Μικρά Ιστορικά - Οι περιηγητές στην Ηλεία ΙΙ
Πορτραίτο του Maxime Raybaud, 19ος αιώνας, λάδι σε καμβά (συλλογή Vincent Touze)
Πηγή εικόνας: https://www.eefshp.org/viografies-o-gallos-filellin-maxime-raybaud/
Από την άποψη των περιηγητικών κειμένων, για τον Πύργο και την περιοχή του, εκτός των άλλων, έχουμε την αναφορά του απόστρατου Γάλλου λοχαγού Maxime Raybaud οποίος επισκέφθηκε την Γαστούνη και τον Πύργο το 1822.
Για τη μεν Γαστούνη ανέφερε ότι παρ’ ότι ήταν η πόλη με τα μεγαλύτερα και πιο επιβλητικά κτίρια στην περιοχή την βρήκε κατεστραμμένη, ενώ για τον Πύργο ότι είχε 6.000 κατοίκους και ότι ήταν άθικτη από τα γεγονότα της Επανάστασης, λόγω του ότι ήταν πόλη αμιγώς ελληνική, ενώ η περιοχή γύρω από την πόλη ήταν γεμάτη από περιβόλια, βαμβακοχώραφα και απέραντους αμπελώνες[i].
Επίσης, για το 1825, έχουμε την μαρτυρία του Άγγλου James Emerson που ανήκε στην ομάδα του λόρδου Βύρωνα, και ο οποίος ταξίδεψε στην Ελλάδα, υπό την διπλή ιδιότητα του εθελοντή και του πολεμικού ανταποκριτή των Times.
O Emerson έφτασε στην Κέρκυρα στις 16 Μαρτίου 1825, και από εκεί, μέσω Ζακύνθου και Γλαρέντζας, έφτασε στον δυτικό Μωριά.
Πρώτος σταθμός ήταν η Γαστούνη, την οποία την βρήκε σε κακή κατάσταση, σχεδόν ερειπωμένη, και στη συνέχεια επισκέφθηκε τον Πύργο.
Σε σχέση με το εμπόριο από την περιοχή του Πύργου, αναφέρει ότι σε αυτήν άλλοτε άκμαζε το εμπόριο κρασιών, ενώ στην εποχή της επίσκεψής του το εμπόριο αποτελείτο από τις εξαγωγές ζώων προς τα Επτάνησα και ειδών ενδυμασίας (πλουσιοκεντημένες φορεσιές και ζώνες για τις πιστόλες), ενώ υπήρχαν και πολυάριθμα καταστήματα με εμπορεύματα, όπως σάλια, υφάσματα και διάφορα βαμβακερά.
Μια από τις κύριες ασχολίες των κατοίκων, σύμφωνα με αυτόν, ήταν το κέντημα των ενδυμάτων με χρυσοκλωστή[ii].
Επίσης, εκτός αυτών, αναφορά στην κοπή και εμπορία ξυλείας από την περιοχή, ιδιαίτερα ναυπηγικής, υπάρχει και στο βιβλίο του Παντελή Μούτουλα, ο οποίος επικαλείται βενετικές πηγές για την πρώτη περίοδο της Οθωμανικής Κυριαρχίας, καθώς επίσης και για την περίοδο της Β΄ Βενετοκρατίας, ενώ για τον 18ο αιώνα επικαλείται τον Γουργουρή, για τα αμέσως προεπαναστατικά χρόνια περιηγητικά κείμενα των Stanhope και Leake (δάση του Κατακώλου και της αριστερής όχθης του Αλφειού), ενώ για τα επαναστατικά χρόνια επικαλείται συμβόλαια του Στ. Κουβαρά[iii].
Απλές αναφορές στον Πύργο έκαναν και άλλοι περιηγητές, δίχως να δίνουν στοιχεία για την οικονομική ζωή της περιοχής[iv].
[i]Κυριάκος Σιμόπουλος, Πως είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του ΄21, 1821-1822, Πρώτος τόμος, Πέμπτη έκδοση, Στάχυ, Αθήνα 1999, σελ. 321.
[ii]Κυριάκος Σιμόπουλος, όπ. π., σσ. 323-325.
[iii]Παντελής Μούτουλας, Υλοτομία ναυπηγικής ξυλείας στα δάση του Αλφειού (1829-1843), Ασίνη, Αθήνα 2016, σελ. 12.
[iv]Επίσης, οι Trelawny και Browne έφτασαν το Δεκέμβριο του 1823 από τα Μεταξάτα της Κεφαλλονιάς σε μια έρημη παραλία της Ηλείας, και μέσω Πύργου έφτασαν στην Τριπολιστά.
Αναφορά στον Πύργο κάνει και Γάλλος αξιωματικός Eugene de Villeneuve, ο οποίος περνώντας από τον Πύργο (1825), πληροφορήθηκε από κάποιον Έλληνα με «πατριαρχική μορφή». για τις κινήσεις των στρατευμάτων των επαναστατών. Κυριάκος Σιμόπουλος, Πως είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του ΄21, 1823-1824, Πρώτος τρίτος, Πέμπτη έκδοση, Πολιτιστικές Εκδόσεις, Αθήνα 2004, σελ. 308 & Κυριάκος Σιμόπουλος, Πως είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του ΄21, 1824-1826, Πρώτος τέταρτος, Πέμπτη έκδοση, Πολιτιστικές Εκδόσεις, Αθήνα 2004, σελ. 284.