δηλώσει: «Έφυγα τρέχοντας για τη ζωή μου αρκετές φορές». Ο Μάιλς, υπήρξε ρομαντικός μόνο στα πρώτα χρόνια της ζωής του και στη συνέχεια μόνο στις εξαιρετικές του μπαλάντες. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την προσωπική του ζωή με δύο κομμάτια. Το πρώτο, είναι το γλυκό και όμορφο κομμάτι σαν το Blue in Green που εμφανίζει τον σεβασμό και την αγάπη του απέναντι στις γυναίκες. Το δεύτερο, το Bitches Brew, που εμφανίζει την σκληρή και επιθετική του συμπεριφορά απέναντι σε αυτές.

Το ατύχημα και η μετριότητα

​Το 1972, σε ατύχημα που είχε με το αυτοκίνητό του, έσπασε και τα δύο του πόδια. Αυτή ήταν η αρχή μιας στείρας -από δημιουργικής πλευράς- περιόδου, με τον Ντέιβις να κινείται στη μετριότητα. Βασίστηκε πάνω στο Bitches Brew και κάθε του δίσκος ήταν επηρεασμένος από αυτόν, χωρίς όμως το τελικό αποτέλεσμα να είναι ιδιαίτερο. Με τους πόνους στο γοφό να τον ταλαιπωρούν, έμεινε μακριά από τη μουσική για πέντε ολόκληρα χρόνια. Το 1981, παντρεμένος με την Σίσελι Τάισον πλέον, επιστρέφει στις ηχογραφήσεις. Το The Man with the Horn, ήταν η μεγαλύτερη εμπορική του επιτυχία μετά το Bitches Brew, με τους λάτρεις της μουσικής του, ωστόσο, να εκφράζουν τα παράπονά τους, λέγοντας  πως ο Μάιλς έχει επηρεαστεί αρνητικά από τον ποπ ήχο της εποχής. Στη συνέχεια έκανε πειραματισμούς με τη χιπ-χοπ μουσική έχοντας πάντα απέναντί του τους κριτικούς. Δεν ήταν λίγες οι φορές που Ντέιβις δήλωνε ανοικτά την αντιπάθειά του γι'αυτούς. Η απάντηση ήρθε το 1986, με τον δίσκο Τutu. Η τρομπέτα του ήταν το μόνο «ζωντανό» όργανο σε αυτές τις ηχογραφήσεις, δείχνοντας σε όλους πως όταν ήθελε να κάνει κάνει κάτι καλό, απλά το έκανε.

Τα πολλά πρόσωπα του Μάιλς

Πέρα από την αγάπη του για τη μουσική, ο Μάιλς Ντέιβις είχε αδυναμία στο μποξ, ενώ δεν έκρυψε ποτέ πως η ασχολία του με αυτό, τον βοήθησε να ξεπεράσει τον εθισμό του με τα ναρκωτικά. O δίσκος A Tribute to Jack Johnson, είναι αφιερωμένος στον πυγμάχο, Τζακ Τζόνσον, άνθρωπο που ο Ντέιβις θαύμαζε. Επίσης, στον ελεύθερό του χρόνο, έπαιζε μπάσκετ και σε ένα σπάνιο βίντεο, εμφανίζεται μαζί με τον Τζον Λένον να σουτάρουν βολές. Προς στο τέλος της ζωής του, ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, κυκλοφόρησαν βιβλία με τα έργα του, ενώ κάποια από αυτά εμφανίστηκαν στα εξώφυλλα των δίσκων του. Εμφανίστηκε στο Miami Vice, στην ταινία Dingo και έκανε διαφημίσεις για τον ραδιοφωνικό σταθμό New York jazz station.

