In The Spotlight
Δ.Ι. Τραμπαδώρος - «Ο λιμένας του Κατακώλου κατά την περίοδο από το 1820 έως το 1941»
του Δ.Ι. Τραμπαδώρου*
Το Κατάκωλο ανήκει σε μια ομάδα σκαλωμάτων στη σχετικά αλίμενη περιοχή της Ηλείας στην οποία διενεργείτο από πολύ παλιά εμπόριο και αποτελούσαν σημεία είσπραξης φόρων. Το πιο παλιό έγγραφο στο οποίο αναφέρεται συγκεκριμένα το Κατάκωλο, είναι ένα έγγραφο των αρχών του 16ου αιώνα που υπογράφει ο Δήμος Φακινέσης, παραλήπτης είναι ο προνοητής Ζακύνθου, αφορά εμπορικές συναλλαγές και είναι γραμμένο στα ελληνικά όπως ήταν όλα τα έγγραφα που έγραφαν οι Οθωμανοί αξιωματούχοι και τα οποία έφευγαν από την Πελοπόννησο και είχαν παραλήπτες στα Ιόνια νησιά. Άλλωστε η χρήση της ελληνικής ήταν πολύ διαδεδομένη στα επίσημα έγγραφα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα πρώτα χρόνια της κατάκτησης. Ο Δήμος Φακινέσης αναφέρεται ως εμίνης Χασίων Ποντικού, δηλαδή προφανώς ήταν σεντούκ εμίνης, δηλαδή είχε την εποπτεία του ταμείου το Χασίων Ποντικού, δηλαδή του σημερινού Κατακώλου εκείνη την εποχή.
Το Κατάκωλο ήταν το όγδοο, κατά χρονολογική σειρά λιμάνι για το οποίο εκδόθηκε το σχετικό διάταγμα με το οποίο θεσπίστηκαν πρόσθετοι φόροι για λιμενικά έργα.
Πρώτη ήταν η Σύρος, δεύτερη η Πάτρα και τρίτος ο Πειραιάς.
Δεν εξελίχθηκε ποτέ σε αστικό κέντρο. Αυτό μαρτυρείται από την εξέλιξη του πληθυσμού του κατά τις διάφορες απογραφές (1879: 301 κάτοικοι, 1889: 612 κάτοικοι, 1896: 755, 1907: 682). Παρόλα αυτά, η ούτως ή άλλως ιδιαίτερη σημασία του λιμανιού του Κατακώλου, την περίοδο εκείνη, αυξήθηκε αλματωδώς, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Το γεγονός αυτό οφειλόταν στην απότομη είσοδο, στην εμπορία της σταφίδας, της τεράστιας γαλλικής αγοράς, η οποία ζητούσε, σχεδόν αποκλειστικά, ποικιλίες σταφίδας κατάλληλες για οινοποίηση (όπως ήταν οι ποικιλίες της Ηλείας, επειδή ήταν πλούσιες σε σάκχαρα). Το 1878, από το λιμάνι εξάγονται 37.490.000 ενετικές λίτρες σταφίδα, δηλαδή το 17% των συνολικών εξαγωγών του προϊόντος αυτού, ενώ το 1893 η συμμετοχή του είναι της τάξεως του 10% (δηλαδή 31.785.000 ενετικές λίτρες).
Η κινητοποίηση αυτή των παραγωγικών δυνάμεων της περιοχής της Ηλείας εκδηλώνεται και με την εντυπωσιακή αύξηση του πληθυσμού του Δήμου Λετρίνων, ο μεγαλύτερος οικισμός του οποίου είναι ο Πύργος: από 7.936 κατοίκους κατά την απογραφή του 1848, ο πληθυσμός φθάνει στους 18.734 κατοίκους το 1879, στους 25.515 το 1889 και στους 26.771 το 1896.
Η οικονομική ευμάρεια της περιοχής κατά την περίοδο αυτή αποτυπώθηκε, εκτός των πληθυσμιακών δεδομένων και στην σε κοινωνικό επίπεδο και σε ιδεολογικό, και σε πολιτικό.
Ως επακόλουθο είχαμε τον σχηματισμό μιας αστικής τάξης με μια σχετική συνέπεια και συνέχεια στα χαρακτηριστικά της, την υιοθέτηση ανάλογων καταναλωτικών συμπεριφορών, την εμφάνιση του φαινομένου της ευεργεσίας, την άνοδο της πνευματικής ζωής, όπως την περιγράφω στην εργασία μου για τον Πύργο κατά τον Μεσοπόλεμο, την ανάπτυξη ενός πολύ αξιόλογου κτιριακού δυναμικού, δημοσίου και ιδιωτικού.
Όλο το παραγωγικό μοντέλο εκείνης της περιόδου και όλο το δίκτυο των έργων υποδομής ήταν προσανατολισμένα προς τη σταφίδα (λιμάνια, σιδηρόδρομος, ισθμός της Κορίνθου).
Είμαι της γνώμης όμως ότι όλη αυτή η κινητοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων λόγω της σταφίδας οδήγησε περισσότερο προς μια ισχυρή αλλά σχετικά πρόσκαιρη οικονομική μεγέθυνση, παρά σε μια στέρεη οικονομική ανάπτυξη, η ύπαρξη της οποίας θα προϋπέθετε ισχυρή ποιοτική μεταβολή των παραγωγικών δυνάμεων και των παραγωγικών σχέσεων.
Παρόλα αυτά η πολύ αποτελεσματική κρατική παρέμβαση, συνεπικουρούμενη από τις εμπορικές πολιτικές του προστατευτισμού εκείνης της περιόδου, έκαναν ώστε η σταφιδική οικονομία να διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην περιοχή, κάνοντας τον ούτως ή άλλως μακρύ 19ο αιώνα να διεισδύει ακόμα περισσότερο μέσα στον σύντομο 20ο.
Το Κατάκωλο συγκαταλεγόταν, μαζί με τη Σύρο, την Πάτρα και τον Πειραιά, στα λιμάνια εκείνα που διακρίθηκαν στο εξαγωγικό εμπόριο, ήταν όμως και σημαντικό εισαγωγικό λιμάνι, αφού σε αυτό έφθαναν εμπορεύματα απευθείας από το εξωτερικό, δίχως τη διαμεσολάβηση του εθνικού κέντρου.
Μέχρι περίπου το 1850, όπως θα δούμε δεν ανήκε στα παραδοσιακά λιμάνια της σταφίδας, όπως ήταν η Πάτρα, το Αίγιο, η Ζάκυνθος και το Αργοστόλι.
