Έμποροι και εμπορικές συντροφίες στον Πύργο της επαναστατικής δεκαετίας του 1820. - Ένα ανέκδοτο ναυλοσύμφωνο με τον έμπορο Salvatore Gambin

του Διονύση (Σάκη) Τραμπαδώρου

 

Το πρώτο χρονολογικά έγγραφο το οποίο αφορά σύσταση εμπορικής συντροφίας στην περιοχή του Πύργου είναι αυτό που δημοσιεύει ο Χρυσανθακόπουλος, με ημερομηνία 1^η Μαρτίου 1797, και, συγκεκριμένα, τη σύσταση συντροφίας μεταξύ του Γιάννη Μοσχούλα και του Γιωργάκη Αυγερινού.

Το έγγραφο υπογράφεται ως εξής: «γιανις μοςκουλας βεβεονο», «σταθις πατρινος μαρτιρο», «δοκτωρ νικολαος σισινης μαρτυρο», ενώ στο πίσω μέρος της επιστολής αναφέρεται η εξής φράση: «μολογία τοῦ κυρ γιανη μουσκοῦλα»[1].

Οι έμποροι και οι επωνυμίες των εμπορικών συντροφιών που δραστηριοποιήθηκαν κατά τη δεκαετία του 1820, στον Πύργο, είναι οι εξής: Σαλβατόρος Γαμπής (Salvatore Gambin) Μαλτέζος, Βασίλειος Ιωάννου και Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Βασίλειος Ιωάννου και Συντροφία,  Παναγιώτης Καννελόπουλος και Συντροφία, Πέλυτον Πελτράν, Μιχαήλ Στεμ(ν)ιτζιώτης (Σπετσιώτης), Μιχαήλ Στεμ(ν)ιτζιώτης και Συντροφία (Σπέτσες), Κωνσταντίνος Κεραμιδόπουλος[2] (Πύργιος), Αναγνώστης Ζαφειρόπουλος και Συντροφία (το όνομα αυτό το βρίσκουμε και σε βιβλίο του Β. Κρεμμυδά, ως σύγαμβρο του Αντώνη Σαλβαρά[3]) Γρηγόρης Κυριακόπουλος (Πύργιος) και Δημήτριος Κασκαντέρος (σύντροφοι), Σπυρίδωνας και Αναστάσιος Χέλμης (Ζακύνθιοι), Γαβρίλης και Γερόλυμος Μακρής (Κεφαλλήνες), Χρήστος Δαραλέξης (Πύργιος), Ιωάννης Καρυτινός, Νικόλαος Σταματόπουλος (κάτοικος Λευκάδας), Ιωάννης Αναγνώστου, Παύλος Μιχαλίτζης, Νικόλαος Γιοβάνης (Γαλαξιδιώτης) Κωνσταντίνος Πατρινός (Σπετσιώτης), Αναστάσιος Ι. Λεονταρίτης (Πύργιος) Διονύσιος Χατζηγιάννης - Μητρόπουλος (Πύργιος). και Δημήτριος Λαμπίκης Καραντζάς, «Βυζάντιος» όπως αναφέρει στα έγγραφα, δηλαδή Κωνσταντινουπολίτης

Ενδεχομένως, κάποιοι από αυτούς να ήταν και ναυτικοί, όπως οι Σπυρίδωνας και Αναστάσιος Χέλμης και Νικόλαος Γιοβάνης.

Έρευνα - σταχυολόγηση – μεταγραφή: Διονύσης (Σάκης) Τραμπαδώρος

Χαρακτηριστικά του εγγράφου: Τυπικό δείγμα συμβολαίου που εξάγεται από το Μνημονείο του Πύργου επί Κουβαρά, εύκολο στην κατανόηση, γενικώς, αλλά με δυσκολίες στην ακριβή απόδοση.

Παρουσίαση εγγράφου

Συμφωνητικό ναύλωσης πλοίου, Δημόσιος Μνήμων Πύργου Στέλιος Α. Κουβαράς, α/σ 144/4 Δεκεμβρίου 1829/Πύργος Ηλείας.