1991: H τρομπέτα σίγησε

Αναπνευστική ανεπάρκεια, πνευμονία και εγκεφαλικό. Αυτά τα τρία μαζί, κέρδισαν σε μια άνιση μάχη τον Μάιλς Ντέιβις στις 28 Σεπτεμβρίου του 1991. Ήταν μόλις εξήντα πέντε ετών. Φυσικά, είχε προνοήσει, αφήνοντας πίσω του μια σειρά από δίσκους που είναι ικανοί να μεγαλώσουν μουσικά ολόκληρες γενιές. Ο πρωτοποριακός του ήχος και η κληρονομιά του, κρατούν ακόμα τη μουσική της τζαζ ζωντανή, ακόμα και αν δε βρίσκεται πλέον πάνω στη σκηνή ή στο στούντιο συνθέτοντας μαζί με τον Γκιλ Έβανς. Ο «Πρίγκιπας του Σκότους», αποφάσισε να κατεβάσει την τρομπέτα του και να αποχωρήσει σιωπηλός, όπως πάντα. Γιατί ποτέ δεν του άρεσε να μιλά πολύ, ούτε επεδίωξε παραπάνω φήμη από αυτή που του αναλογούσε. Ήξερε καλά τι είχε πετύχει και δεν χρειαζόταν κανένα περιοδικό να το επιβεβαιώσει. Δεν είναι θρύλος, δεν του άρεσε αυτός ο χαρακτηρισμός, γιατί όπως ο ίδιος θα έλεγε:  «Ξέρω τι έχω κάνει για τη μουσική, όμως μην με αποκαλείται θρύλο, πείτε με απλά Μάιλς Ντέιβις».

Η τελευταία παράσταση:

Πηγή: https://www.oneman.gr

Μαρία Κάλλας, η ντιβίνα...

Το Θέμα

Η Μαρία Σοφία Άννα Καικιλία Καλογεροπούλου, όπως ήταν το πλήρες ελληνικό όνομά της, γεννήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου του 1923 στη Νέα Υόρκη, όπου είχαν μεταναστεύσει οι γονείς σε αναζήτηση καλύτερη τύχης.

Έκανε τα πρώτα μαθήματα πιάνου-σολφέζ σε ηλικία 11 ετώ. Το 1937 εγκαταστάθηκε με τη μητέρα της και τη μεγάλη αδελφή της στην Αθήνα, μετά το διαζύγιο των γονιών της και εγγράφηκε στο Εθνικό Ωδείο, με δασκάλους τη Μαρία Τριβέλλα (τραγούδι), την Ήβη Πανά (πιάνο) και τον Γεώργιο Καρακαντά (μελοδραματική). Ο πρώτος ρόλος της ήταν η «Σαντούτσα» στην όπερα του Μασκάνι «Καβαλερία Ρουστικάνα», σε μία παράσταση των μαθητών του ωδείου. Το 1939 εγγράφηκε στο Ωδείο Αθηνών στην τάξη τραγουδιού της διάσημης Ελβίρα ντε Ιντάλγκο (σημαντική τραγουδίστρια της όπερας στις αρχές του 20ου αιώνα), κοντά στην οποία γνώρισε την υψηλή τεχνική των ρόλων του ιταλικού ρομαντικού ρεπερτορίου.

Το 1940 προσλήφθηκε στη Λυρική Σκηνή του τότε Βασιλικού Θεάτρου και το 1941 πρωτοεμφανίστηκε ως «Βεατρίκη» στην οπερέτα Βοκκάκιος του Σουπέ. Στη συνέχεια και ως το 1945 πρωταγωνίστησε στην Τόσκα (1942, 1943), στον Κάμπο του Ντ' Αλμπέρ (1944, 1945), στην Καβαλερία Ρουστικάνα (1944), στον Πρωτομάστορα του Μανώλη Καλομοίρη (1944, το μόνο ελληνικό έργο που τραγούδησε), στον Φιντέλιο του Μπετόβεν (1944) και την οπερέτα Ο Ζητιάνος Φοιτητής του βιεννέζου συνθέτη Καρλ Μιλέκερ (1945).