Μελετώντας το ανενεργό αρχείο του Λιμενικού Ταμείου Κατακώλου, διαπιστώνεται ένας τεράστιος πλούτος. Και αυτό διότι τα σκαλώματα της περιοχής του Πύργου και το Κατάκολο ιδιαίτερα ήταν ο οφθαλμός της περιοχής σε σχέση με τον άλλο κόσμο. Tο Κατάκολο γίνεται ο κύριος λιμένας της περιοχής αργότερα, δηλαδή από την ανεξαρτησία, το 1830 και μετά, ενώ πριν την ανεξαρτησία ακόμα και κατά την διάρκεια της επαναστατικής δεκαετίας του 1820, ο κύριος λιμένας της περιοχής ήταν αυτός που υπήρχε στις εκβολές του Αλφειού ποταμού (λιμάνι του Αλφειού), του λεγόμενου Ροφιά ή Ρουφιά ή Ορφιά ή Orfea, όπως τον αποκαλούσαν οι ξένοι στα έγγραφα τους ή το ποτάμι του Μωρία ‘οπως τον έλεγαν οι Ζακυνθινοί. Μάλιστα στα πρώτα χρόνια της χρήσης του ονόματος «Αλφειός», τον συναντούμε και ως «Αλφέα». Αυτό λοιπόν ήταν το βασικό λιμάνι της περιοχής ενώ άλλα σκαλώματα και σπιάντζες της περιοχής, (οι σπιιάντζες ήταν παραλίες δίχως τις προδιαγραφές λιμανιού, που όμως η μορφολογία του βυθού και ο αιγιαλός είχαν αυτή την μορφή που επέτρεπαν την εκφόρτωση εμπορευμάτων και την διακίνηση επιβατών). Σπιάντζα υπήρχε στον Κακόβατο, σπιάντζα στο Μπούζι, στις εκβολές του ποταμού Νέδα, στον Άγιο Ισίδωρο ως προς το νότο της Ηλείας, στην περιοχή Σωτήρας της Αγουλινίτσας, στο Κουνουπέλι, στο Πυργί του χωριού Άγιος Ηλείας, στον Πύργο, στον Άγιο Ανδρέα, στον Κόρακα του Κορακοχωρίου, προφανώς στην παραλία με το όνομα Σπιάντζα του Πύργου, και σε άλλα σημεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση του λιμανιού του Αλφειού έχει βρεθεί σε συμβολαιογραφικά έγγραφα του Ζώη Καζαζάκη και του Ευσταθίου Συλαϊδή (τότε συμβολαιογράφων του Πύργου) αναφορά σε τοποθεσία που ονομάζεται Παλαιοκατάκολο. Ο πλούτος του ανενεργού αρχείου του Λιμενικού Ταμείου Κατακόλου είναι τεράστιος, σε απόλυτα μεγέθη ο αριθμός των εγγράφων δεν είναι πάρα πολύ μεγάλος, παρόλα αυτά από το τέλος της δεκαετίας του 1880 αρχίζει και αυξάνεται αλματωδώς, γεγονός το οποίο συμπίπτει και με την είσοδο της τεράστιας γαλλικής αγοράς της σταφίδας στο προσκήνιο.
Στην ευρύτερη έκσταση της, η δικαιοδοσία που είχε το Λιμενικό Ταμείο Κατακώλου, εκτεινόταν από τον Άγιο Ισίδωρο και το Κακόβατο στο νότο μέχρι και το τελενοσταθμαρχείο της Κουρούτας, στην παραλία της Αμαλιάδας, προς βορρά.
Στην περίπτωση της Ηλείας, μέχρι το 1830 δεν υπάρχει ανάπτυξη της σταφιδοκαλλιέργειας στο νότο του νομού δηλαδή από το Δερβί Τσελεμπί, την σημερινή Αμαλιάδα και κάτω. Ο μεγάλος όγκος της παραγόμενης σταφίδας ήταν μέχρι το Δερβί Τσελεμπί και σε όλη τη βόρεια Ηλεία. Από το 1830 αρχίζει και επεκτείνεται προς τον νότο και απογειώνεται από το 1845 και μετά. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το 1850 έχουμε το πρώτο ΦΕΚ για την ίδρυση λιμένος, όχι στο Κατάκολο, αλλά στην διπλανή παραλία του Αγίου Ανδρέα. Με βάσει αυτό το ΦΕΚ αρχίζει και συγκροτείται μια Ταμειακή Επιτροπή και η Λιμενική Επιτροπή επί του Λιμένος του Αγίου Ανδρέα και ορίζεται ως πρώτος πρόεδρος ο Παν. Λεονταρίτης, με τις πρώτες έγγραφες στο καθολικό είσπραξης φόρων να προέρχονται από το Κατάκολο και το Πυργί. Και ενώ επιλέγεται εργολάβος για να αρχίσει τα έργα στον Άγιο Ανδρέα, το 1855, εκδίδεται το καινούργιο ΦΕΚ με το οποίο ορίζεται ως τόπος κατασκευής του λιμένα το Κατάκολο, δηλαδή έχουμε αλλαγή στην τοποθεσία κατασκευής. Οι λόγοι αλλαγής του τόπου κατασκευής του λιμένα ήταν διότι ο βυθός του Κατάκολου ήταν περισσότερο αμμώδης, ενώ στην περίπτωση του Αγίου Ανδρέα είναι περισσότερο πετρώδης και διότι υπάρχει καλύτερη φύλαξη των πλοίων στην περίπτωση του Κατάκολου σε σχέση με του Αγίου Ανδρέα που βλέπει στο πέλαγος. Επίσης έπαιξε ρόλο και το γεγονός ότι στο Κατάκολο υπήρχε πληθυσμιακή βάση (έστω μικρή) γιατί ένα λιμάνι χρειάζεται εργατικά χέρια.
Εκτός από το ΦΕΚ του 1855, υπάρχει και ένα φύλλο της Εφημερίδας Επαρχιακή Επιθεωρήσις του Ευσταθίου Παππαποστολοπούλου της 16ης Ιουλίου 1877 με κεντρικό άρθρο για το λιμάνι του Κατάκολου στο οποίο αναφέρεται ότι το Κατάκολο αρχίζει και αλλάζει μορφή το 1850, δηλαδή ταυτόχρονα με την έκδοση του ΦΕΚ για τον Άγιο Ανδρέα αρχίζουν τα έργα στο Κατάκωλο, τα οποία είναι πρόχειρα έργα και γίνονται από εργάτες Zακυνθινούς, με πέτρα από το νταμάρι του βουνού του Κατακώλου και με εργολάβο τον Ζακύνθιο Λεονταρίτη. Αυτά είναι τα δύο ΦΕΚ και αυτό είναι το βασικό δημοσίευμα σε σχέση με την ίδρυση του λιμανιού του Κατακώλου.
Σχετικά με στο ρόλο του Λιμενικού Ταμείου για την περίπτωση του Κατακώλου είναι κεφαλαιώδης. Ενδεικτικά στο φάκελο του 1928 υπάρχει μια ένορκη κατάθεση ενός προσώπου, ο οποίος ονομάζεται Διον. Τσαγκαρουσιάνος, είχε γεννηθεί στη Ζάκυνθο το 1850, δηλαδή το 1928 ήταν 78 χρόνων και αναφέρει ότι όταν ήρθε στο Κατάκολο 20 χρόνων, δηλαδή το 1870 άραζαν με τη βάρκα στα σκαλιά του Αγίου Νικολάου. Επομένως όλο το επίπεδο τμήμα του λιμανιού του Κατακόλου εξαιρώντας ένα μικρό τμήμα προς το άκρο της περιοχής είναι δημιούργημα επιχωματώσεων, δημιούργημα του του Λιμενικού Ταμείου, το οποίο έλαβε πάρα πολλές πρωτοβουλίες για την συγκρότηση του λιμανιού. Η μαρτυρία του Τσαγκαρουσιάνου επιβεβαιώνεται και από φωτογραφικό υλικό του 1895, στο οποίο διακρίνονται οι επιχωματώσεις. Γενικότερα, από τα έγγραφα του ανενεργού αρχείου του Λιμενικού Ταμείου μπορούμε να διακρίνουμε έγγραφα της Ενιαίας Διαχείρισης της σταφίδας (που ο κόσμος την έλεγε κατά λάθος Ενία), πολλά έγγραφα του ΑΣΟ, της Προνομιούχου Ανωνύμου Εταιρείας Γενικών Αποθηκών, της Ελληνικής Εταιρείας Οίνων και Οινοπνευμάτων, οικονομικές προσφορές επιχειρήσεων από την Ηλεία και εκτός Ηλείας, έγγραφα του μεγάλου μύλου του πύργου της Δήμητρας, έγγραφα της ΕΡΘΑ, δηλαδή της εταιρείας κατασκευής θαλάσσιων και λιμενικών έργων, έγγραφα των στρατιωτικών μηχανικών του 19ου αιώνα για το Κατάκολο και για την ευρύτερη περιοχή του Κατακώλου, έγγραφα δικαστικά, έγγραφα οικονομικά, 77 βιβλία καθολικών, μέχρι και βιβλίο άψεως και σβέσεως φανών (δηλαδή βιβλίο που τηρείτο το πρόγραμμα για το πότε θα ανάψουν και πότε θα σβήσουν οι φανοί).