Συμφωνητικό ναύλωσης του πλοίου «Παναγία Παντοχαρά», με σημαία του Ιονίου Κράτους, μεταξύ του πλοίαρχου Σπύρου Βλαστού, Ζακυνθίου και του Σαλβατόρου Γαμπή (Salvatore Gambin), Μαλτέζου.

Ο Salvatore Gambin, παρ΄ ότι Μαλτέζος στην καταγωγή, είχε πολιτογραφηθεί ως Ζακύνθιος, με βάση την νομοθεσία του Ιονίου Κράτους για τους ξένους, οι οποίοι όταν πληρούσαν κυρίως το κριτήριο του χρόνου μόνιμης διαμονής στα Επτάνησα, θεωρούντο πολίτες του Κράτους αυτού.

Σκοπός την ναύλωσης ήταν η μεταφορά μουλαριών και αλόγων από το Κατάκωλο ἢ τον Κόρακα ἢ το Πυργί (υποτυπώδη λιμάνια της περιοχής του Πύργου εκείνη την εποχή) στη Ζάκυνθο.

Για το Κατάκωλο δεν χρειάζεται να πούμε που τοποθετείται, παρ΄ότι το Κατάκωλο εκείνης της εποχής ελάχιστη σχέση έχει με το σημερινό, από την άποψη της τοπογραφίας. Για τον Κόρακα παρ΄ότι υπάρχει και η άποψη ότι πρόκειται για τον σημερινό Άγιο Ανδρέα, εμείς πιστεύουμε, βάση έγγραφων μαρτυριών, ότι πρόκειται για την ευρύτερη περιοχή της σημερινής παραλίας του Κόρακα, στο Κορακοχώρι, ενώ για το σκάλωμα του Πυργίου δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τοποθετείται στην περιοχή του Αγίου Ηλία Πύργου.

Το ναυλοσύμφωνο υπογράφουν οι Κυριαζής Βλαχοχρήστος παρακαλεστός από τον Σπύρο Βλαστό και ως μάρτυρες, οι Γιώργης Λιθαράς και Νικόλαος Παυλόπουλος.

Όπως έχουμε αναφέρει σε άλλο δημοσίευμα η λέξη «παρακαλεστός» στα συμβόλαια εκείνης της εποχής σήμαινε τον άνθρωπο που υπέγραφε αντί του εκάστοτε αγράμματου συμβαλλομένου.

Επίσης, στο ναυλοσύμφωνο υπάρχει η έκφραση «αρμόδιος καιρός», που σημαίνει ο κατάλληλος καιρός, οι κατάλληλες καιρικές συνθήκες.

Μνεία ακόμη γίνεται και στα «δίστηλα τάλιρα», ένα από τα νομίσματα της εποχής, στα οποία έχουμε αναφερθεί.

Το όνομα του πλοίου, «Παναγία Παντοχαρά» ήταν και είναι, μέχρι και σήμερα ακόμη, πολύ συνηθισμένο για σκάφη ζακυνθιακής ιδιοκτησίας.

 

Αρχή εγγράφου

Αῤ:144: Τῶ χιληοστὸν ὁκτακοσιοστὸν ἡκοστὸν ἓνατον τῆ τετάρτη τοῦ Δικεμβρίου τοῦ Μηνὸς ἐν Πύργω, ἐπαρισυάσθησαν προσοπικὸς ἐν τῶ ἡμετέρον γραφεῖον τοῦ Δημοσίου Μνήμωνος τῆς ἐπαρχίας ταῦτης παρόντων τῶν κάτοθεν ἁξιοπήσθων μαρτύρων ἀπὸ τὸ ἒν μέρος ὁ Κύριος Πλύαρχος Σπύρος Βλαστὸς τοὺ ἰωάνη Ζακίνθηος, καὶ ἐκ τοῦ ἐτέρου ὁ Κύριος Σαλβατόρος Γαμπὶς ποτὲ ἰωάνη Μαλτέζος, τὰ ὁποῖα μέροι φανερώνουν καὶ ὁμολογοῦν ὃτι ἐσυμφόνισαν, ὁς ἀκολουθὰ.