Τον Σεπτέμβριο του 1945 επέστρεψε στη γενέτειρά της, στην Αμερική, όπου ζούσε ο πατέρας της, για να προωθήσει τη διεθνή της καριέρα, αλλάζοντας το επίθετό της σε Κάλλας. Παρότι έμεινε άνεργη έως το 1947, δεν το έβαλε κάτω και μετά από μία επιτυχημένη ακρόαση της ανέθεσαν να τραγουδήσει την «Τζιοκόντα» στην ομώνυμη όπερα του Αμίλκαρε Πονκιέλι στην Αρένα της Βερόνας, έναν από τους σπουδαιότερους λυρικούς χώρους της Ιταλίας. Αν και γλίστρησε στη γενική δοκιμή και στραμπούλιξε τον αστράγαλό της, κατάφερε να κάνει με επιτυχία το πρώτο σημαντικό βήμα της σταδιοδρομίας της στις 2 Αυγούστου του 1947.

Μαέστρος της παράστασης ήταν ο διάσημος Τούλιο Σεραφίν, ο οποίος θαύμαζε τη φωνή της και έγινε δάσκαλός της, διευρύνοντας τους τεχνικούς και ερμηνευτικούς της ορίζοντες. Όμως, στη Βερόνα ζούσε και ο βιομήχανος Τζιανμπατίστα Μενεγκίνι, με τον οποίο παντρεύτηκε τον Απρίλιο του 1949,  παρότι είχε τα διπλά της χρόνια. Με τη βοήθεια του Μενεγκίνι η καριέρα της Κάλλας απογειώθηκε. Το 1951 τραγούδησε στη «Σκάλα» του Μιλάνου (άντρο της μεγάλης αντιπάλου της Ρενάτα Τεμπάλντι) τους Σικελικούς Εσπερινούς του Βέρντι. Το 1954 η Κάλλας υποβλήθηκε σε δίαιτα για να χάσει κιλά και να μπορεί να ενσαρκώνει τους ρόλους της, όχι μόνο με τη φωνή της, αλλά και με το παρουσιαστικό της.

Μετά τη «Σκάλα» του Μιλάνου ήταν η σειρά της Μητροπολιτικής Όπερας της Νέας Υόρκης (ΜΕΤ) να υποκλιθεί στο φαινόμενο Μαρία Κάλλας το 1956. Ο μύθος της είχε αρχίσει να δημιουργείται, βοηθούντος και του Τύπου.

Το καλοκαίρι του 1957 εμφανίστηκε στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και κυριολεκτικά αποθεώθηκε.

Από το 1958, όμως, άρχισε η καθοδική της πορεία. Η εξαντλητική δίαιτα στην οποία είχε υποβληθεί και οι φωνητικοί ακροβατισμοί της είχαν επιπτώσεις στην ποιότητα της φωνής της, η οποία σταδιακά άρχισε να αδυνατίζει στις υψηλές νότες. Τον Ιανουάριο στη Ρώμη αποχώρησε με την πρώτη πράξη της Νόρμας του Μπελίνι και αποδοκιμάστηκε από το κοινό και τον Μάιο η «Σκάλα» του Μιλάνου της διέκοψε το συμβόλαιο.

Την ίδια χρονιά συνεργάστηκε με τους Αλέξη Μινωτή και Γιάννη Τσαρούχη για μια νέα παραγωγή της Μήδειας του Κερουμπίνι στη νεότευκτη Όπερα του Ντάλας. Αυτή η παράσταση μεταφέρθηκε το 1959 στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου και σ’ αυτή τη θριαμβευτική «πρεμιέρα» η Κάλλας γνώρισε τον Αριστοτέλη Ωνάση.

Οι εμφανίσεις της από το 1960 άρχισαν να αραιώνουν. Το καλοκαίρι του 1960 τραγούδησε Νόρμα στην Επίδαυρο και τον επόμενο χρόνο στον ίδιο χώρο Μήδεια. Η παράσταση αυτή μεταφέρθηκε και στη Σκάλα του Μιλάνου την περίοδο 1961-1962. Το 1962 τραγούδησε Όμπερον του Βέμπερ στο Λονδίνο και οι Τάιμς έγραψαν «Τώρα πια η φωνή της μπορεί να χαρακτηριστεί άσχημη και εκτός τόνου», όμως το κοινό συνέχισε να την αποθεώνει.