Αξίζει να αναφέρουμε ότι ανάμεσα στα βιβλία που αποτελούν μέρος του ανενεργού αρχείου του Λιμενικού Ταμείου είναι και το Αναλυτικό Καθολικό της Αδελφότητας των Συντεχνιών του Πύργου, Πρόεδρος της οποίας ήταν επί πολλά χρόνια και μέχρι το θάνατο του το 1934 ο σταφιδοεξαγωγέας Αθανάσιος Τραμπαδώρος, ο οποίος ήταν και τελευταίος εκπρόσωπος της οικογένειας Μανωλόπουλου στο Διοικητικό Συμβούλιο του Μανωλοπουλείου Νοσοκομείου και Πρόεδρός του.
Υπάρχουν ακόμη έγγραφα της Λιμενικής επιτροπής προς τον ΣΠΑΠ για την είσπραξη της λιμενικής φορολογίας, έγγραφα σταφιδοεξαγωγέων, ακόμη και έγγραφα του δικηγορικού γραφείου του Γεωργίου Σημίτη, αφού όταν ο πατέρας του πρώην πρωθυπουργού αρραβωνιάστηκε με την κόρη του Κωνσταντίνου Χριστόπουλου ή Χριστιά έκανε αρκετές δουλειές στην περιοχή του Πύργου και στο Κατάκωλο. Ακόμα ένα πολύ σημαντικό έγγραφο είναι αυτό του 1943 όπου οι υπάλληλοι του Λιμενικού Ταμείου, εν τω μέσω της πείνας της κατοχής, απαιτούν τις ελάχιστες ποσότητες από κάθε είδος τροφίμων (είναι ένα δακτυλογραφημένο έγγραφο). Ενδεικτικά, άλλα έγγραφα είναι αυτά του πολύ μεγάλου επιχειρηματία Θεόδωρου Μπερτζελέτου, έγγραφα προέδρων κοινοτήτων σχετικά με το φόρο της σταφίδας που μεταφερόταν τον ΣΠΑΠ (έντονη είναι η παρουσία της κοινότητας Μακρισίων). Υπάρχουν επίσης καταστάσεις εισπράξεων φόρων της σταφίδας, έγγραφο της Καπνοβιομηχανίας και Τράπεζας Καραβασίλη (παντοδύναμη εκείνη την εποχή στο πανελλήνιο), έγγραφα σχετικά με την αμερικανική βοήθεια για την επισκευή του κυματοθραύστη του Κατακώλου, έγγραφο του 1864 για την κατασκευή του φάρου από το Υπουργείο Εσωτερικών, έγγραφο για την προμήθεια του φαρικού συστήματος από τη Γαλλία, έγγραφα του 1853 που αναφέρεται στο λιμένα του Αγίου Ανδρέα, οι παλαιότερες εγγραφές στο Γενικό Καθολικό του 1851 από την είσπραξη λιμενικών φόρων, έγγραφα σχετικά με τον Μισέλ Ντεζιρέ, τον Γάλλο εργολάβο που έκανε τα έργα στο Κατάκωλο τα μέσα της δεκαετίας του 1870.
Ακόμα ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι ο φάρος του Κατακώλου. Ο φάρος του Κατακώλου ξεκίνησε να φτιάχνεται το 1862 σύμφωνα με έγγραφα του αρχείου του Λιμενικού Ταμείου, και αποπερατώθηκε το 1865. Συγκαταλέγεται ως έργο στην χρονική περίοδο που έχουμε ώθηση προς το λιμάνι λόγω της ανάπτυξης της σταφιδοκαλλιέργειας. Ο μηχανισμός του ήταν γαλλικός και πληρώθηκε σε τρεις ισόποσες δόσεις. Όμως φανό στο Κατάκωλο έχουμε και πριν την κατασκευή του φάρου, όπως προκύπτει από παραστατικό αγοράς ελαίου του 1861 για την λειτουργία του φανού αυτού, αλλά και από διαμαρτυρία Άγγλου καπετάνιου για την προβληματική λειτουργία του.
Το ιστορικό των λιμενικών έργων στο Κατάκολο είναι μακροσκελές. Ξεκινούν το 1850, όπως έχουμε αναφέρει, μετά συνεχίζονται το 1870 σε μελέτη του Γάλλου μηχανικού Πασκάλ, μετά έχουμε τα μεγάλα έργα του 1875 που έγιναν από τον Μαρσαγιέζο Μισέλ Ντεζιρέ, μετά στα 1898 που έχουμε την εργολαβία στον Αχιλλέα Γεωργιάδη και Αναστασίου Λεονταρίτη, οι οποίοι είχαν κατασκευάσει τα λιμενικά έργα στο λιμάνι της Ζακύνθου, μετά τα νέα έργα του 1907, τα έργα της δεκαετίας του 1920 που κράτησαν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1930 που χαρακτηρίστηκαν από τη χρήση του θηριώδους γερανού που έφερε το όνομα «Κύκλωψ», και μετά τα μεγάλα έργα που συνδέονται με την αμερικανική βοήθεια το 1945-1946. Μια πρώτη καταγραφή των έργων που έγιναν στο Κατάκωλο, διενεργήθηκε από τον μηχανικό Κωνσταντίνο Ψυχαλίνο το 1949.
Ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα είναι ο σιδηρόδρομος Πύργου-Κατακωλου ο ΣΠΚ. Ο βασικός εργολάβος κατασκευής του έργου ονομαζόταν Κυριαζής, ενώ ένας από τους πιο σημαντικούς μηχανικούς ήταν ο Λίντερμάγιερ.
Ο Σιδηρόδρομος Πύργου Κατακώλου κατασκευάστηκε για λόγους οικονομικούς, δηλαδή κυρίως για τη μεταφορά της σταφίδας, γρήγορα όμως και με την εμφάνιση και εγκαθίδρυση της συνήθειας για διακοπές στη θάλασσα και όχι μόνον στο βουνό είχε και πολύ μεγάλη επιβατική κίνηση.
Στον οργανισμό του ΣΠΚ, άλλωστε οφείλουμε και την κατασκευή του κτιρίου των Θερμών Θαλάσσιων Λουτρών Κατακώλου.
Το Κατάκωλο, αρχικά, δεν ήταν τόπος εξαγωγής κορινθιακής σταφίδας. Αυτό έγινε μετά από το 1830 και κυρίως μετά το 1845. Πριν τη σταφίδα τα προϊόντα που εξάγονταν ήταν το λινάρι, ο λινόσπορος, τα δέρματα ζώων, το κρασί, τα οινοπνευματώδη, το ρετσίνι και τα δημητριακά, κυρίως προς τα Επτάνησα, τα οποία αντιμετώπιζαν μια σχετικά χρόνια έλλειψη σε είδη διατροφής. Υπάρχουν πάρα πολλά έγγραφα στο αρχείο των δημοσίων μνημόνων του Πύργου της περιόδου 1829 -1835 που αναφέρονται σε αυτά τα προϊόντα. Εντύπωση προκαλούν τα πάρα πολλά φορτία δημητριακών προς την Κέρκυρα, νησί που λόγω του μεγάλου αστικού πληθυσμού αντιμετώπιζε χρόνια και οξεία έλλειψη ειδών διατροφής. Άλλωστε εδώ στην περιοχή του Πύργου ευδοκιμούσε μια ποικιλία σταριού που λεγόταν γκρινιάς και είχε πολύ γεμάτο στάχυ.