ὁ ῥυθὴς κύριος Βλαστὸς τὴν σύμερον δήδη εἰς Ναύλον τὸ πλήοντου ὁνομαζόμενον ἡ Παναγία Παντοχαρὰ μὲ συμέα ἐπτανίσηαν πρὸς τὸν ἐδὸ παρὸντα Κήριον Σαλβατόρον, ὑποσχόμενος νὰ μεταφέρη ἀπὸ τὴν σκάλα τοῦ Κώρακα ἡ κατάκολου, ἡ Πυργή εἰς Ζάκυνθω μουλάρια σαράντα καὶ τρία ἂλογα τὰ ὁποῖα ἀμέσος ὁποῦ εὐγάλη τὸ καικηὸντου ἀπὸ τὸν ποταμὸν τοῦ Μορέος ὑπόσχεται νὰ ἡπάγη εις ἐκίνην τὴν σκάλαν μόνον ἀπὸ ταῖς ἀνωηριμέναις, καὶ νὰ βὰλη ὃσα μουλάρια ἢθελε δυνιθῆ καὶ χορὶς ἀναβολὴν κεροῦ νὰ ἁναχορίση διὰ Ζάκινθο, καὶ ευγαζων ταύτα ἒξω ἀμέσος νὰ ἁναχορίση ἒχοντας τὸν γκερὸν ἀρμόδιον* καὶ νὰ ἐπιστρέψη εἰς τό αὐτὸν σκάλομα νὰ φορτόση τὰ ἀποληοθὲν ἡ ὃσα ἡμπορέση, καὶ ἐνενὶ λόγο νὰ τὰ κουβαλήση ὃλα εἰς Ζάκινθο χωρὶς νὰ ἡμπορέση ὃ ῥυθὴς πλίαρχος νὰ κυτάξι ἂλην του δουλιὰν ἐὰν πρότον δὲν κάμη τὴν ὁλόκληρον μετακόμησιν τῶν ῥυθέντων ζόον, διὰ τὰ ὁποῖα ὑπόσχεται ὁ Ναυλοτὴς Κύριος σαλβατόρος νὰ πλυρόση διὰ ναύλον τάλιρα δίστηλα* δίο |απ’τὰ φορτοια|διὰ τὸ κάθε ζώον, ἂν κατὰ περίστασις ἢθελε ἀκολουθήση καμίαν ἀτυχίαν ζώου νὰ εἶναι διὰ λογαριασμὸν τοῦ Νικοκίρη αὐτῶν, ὑπόσχεται ὁ πλύαρχος [[ὑπόσχεται]] νὰ μετακομήση τοὺς ἀνθρόπους τοὺ ναυλοτοῦ εἰς Ζάκινθο χορὶς Ναῦλον οὓτος ὑπόσχονται νἀ βαστάξουν στέρεας καὶ ἁμετάτρεπτας τᾶς ἁνοηριμένας συνθίκας καὶ ὃποιος ἀπὸ τὰ ῥυθέντα μέροι ἣθελε λύψη νὰ ὑπόσχεται εἰς ὃλας τὰς ἐπυζιμηόσοις καὶ ἐπυδῆ ὁ ῥυθὴς πλύαρχος δὲν ἰξεύρη γράμματα ὑπογράφη ἃλος διὰ αὐτὸν.-

Κυριαζῆς Βλαχωχρίστος παρακαλεστος ἀπὸ τὸν ανωθεν πληαχον σπιρον βλαστον επιδι ὂτι δεν ηξερι υπογραψη

Salvatore Gambin

γηωργῆς ληθαρᾶς μαρτηρω

νηκόλαος παβλόπουλος μαρτυρὸ

 

                                                                                                     ὁ Δημόσιος Μνήμων

 

                                                                                                      Στέλιος Α: Κουβαρὰς

 

 Τέλος εγγράφου

 

 

[1]Γεώργιος Αριστείδου Χρυσανθακόπουλος, Η Ηλεία επί Τουρκοκρατίας, Ιδιωτική έκδοση, Εν Αθήναις 1950, σελ. 83.

[2]Βρήκαμε το επώνυμο στα Μητρώα Αρρένων του Δήμου Πύργου.

[3]Βασίλης Κρεμμυδάς, Το καριοφίλι και το γρόσι. Στεριανές οικονομικές πραγματικότητες στη νότια Πελοπόννησο (1750-1850), Ιστορικό Αρχείο-Πολιτιστική Συμβολή της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 2004, σελ. 91.