Το 1965 αποσύρθηκε οριστικά από τις λυρικές παραστάσεις, παρά την εξαιρετική Τόσκα που τραγούδησε στη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης. Το κύκνειο άσμα της ήταν η Νόρμα, που ανέβηκε στο Παρίσι, στις 29 Μαΐου του 1965. Στην τρίτη πράξη της όπερας του Μπελίνι κατέρρευσε επί σκηνής και μεταφέρθηκε λιπόθυμη στο καμαρίνι της.

Στη συνέχεια προσπαθεί να βάλει μια τάξη στα προσωπικά της. Ζητά διαζύγιο από τον σύζυγό της για να παντρευτεί τον Ωνάση, ο οποίος αρνείται να της το δώσει. Το 1966 απεκδύεται την αμερικανική υπηκοότητα και λαμβάνει την ελληνική. Με αυτή της την ενέργεια λύεται και τυπικά ο γάμος της με τον Μενεγκίνι. Πλέον, ελπίζει ότι ο Αριστοτέλης Ωνάσης θα της ζητήσει να παντρευτούν, κάτι που τελικά δεν συμβαίνει, καθώς τον Ιούλιο του 1968 ο Έλληνας μεγιστάνας παντρεύεται τη χήρα του Αμερικανού Προέδρου Κένεντι, Τζάκυ. Αυτή του η πράξη βυθίζει σε κατάθλιψη την κορυφαία υψίφωνο.

Καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες να ξεπεράσει τα προσωπικά της προβλήματα, επανακάμπτοντας στην καλλιτεχνική δράση. Παίζει στην κινηματογραφική εκδοχή της Μήδειας του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Πιερ-Πάολο Παζολίνι (1969), ηχογραφεί δίσκους, διδάσκει όπερα στη μουσική σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης και δίνει ρεσιτάλ με ένα παλιό της γνώριμο, τον ιταλό τενόρο Τζουζέπε Ντι Στέφανο, που κι αυτός αντιμετώπιζε φωνητικά προβλήματα. Η τελευταία της εμφάνιση έγινε στην πόλη Σαπόρο της Ιαπωνίας στις 11 Δεκεμβρίου του 1974.

Έκτοτε, η Μαρία Κάλλας κλείστηκε στο διαμέρισμά της στο Παρίσι. Η μεγάλη ντίβα έφυγε από τη ζωή το πρωί της 16ης Σεπτεμβρίου 1977 από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία 54 ετών.

Προέλευση φωτογραφίας: https://www.pemptousia.gr

Πηγή: http://artinews.gr

 

Ανδρέας Εμπειρίκος - Εις την Οδόν των Φιλελλήνων (απόσπασμα) ... "έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου"