Οι πρώτοι μεγάλοι ιδιοκτήτες περιουσιακών στοιχείων στο Κατάκολο ήταν οικογένειες της Αχαΐας (όπως η οικογένεια Μεγαπάνου), γιατί αυτοί είχαν τη μεγάλη ρευστότητα, ενώ σημαντικοί σταφιδοεξαγωγείς και σταφιδέμποροι του Πύργου εκείνη την εποχή ήταν ο Αθανάσιος Μανωλόπουλος με καταγωγή από την Μεσσήνη, δωρητής του νοσοκομείου του Πύργου, η οικογένεια Τριπόδη (Τριποδόπουλου), η οικογένεια Ψημμένου, ο Άγγελος Παπαδόπουλος και αργότερα μεγάλοι σταφιδοεξαγωγείς με τα αντίστοιχα εργοστάσια ήταν οι Γιαννάτος, Μπελούσης, Καντούνης, Μπερτζελέτος, Πετρόπουλος, Κατελούζος, Λογοθέτης ενώ στην Αμαλιάδα οι οικογένειες Κοροντζή και Ξιδιά.
Ένα άλλο πολύ σημαντικό ζήτημα το οποίο ήταν τα επαγγελματικά σωματεία στο Κατάκολο και στον Πύργο. Υπήρχε μια πλειάδα σωματείων. Οι γυναίκες εργάτριες στα σταφιδεργοστάσια του Κατακώλου και του Πύργου, όπως και στην περίπτωση του Αιγίου, έκαναν δικό τους ξεχωριστό σωματείο, ανεξάρτητο από τα άλλα των ανδρών. Στο Κατάκολο υπήρχαν πολλά χωριστά σωματεία αντί για ένα: το σωματείο φορτοεκφορτωτών θαλάσσης, το σωματείο εργατών της ξηράς, των καρφωτών, των κιβωτιοποιών, αργότερα του σωματείου των αλιπάστων, την ένωση ιδιοκτητών φορτηγίδων, με τους Ιωάννη Γιγάντε, με καταγωγή από τη Ζάκυνθο, Διονύσιο Νήρο, τον Λογοθέτη, τον Άγγελο Καντούνη, τους ναυτιλιακούς πράκτορες μεταξύ των οποίων τον Λάμπη Αντωνόπουλο και τον Ιωάννη Λάτση που ξεκίνησε από το Κατάκολο.
Λόγω της εξωστρέφειας που υπήρχε τότε στην περιοχή και της επαφής με το εξωτερικό, οι τοπικοί έμποροι γίνονταν γνώστες εμπορικών πρακτικών που αφορούσαν κυρίως το διεθνές εμπόριο και τις οποίες μετά τις χρησιμοποίησαν στην επόμενη επιχειρηματική τους δραστηριότητα.
Ένα άλλο ζήτημα είναι αυτό της παρουσίας του Κατακόλου στον τοπικό και πατραϊκό τύπο που είναι πολύ πλούσια (γύρω στα 1.000 δημοσιεύματα από τοπικές εφημερίδες και πατραϊκές για το Κατάκολο).
Ακόμα έχουν ευρεθή το ΦΕΚ για το συνοικισμού του Κατακώλου, καθώς και το διάταγμα του συνοικισμού, το ΦΕΚ για την επιβολή διοδίων στην οδό Πύργου Κατακώλου, αφού είχαν επιβληθεί διόδια στο δρόμο και στους ανθρώπους αλλά και στα ζώα τους, ο διορισμός του Κ.Γ. Σακελλίωνος, ο οποίος ήταν Έπαρχος Ηλείας και πρώτος Πρόεδρος της Λιμενικής Επιτροπής επί του λιμένος Κατακώλου. Ο προηγούμενος πρόεδρος ήταν επί του λιμένος του Αγίου Ανδρέα και όχι του Κατακώλου. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ, ότι αρχικά Πρόεδροι της Λιμενικής Επιτροπής Κατακώλου διορίζονταν οι Έπαρχοι Ηλείας και μετέπειτα οι Νομάρχες Ηλείας, μετά δικαστικοί, ενώ ο πρώτος πρόεδρος του Λιμενικού Ταμείου Κατακώλου που δεν κατείχε δημόσιο αξίωμα ήταν ο Κωνσταντίνος Καντούνης το 1922. Παρεμπιπτόντως, σε αντίθεση με το Κατάκωλο, Πρόεδρος του Λιμενικού ταμείου Κυλλήνης διοριζόταν πάντα ο εκάστοτε Ειρηνοδίκης Μυρτουντίων. Υπάρχει, ακόμα το ΦΕΚ του 1834 στο οποίο γίνεται αναφορά στα σημεία που εισπράττονται οι λιμενικοί φόροι, δηλαδή στο Κατάκολο, την Κυλλήνη, τον Αλφειό και τα Λεχαινά. Υπάρχει το ΦΕΚ του 187, σχετικά με την κατασκευή προκυμαίας. Ένα άλλο σημαντικό ΦΕΚ ήταν για την αντιπαλότητα μεταξύ Κυλλήνης και Κατακώλου. Καταρχάς τελωνείο ήταν η Κυλλήνη και υποτελωνείο το Κατάκωλο. Στη συνέχεια όμως με την επέκταση της σταφιδοκαλλιέργειας προς το νότο και με την αύξηση της σημασίας του Πύργου αυτό αλλάζει και γίνεται υποτελωνείο η Κυλλήνη τελωνείο το Κατάκολο (ΦΕΚ 59).
Ακόμα το ΦΕΚ της ίδρυσης ταχυδρομικού καταστήματος στο Κατάκολο προξενεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως επίσης και τα τηλεγραφήματα που ξεκίνησαν να φτάνουν εκείνη την περίοδο.
Επίσης, στην εφημερίδα Πατρίς Πύργου σχεδόν από την έναρξη της λειτουργίας της και μέχρι τουλάχιστον το 1941 υπήρχε μόνιμη στήλη όπου αναφέρεται κυρίως η κίνηση του λιμένος και η κίνηση της σταφιδαγοράς, όχι μόνο στον Πύργο, αλλά και σε άλλες σταφιδοφόρες περιοχές και πολλές φορές όχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Ανάμεσα στα δημοσιεύματα της Πατρίδος υπάρχει και αυτό για τους πρώτους κολυμβητικούς αγώνες στο Κατάκολο στις 13 Αυγούστου 1940, ισολογισμοί του ΣΠΚ, ανακοινώσεις των εργατικών σωματείων και των επαγγελματικών φορέων, του Γεωργικού Επιμελητηρίου Ηλείας, ανακοινώσεις του ΣΠΑΠ, δημόσια αλληλογραφία με τους Ηλείους της Αμερικής και ειδικότερα με αυτούς που είχαν εγκατασταθεί στο Σεντ Λιούις του Μιζούρι.
Τελειώνοντας, και γενικά μιλώντας, η κορινθιακή σταφίδα αποτέλεσε τον στυλοβάτη της τοπικής και εθνικής οικονομίας για πολλές δεκαετίες.
Ακόμα και πριν την Επανάσταση, αλλά και κατά την διάρκειά της έδινε εισοδήματα τόσο στους χριστιανούς, όσο και τους μουσουλμάνους και ήταν από εκείνα τα προϊόντα που χρηματοδότησαν τον Αγώνα.
Αν με ρωτούσε κάποιος σχετικά με το αν αυτή η εμμονή με την σταφίδα ήταν η σωστή επιλογή θα έλεγα όχι.
Η έλλειψη διαμοιρασμού του κινδύνου, πάντα δημιουργεί προβλήματα και εξαρτήσεις.
Όμως αυτή είναι η πραγματικότητα, για την οποία θα μπορούσε κανείς να μιλάει για πολλές ώρες.
Η κοινωνική και η οικονομική πραγματικότητα της περιοχής, οι επιλογές που έχει ακόμα και η σύγχρονη κοινωνία της περιοχής, αλλά και το ποιοι είμαστε εμείς καθορίστηκαν από μεγέθη που έχουν να κάνουν με την σταφίδα (εξωτερική και εσωτερική μετανάστευση, γορτυνιακή μετανάστευση, ζακυνθινή μετανάστευση).
Η πολύπτυχη πραγματικότητα κρύβει μέσα σε κάθε της πτυχή και την κορινθιακή σταφίδα.
Μένει, κάθε φορά να την ανακαλύπτουμε.
*Ο Δ.Ι. Τραμπαδώρος είναι οικονομολόγος και ιστορικός (ΜΑ)
Συμβολή στο εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση - Οι Δημόσιοι Μνήμονες Πύργου, Στέλιος Α. Κουβαράς και Νικόλαος Ι. Πατρώνας
του Διονύση (Σάκη) Τραμπαδώρου*
i. Η έννοια του λειτουργήματος των Δημοσίων Μνημόνων
Οι όροι μνήμων και μνημονείο έλκουν την καταγωγή τους από την αρχαιότητα. Τα μνημονεία απαντώνται σε πτολεμαϊκούς παπύρους, όρος που σημαίνει τα δημοτικά αρχεία, στα οποία κατατίθεντο συμβόλαια πολιτών, πάσης φύσεως, τα οποία εγγράφονταν σε ευρετήρια[i].Στην αρχαιότητα, μνήμονες ονομάζονταν οι υπάλληλοι των αρχαίων ελληνικών πολιτειών, που ήταν επιφορτισμένοι να εγγράφουν και να φυλάττουν τις δημόσιες και ιδιωτικές πράξεις, καθώς και τις αιτήσεις ιδιωτών, όπως και τις αποφάσεις των δικαστηρίων[ii].
Για την εποχή που μας ενδιαφέρει, μπορούμε να πούμε ότι με το υπ’ αριθμόν 67 ψήφισμα της 11ης Φεβρουαρίου 1830[iii], «περί καταστάσεως της Μνημονείας» του Ιωάννη Καποδίστρια, καθιερώθηκε ο θεσμός των μνημόνων, σε αντικατάσταση του επί τουρκοκρατίας και μέχρι την εποχή εκείνη θεσμού των νοταρίων[iv], ενώ με το 68 ψήφισμα, επίσης της 11ης Φεβρουαρίου 1830, προσδιορίστηκαν οι τύποι των διαθηκών και ο τρόπος σύνταξής τους[v].
Σχετικά με τα στοιχεία που όριζαν το αξίωμα του Δημοσίου Μνήμονα μπορούμε να πούμε ότι αυτοί ήταν ισόβιοι δημόσιοι λειτουργοί («αξιωματικοί», κατά την ορολογία της εποχής) εκλεγόμενοι από το επαρχιακό συμβούλιο ή τη δημογεροντία, υπό την προεδρία του διοικητή, ενώ η εκλογή τους επικυρωνόταν απ’ την κυβέρνηση. Για να εκλεγεί κανείς στη θέση του Μνήμονα θα έπρεπε να έχει κτηματική περιουσία, και επιπλέον θα έπρεπε να καταβάλει εγγύηση ότι θα εκτελεί τα καθήκοντά του με τιμιότητα και ευσυνειδησία, καθήκοντα, που ήταν όμοια με τα καθήκοντα του σημερινού συμβολαιογράφου. Απαγορευόταν στον Δημόσιο Μνήμονα να ασκεί καθήκοντα εκτός της περιφέρειάς του, καθώς, και να μετέρχεται συνηγορικές, διοικητικές, δικαστικές και αστυνομικές πράξεις. Το ψήφισμα αυτό δημοσιεύτηκε την 26η Μαρτίου 1830 στην «Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος» (έτος Ε΄, αριθ. 25). Οι μνήμονες αντικαταστάθηκαν[vi] αργότερα, επί Αντιβασιλείας, από τους συμβολαιογράφους, με το Διάταγμα περί οργανισμού των δικαστηρίων και συμβολαιογράφων της 16ης Οκτωβρίου 1834. Τα καθήκοντα των μνημόνων ήταν τα ίδια με αυτά των συμβολαιογράφων όπως προκύπτει από τον ορισμό της έννοιας του Δημοσίου Μνήμονα και άλλες πληροφορίες[vii].
ii. Οι Δημόσιοι Μνήμονες Πύργου, Στέλιος Α. Κουβαράς και Νικόλαος Ι. Πατρώνας
Ο πρώτος, χρονικά, είναι ο Στέλιος Α. Κουβαράς, αφού τα σωζόμενα έγγραφα με την υπογραφή του χρονολογούνται από το 1829. Δεν υπάρχουν ασφαλείς πληροφορίες, από κάποια πηγή, για την καταγωγή του και το οικογενειακό περιβάλλον, από το οποίο προερχόταν. Επίσης, από έρευνα που κάναμε στο Μητρώο Αρρένων Πύργου, το οποίο τηρείται από το 1826, δεν βρήκαμε το ονοματεπώνυμό του, ούτε κάποιον με το επώνυμο Κουβαράς, τουλάχιστον μέχρι τις αρχές τις δεκαετίας του 1850[viii]. Πιθανολογούμε ότι ο Στέλιος Α. Κουβαράς είναι επτανησιακής καταγωγής, και πιο συγκεκριμένα ή Θιακός ή Κεφαλλονίτης.
Αυτό το βασίζουμε σε κάποια από τα συμβόλαια του ίδιου του αρχείου του. Συγκεκριμένα, στο συμβόλαιο με αριθμό 133/27-11-1829 αναφέρεται το όνομα κάποιου Γεωργίου Κουβαρά με την ένδειξη Ιθακίσιος, ενώ σε άλλο έγγραφο και συγκεκριμένα στο με αριθμό 605/2-11-1830 αναφέρονται τα ονοματεπώνυμα των αδελφών Παναγή και Αναστασίου Κουβαρά του Ανδρέου, με την ένδειξη «Κεφαληναίοι». Ανεξάρτητα, δε, από αυτό, το επώνυμο είναι συνηθισμένο στην Ιθάκη και συνεπώς απαντιέται και στην Κεφαλονιά.
Επιπροσθέτως, στο συμβόλαιο με αριθμό 580/3-10-1830 (Κουβαράς), φαίνεται να έχει αποκτήσει συγγενικούς και περιουσιακούς δεσμούς με την περιοχή του Πύργου. Συγκεκριμένα, στο συμβόλαιο αυτό εμφανίζεται ως σύζυγος και επίτροπος της Κατίνας Αχόλου, αδελφής του Αλέκου Αχόλου, κληρονόμου του αποθανόντος θείου της, Γεωργίου Ρεντινιώτη[ix]. Η ηπειρωτικής καταγωγής οικογένεια Αχόλου[x] είναι σίγουρα από τις πιο παλιές του Πύργου, μαζί με την, μάλλον, επίσης, ηπειρωτικής καταγωγής, οικογένεια Βιλαέτη[xi], μέλη της οποίας εμφανίζονται σε κάποια από τα υπό διαπραγμάτευση έγγραφα.