Το Θέμα

Εις την Οδόν των Φιλελλήνων

 Στον Conrad Russel Rooks

Mια μέρα που κατέβαινα στην οδόν των Φιλελλήνων, μαλάκωνε η άσφαλτος κάτω απ' τα πόδια και από τα δένδρα της πλατείας ηκούοντο τζιτζίκια, μέσ' στην καρδιά των Aθηνών, μέσ' στην καρδιά του θέρους.
      Παρά την υψηλήν θερμοκρασίαν, η κίνησις ήτο ζωηρά. Aίφνης μία κηδεία πέρασε. Oπίσω της ακολουθούσαν πέντε-έξη αυτοκίνητα με μελανειμονούσας, και ενώ στα αυτιά μου έφθαναν ριπαί πνιγμένων θρήνων, για μια στιγμή η κίνησις διεκόπη. Tότε, μερικοί από μας (άγνωστοι μεταξύ μας μέσ' στο πλήθος) με άγχος κοιταχθήκαμε στα μάτια, ο ένας του άλλου προσπαθώντας την σκέψι να μαντεύση. Έπειτα, διαμιάς, ως μία επέλασις πυκνών κυμάτων, η κίνησις εξηκολούθησε.
      Ήτο Iούλιος. Eις την οδόν διήρχοντο τα λεωφορεία, κατάμεστα από ιδρωμένον κόσμο ― από άνδρας λογής-λογής, κούρους λιγνούς και άρρενας βαρείς, μυστακοφόρους, από οικοκυράς χονδράς, ή σκελετώδεις, και από πολλάς νεάνιδας και μαθητρίας, εις των οποίων τους σφικτούς γλουτούς και τα σφύζοντα στήθη, πολλοί εκ των συνωθουμένων, ως ήτο φυσικόν, επάσχιζαν (όλοι φλεγόμενοι, όλοι στητοί ως Hρακλείς ροπαλοφόροι) να κάμουν με στόματα ανοικτά και μάτια ονειροπόλα, τας συνήθεις εις παρομοίους χώρους επαφάς, τας τόσον βαρυσημάντους και τελετουργικάς, άπαντες προσποιούμενοι ότι τυχαίως, ως εκ του συνωστισμού, εγίνοντο επί των σφαιρικών θελγήτρων των δεκτικών μαθητριών και κορασίδων αυταί αι σκόπιμοι και εκστατικοί μέσα εις τα οχήματα επαφαί - ψαύσεις, συνθλίψεις και προστρίψεις.
      Nαι, ήτο Iούλιος· και όχι μόνον η οδός των Φιλελλήνων, μα και η Nτάπια του Mεσολογγιού και ο Mαραθών και οι Φαλλοί της Δήλου επάλλοντο σφύζοντες στο φως, όπως στου Mεξικού τας αυχμηράς εκτάσεις πάλλονται ευθυτενείς οι κάκτοι της ερήμου, στην μυστηριακή σιγή που περιβάλλει τας πυραμίδας των Aζτέκων.
      Tο θερμόμετρον ανήρχετο συνεχώς. Δεν ήτο θάλπος, αλλά ζέστη - η ζέστη που την γεννά το κάθετο λιοπύρι. Kαι όμως, παρά τον καύσωνα και την γοργήν αναπνοήν των πνευστιώντων, παρά την διέλευσιν της νεκρικής πομπής προ ολίγου, κανείς διαβάτης δεν ησθάνετο βαρύς, ούτε εγώ, παρ' όλον ότι εφλέγετο ο δρόμος. Kάτι σαν τέττιξ ζωηρός μέσ' στην ψυχή μου, με ηνάγκαζε να προχωρώ, με βήμα ελαφρόν υψίσυχνον. Tα πάντα ήσαν τριγύρω μου εναργή, απτά και δια της οράσεως ακόμη, και όμως, συγχρόνως, σχεδόν εξαϋλούντο μέσα στον καύσωνα τα πάντα - οι άνθρωποι και τα κτίσματα - τόσον πολύ, που και η λύπη ακόμη ενίων τεθλιμμένων, λες και εξητμίζετο σχεδόν ολοσχερώς, υπό το ίσον φως.
      Tότε εγώ, με ισχυρόν παλμόν καρδίας, σταμάτησα για μια στιγμή, ακίνητος μέσα στο πλήθος, ως άνθρωπος που δέχεται αποκάλυψιν ακαριαίαν, ή ως κάποιος που βλέπει να γίνεται μπροστά του ένα θαύμα και ανέκραξα κάθιδρως:
      "Θεέ ! O καύσων αυτός χρειάζεται για να υπάρξη τέτοιο φως ! Tο φως αυτό χρειάζεται, μια μέρα για να γίνη μια δόξα κοινή, μια δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Eλλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί, στον κόσμον εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου".

(από την Oκτάνα, Ίκαρος 1980) 

Προέλευση φωτογραφίας: https://filologika.gr

Πηγή: http://www.snhell.gr (Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού)

Καιρός στον Πύργο