Εκτός αυτών, ο τρόπος που συντάσσει τα έγγραφα ο Κουβαράς και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί σε πολλές περιπτώσεις μας παραπέμπει στον επτανησιακό χώρο[xii]. Ιδιαίτερη εντύπωση μας έκανε το γεγονός ότι ακόμη και ο τρόπος γραφής κάποιων λέξεων είναι ακριβώς ο ίδιος με αυτόν που συναντούμε σε επτανησιακά έγγραφα της εποχής εκείνης, όπως επί παραδείγματι, της λέξης «συνχωρούντος» (του καιρού, του νόμου κ.λπ.) ή της φράσης «άνω ειρημένος» η οποία γράφεται ως μία λέξη («ἀνωηριμένος») και στα υπό εξέταση έγγραφα όσο λ.χ. και στον «Κανονισμό και Διόρθωση της Ναυτικής (Μαρίνας)», τον πρώτο κανονισμό της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας του Ιονίου κράτους που δημοσιεύτηκε το 1803[xiii].
Επιπροσθέτως, στα συμβόλαια που έχει συντάξει ο Κουβαράς, σχεδόν πάντα, στο πάνω μέρος της εκάστοτε μπροστινής σελίδας (recto) υπάρχει η σφραγίδα του Δημοσίου Μνήμονα Ήλιδας, η οποία είναι σχήματος ωοειδούς, τοποθετημένη κατακόρυφα, ενώ στο μέσον της φέρει παράσταση της θεάς Αθηνάς, που στο δεξί της χέρι φέρει δόρυ, ενώ περιβάλλεται και από τις δυο πλευρές, από το κάτω μέρος και έως τη μέση περίπου, από δύο κλαδιά. Στις περιπτώσεις που το κείμενο συναντά την σφραγίδα από το αριστερό μέρος, αυτό διακόπτεται, για να συνεχιστεί απ’ εκεί που τελειώνει η σφραγίδα, στο δεξί μέρος της.
Τέλος, από τους διαφορετικούς γραφικούς χαρακτήρες που συναντούμε στα συμβόλαια του Κουβαρά διαπιστώνουμε ότι αυτός χρησιμοποιούσε και κάποιους γραφείς. Αυτό το συμπέρασμα το εξάγουμε, από τη θεώρηση του συνόλου των εγγράφων του αρχείου, και από το γεγονός ότι στα συμβόλαιά που έχει συντάξει αυτός συναντούμε τρεις γραφικούς χαρακτήρες, δίχως να γνωρίζουμε, αν κάποια, και ποια, είναι βγαλμένα από το χέρι του, και ποια από χέρια άλλων γραφέων. Πάντως, στην μεγάλη πλειονότητα των συμβολαίων που έχει συντάξει ο Κουβαράς, που είναι και η συντριπτική πλειονότητα των συμβολαίων του αρχείου που μελετήσαμε, ο γραφικός χαρακτήρας του γραφέα είναι απλός και κατανοητός, με λίγα σημεία όπου η ανάγνωση των λέξεων είναι δύσκολη, και πολύ λίγα σημεία που είναι πολύ δύσκολη.
Ο δεύτερος, χρονολογικά, Δημόσιος Μνήμονας είναι ο Νικόλαος Πατρώνας. Ο Νικόλαος Πατρώνας εμφανίζεται ως Δημόσιος Μνήμων της επαρχίας Πύργου το 1833. Και στην περίπτωση των συμβολαίων του Πατρώνα, μπορούμε να εξάγουμε με ασφάλεια το συμπέρασμα ότι χρησιμοποιούσε και αυτός γραφείς, δεδομένου ότι υπάρχουν και σε αυτά διαφορετικοί γραφικοί χαρακτήρες. Γενικά, όμως, στα συμβόλαια που έχει συντάξει αυτός, τα κείμενα παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυσκολία ανάγνωσης, απ’ ό,τι στην περίπτωση των εγγράφων του Κουβαρά.
Όπως και στην περίπτωση του Κουβαρά, δεν γνωρίζουμε ποια κείμενα ανήκουν αποκλειστικά στο χέρι του, και ποια είναι αποτέλεσμα της δουλειάς άλλων γραφέων. Ακόμα, στα έγγραφα που έχει συντάξει αυτός, τουλάχιστον σε αυτά της πρώτης περιόδου του, του 1833, η σφραγίδα τίθεται στο τέλος του εγγράφου, και όχι στο πάνω μέρος του recto, όπως συνέβαινε στην περίπτωση του Κουβαρά.
Η σφραγίδα που χρησιμοποιεί έχει και αυτή σχήμα ωοειδές, τίθεται κατακόρυφα, στην περίμετρό της αναφέρει τη φράση «Ο ΔΗΜ. ΜΝΗΜ. ΕΠ. ΠΥΡΓΟΥ. Ν. ΠΑΤΡΩΝΑ», ενώ στο μέσον της φέρει παράσταση φοίνικα, αναδυόμενου από την πυρά, στο πάνω μέρος του μέσου έναν σταυρό, και στο κάτω μέρος τη χρονολογία 1833, αν και αυτή είναι δυσδιάκριτη. Η σφραγίδα αυτή τίθεται έως την 5η Μαρτίου 1835, ενώ από τις 6 Μαρτίου 1835 και εντεύθεν η σφραγίδα αλλάζει[xiv], γίνεται στρογγυλή, φέρει τον βασιλικό θυρεό της δυναστείας του Όθωνα, και στην περίμετρό της αναφέρει τη φράση «ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΕΙΟΝ ΠΥΡΓΟΥ Ν. ΠΑΤΡΩΝΑ», ενώ ο Πατρώνας αρχίζει και υπογράφει ως συμβολαιογράφος.
Επομένως, δεδομένου ότι ο Νικόλαος Ιωάν. Πατρώνας αντικαταστάθηκε, λόγω του ό,τι απεβίωσε, με το Β.Δ. της 13ης /25ης Μαρτίου 1838, από τον Νικόλαο Γρατζαλιά (ΦΕΚ αρ. 13/19-4-1838), αυτός εκτέλεσε χρέη Δημοσίου Μνήμονα από το 1833 έως τις 5 Μαρτίου του 1835, και χρέη συμβολαιογράφου από τις 6 Μαρτίου 1835, έως τους πρώτους τρεις ή τέσσερις μήνες του 1838[xv].
Επιπροσθέτως η Τζελίνα Χαρλαύτη αναφέρει κάποιον Ν. Πατρώνα, Χιώτη, ως ναυτοδιδάσκαλο στη Σύρο, κατά τη διάρκεια της οθωνικής περιόδου[xvi]. Με σιγουριά μπορούμε να πούμε ότι δεν πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο, μπορούμε να δεχθούμε, όμως, την ύπαρξη πιθανότητας ο Δημόσιος Μνήμων Πύργου, Νικόλαος Πατρώνας, να είναι Χιώτης στη καταγωγή[xvii], αφού είναι αποδεδειγμένο ότι εκείνη την εποχή, στον Πύργο, υπήρχαν Χιώτες όπως ο Μιχαήλ Ζυγομαλάς (Κουβαράς, α/σ 554/12-9-1830) και ενδεχομένως η οικογένεια του αγωνιστή της Επανάστασης, Αποστολίδη, η οποία σίγουρα ήρθε στον Πύργο, εκείνη την εποχή, αλλά δεν γνωρίζουμε το πότε ακριβώς[xviii].
[i]Λήμμα «μνημονεία», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Έκδ. Δευτέρα, τόμος 17ος, Εκδοτικός Οργανισμός Ο «Φοίνιξ Ε.Π.Ε.», Αθήνα χ.χ., σσ. 284-285.
[ii]Ήταν δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο, αρχειοφύλακες. Επειδή, δε, τα αρχείο βρισκόντουσαν εντός ναών, οι μνήμονες ονομάζονταν αλλιώς και ιερομνήμονες. Ανάλογα με το είδος των εγγράφων, που φύλατταν, ονομάζονταν γραμματείς, δημοσιοφύλακες, τεθμοφύλακες, ρητροφύλακες. Οι μνήμονες κατά την αρχαιότητα ήταν άλλοτε τρεις, άλλοτε πέντε και άλλοτε δέκα. Επίσης, ιδιαιτερότητες είχε και ο ρόλος τους, ανάλογα με την πόλη ή την περιοχή που δραστηριοποιούντο. Στην Αλικαρνασσό ήταν δύο και εκλέγονταν ετησίως. Στην Κέρκυρα ο μνήμων ήταν πρόεδρος τριών διαιτητών, ενώ στη Σικελία είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα. Λήμμα «μνήμων», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Έκδ. Δευτέρα, τόμος 17ος, Εκδοτικός Οργανισμός Ο «Φοίνιξ Ε.Π.Ε.», Αθήνα χ.χ., σελ. 285, επίσης, και λήμμα «μνήμων», Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμος 42ος, Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός, Αθήνα 1996, σελ. 272.
[iii]Ο τρόπος σύνταξης των συμβολαίων και ο τρόπος με τον οποίο εντάσσονται τα έγγραφα αυτά στο βιβλίο του Δημοσίου Μνήμονα, όπως και το τι επιτρέπεται και απαγορεύεται, καθορίζονται από το ψήφισμα αυτό (ιδιαίτερα στο Κεφάλαιο Δεύτερο και Κεφάλαιο Τρίτο), Γενική Εφημερίς της Ελλάδος, του έτους 1830, Εκ της Εθνικής Τυπογραφίας, Διονυσίου Νότη Καραβία, Αθήνα 1976 (Αριθ. 25, Έτους Ε΄, 26ης Μαρτίου 19830).
[iv]Παρ’ όλα αυτά τα μνημονιακά έγγραφα που διαπραγματευόμαστε αρχίζουν από τις αρχές Δεκεμβρίου του 1829, ενώ το παλαιότερο έγγραφο που σώζεται στο αρχείο, συνολικά, είναι το υπ’ αριθμόν 17, της 15ης Ιουλίου 1829.
Έκτοτε ο Κουβαράς υπογράφει στα έγγραφα που συντάσσει ως «Δημόσιος Μνήμων».
[v]Στυλιανός Μπίος, Ιστορική εξέλιξη του ελληνικού αστικού δικαίου. Από την επανάσταση του 1821 έως τη σύνταξη αστικού κώδικα, Διπλωματική εργασία, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Ιούνιος 2017, διαθέσιμη στο https://dspace.lib.uom.gr/handle/2159/20428, σελ. 34, επικαλούμενος τον Μενέλαο Τουρτόγλου, «Ο Διοργανισμός των Δικαστηρίων και η Πολιτική και Εγκληματική Διαδικασία του 1839. Κριτικαί παρατηρήσεις Αλ. Πάλμα- Απαντήσεις Ι. Γενατά». Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης Ιστορίας της Ιστορίας του Ελληνικού Δικαίου της Ακαδημίας Αθηνών, τόμος 8, Αθήνα 1958, σσ. 1-102.
[vi]Λήμμα «μνήμων», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Έκδ. Δευτέρα, τόμος 17ος, Εκδοτικός Οργανισμός «Ο Φοίνιξ» Ε.Π.Ε.», Αθήνα χ.χ., σσ. 285-286.
[vii]Αυτό συνάγεται από δύο στοιχεία: 1. Στο άρθρο Ι του Πρώτου Κεφαλαίου του ψηφίσματος 67 του Ι. Καποδίστρια αναφέρεται ότι οι Δημόσιοι Μνήμονες ήταν «δημόσιοι αξιωματικοί διορισμένοι να δέχωνται διαθήκας, και λοιπάς πράξεις, καί συμβόλαια, εις όσα τα μέρη οφείλουν ή θέλουν να δώσωσιν έπίσημον χαρακτήρα, να βεβαιόνουν την χρονολογίαν των, να τάς φυλάττουν ασφαλώς, καί να δίδωσιν αντίγραφα αυτών.» Γενική Εφημερίς της Ελλάδος, του έτους 1830, Εκ της Εθνικής Τυπογραφίας, Διονυσίου Νότη Καραβία, Αθήνα 1976 (Αριθ. 25, Έτους Ε΄, 26ης Μαρτίου 19830), 2.Επιπροσθέτως, στο λήμμα «μνήμων» στης Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας αναφέρεται ότι Δημόσιοι Μνήμονες καλούνταν παλαιότερα οι συμβολαιογράφοι. Χ.Ο. Λήμμα «μνήμων», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Έκδ. Δευτέρα, τόμος 17ος, Εκδοτικός Οργανισμός Ο «Φοίνιξ Ε.Π.Ε.», Αθήνα χ.χ., σελ. 285.
[viii]Την έρευνα στο Μητρώο Αρρένων την πραγματοποιήσαμε, γιατί παρά το γεγονός ότι κανονικά καταχωρούνται πρόσωπα που έχουν γεννηθεί στον Πύργο μετά το 1826, δεν λείπουν και οι περιπτώσεις, όπου έχουν καταχωρηθεί με την ένδειξη «από γέννηση», και πρόσωπα που είχαν έρθει σε μεγάλη ηλικία στον Πύργο, ενδεχομένως από παραδρομή ή για κάποιον άλλο λόγο που δεν γνωρίζουμε.
[ix]Η οικογένεια Ρετουνιώτη ήταν παλιά προυχοντική οικογένεια της Πάτρας. Αθανάσιος Θ. Φωτόπουλος, Οι Κοτζαμπάσηδες της Πελοποννήσου, κατά τη δεύτερη Τουρκοκρατία (1715-1821), Ηρόδοτος, Αθήνα 2005, σσ. 121, 208.
[x]Από την οικογένεια Άχολου είχαν αναδειχθεί οπλαρχηγοί του Αγώνα, όπως ο Παναγιώτης Άχολος που ήταν αντιπρόσωπος της Ηλείας και πληρεξούσιος της Πελοποννησιακής Γερουσίας (29-7-1822). Βύρων Δάβος, Στον Πύργο και στην Ηλεία του 1821-1830, Ιδιωτική έκδοση, Πύργος 1983, σσ. 7, 9.
[xi]Το ίδιο, από την οικογένεια Βιλαέτη είχαν αναδειχθεί οι Χαράλαμπος Βιλαέτης, καθώς και ο Νικόλαος Βιλαέτης, ο οποίος εξελέγη πληρεξούσιος και βουλευτής της Α΄Εθνικής Συνέλευσης, στα τέλη του Δεκέμβρη του 1821 με τις αρχές του 1822. Βύρων Δάβος, Στον Πύργο και στην Ηλεία του 1821-1930, Ιδιωτική έκδοση, Πύργος 1985, σσ. 7, 9.
[xii]Αν και βλέπουμε αρκετές λέξεις από τον επτανησιακό χώρο να έχουν περάσει στην διάλεκτο της Ηλείας, όπως οι λέξεις «ορδινία», «σινγρουριτά», «κρεδιτάρω», «μονέδα». Γεώργιος Αριστείδου Χρυσανθακόπουλος, Η Ηλεία επί Τουρκοκρατίας, Ιδιωτική έκδοση, Εν Αθήναις 1950 passim.
[xiii]Ντίνος Κονόμος, Ο πρώτος κανονισμός της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας (1803), Ιδιωτική έκδοση εκτός εμπορίου, δαπάναις Ιωαν. Διον. Θεοδωρακόπουλου, Αθήνα 1970, σελ. 14 (άρθρο Τρίτον).
[xiv]Οι αλλαγές επήλθαν διότι, όπως έχουμε αναφέρει, οι μνήμονες αντικαταστάθηκαν αργότερα, επί Αντιβασιλείας, από τους συμβολαιογράφους με το Διάταγμα περί οργανισμού των δικαστηρίων και συμβολαιογράφων της 16ης Οκτωβρίου 1834, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ από τις 21/2 Φεβρουαρίου 1935. Χρήστος Λούκος, «Οι συμβολαιογράφοι της Ερμούπολης-Σύρου (19ος αιώνας)», Μνήμων 12, 1989, σελ. 254.
[xv]Σε έγγραφο του ειρηνοδικείου Πύργου της 10ης Οκτωβρίου 1839, το οποίο περιλαμβάνεται στο αρχείο, μέρος του οποίου μελετήσαμε, αναφέρεται ο γιος του Νικ. Πατρώνα, Ιωάννης, ως γραμματέας του.
Ο Ιωάννης Νικ. Πατρώνας διορίσθηκε, αργότερα ως συμβολαιογράφος Πύργου, έως το 1870, οπότε και απεβίωσε. Ψηφιακό Αρχείο Εθνικού Τυπογραφείου, ΦΕΚ Αρ. 42, 11-12-1870, στο οποίο αναφέρεται εκ παραδρομής ότι διορίστηκε στη θέση του Ι. Πατρώνα ο Β. Κορομάντζος, αντί του ορθού Θεμιστοκλής Β. Κορομάντζος (με καταγωγή από την Κοντοβάζαινα Γορτυνίας). Επίσης, σύμφωνα με αυτό το ΦΕΚ βρίσκουμε τον Ι. Πατρώνα να μετατίθεται από τη θέση του Ειρηνοδίκη Κορώνης στη θέση του Ειρηνοδίκη Κάμπου (Μεσσηνίας).
[xvi] Τζελίνα Χαρλαύτη, Ιστορία της ελληνόκτητης ναυτιλίας, 19ος-20ος αιώνας, Νεφέλη, Αθήνα 2001, σελ. 308.
[xvii]Επίσης, βρήκαμε κάποιον με το ονοματεπώνυμο Α. Πατρώνας, ως ελαιοτριβέα στο χωριό Σουλεϊμάναγα (σημερινό χωριό Μυρσίνη), στον Οδηγό Ελλάδος, του Νικολάου Ιγγλέση, που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1918, σελ. 528.
[xviii]Στα Μητρώα Αρρένων Δήμου Πύργου υπάρχει η εγγραφή του Γεωργίου Αποστολίδη του Παναγιώτη, το 1845, με αιτιολογία ότι ενεγράφη «από γέννηση».
*Ο Διονύσης (Σάκης) Τραμπαδώρος είναι οικονομολόγος και ιστορικός (ΜΑ)
Η παρουσία του Τάκη Δόξα στον τοπικό τύπο κατά τη συγκυρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και οι απαρχές της παρουσίας του στην «Ηλειακή Βιβλιοθήκη Πύργου»
Του Σάκη Τραμπαδώρου
Τα στοιχεία που ανακοινώνονται εδώ είναι το αποτέλεσμα εξαντλητικής έρευνας στα φύλλα του τοπικού της περιόδου, κυρίως της δεκαετίας του 1930, καθώς και στα πρακτικά της «Ηλειακής Βιβλιοθήκης», για το διάστημα από το 1926 έως το 1952.
Ο Τάκης Δόξας, όπως θα διαπιστώσουμε, νεότατος, κάνει την εμφάνισή του στα γράμματα, αλλά και στον τοπικό τύπο του Πύργου, ξεδιπλώνοντας την πολυσχιδή προσωπικότητά του. Το 1932, και συγκεκριμένα το μήνα Απρίλιο, σε ηλικία μόλις 19 ετών, δημοσιεύει, σε συνέχειες, στην εφημερίδα «Πατρίς» τη νουβέλα με τίτλο το σύμβολο του ερωτηματικού(«;»). Λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο του 1935, στην ίδια εφημερίδα, δημοσιεύει άρθρο σχετικά με την απόλυση του αρχειοφύλακα Ζακύνθου και σημαντικότατου Ζακυνθινού ερευνητή Λεωνίδα Χ. Ζώη, αποτέλεσμα, προφανώς, της πολιτικής κατάστασης που επικρατούσε τότε στη χώρα, δείχνοντας έτσι, με το σθένος του, το εφήμερο των εκάστοτε πολιτικών εξουσιών, έναντι της διαχρονικότητας της πνευματικής δημιουργίας.
Κατά το 1936, η παρουσία του αρχίζει και πυκνώνει σε σημαντικό βαθμό. Το Φεβρουάριο αυτού του έτους , πάλι στην «Πατρίδα», δημοσιεύεται από τον Αύγουστο Καπογιάννη η ανακοίνωση της διάλεξης του Δόξα στο Λύκειο των Ελληνίδων, με θέμα «Η φυματική ποιήτρια του πόνου», προφανώς σχετικά με την Μαρία Πολυδούρη. Η φυματίωση είχε ταλαιπωρήσει τη νεοελληνική κοινωνία εκείνη την εποχή και καθόρισε τη ζωή πολλών οικογενειών.
Το Φεβρουάριο, επίσης, του 1936, δημοσιεύεται επιστολή του Δόξα ως προέδρου του «Συλλόγου Γραμμάτων και Τεχνών», σχετικά με την «Ηλειακή Βιβλιοθήκη», ζήτημα που απασχολούσε τότε την τοπική κοινωνία λόγω των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετώπιζε, ενώ λίγο αργότερα, τον ίδιο μήνα, δημοσιεύεται ανακοίνωση του «Συλλόγου Γραμμάτων και Τεχνών», υπογεγραμμένη από αυτόν.
Στα τέλη του Μαρτίου του 1936 προαναγγέλλεται η έκδοση της «Απολογίας του Καμπούρη», ενώ στις αρχές Μαΐου 1936 δημοσιεύεται διαφήμιση της έκδοσης της «Απολογίας του Καμπούρη» και άλλων διηγημάτων. Ταυτόχρονα υπάρχει και σχόλιο στην εφημερίδα «Πατρίς», για την έκδοση αυτή.
Στις αρχές Ιουνίου του 1936, στην «Πατρίδα», επίσης, δημοσιεύεται το πεζοτράγουδο «Μεταθανάτιο», με θέμα τη μάνα, ενώ τις 20 Ιουλίου 1936 δημοσιεύεται το ποίημα το «Ξύπνημα των θεών».
Στις αρχές Δεκεμβρίου,του ίδιου έτους, δημοσιεύεται διαφήμιση για την αισθητική μελέτη που κυκλοφόρησε τότε σχετικά με την ποίηση της Μαρίας Πολυδούρη, από τις εκδόσεις του θεσσαλονικιώτικου περιοδικού «Μακεδονική Νεολαία».
Από τις 17 Δεκεμβρίου 1936 έως τις 15 Ιανουαρίου 1937, επίσης στην εφημερίδα «Πατρίς» δημοσιεύεται, στα πλαίσια της στήλης «Σύγχρονοι Ηλείοι Λογοτέχνες», σε συνέχειες, η εκτενής σημαντική μελέτη του για τον Διονύσιο Κόκκινο.
Επίσης, για το 1936 σταχυολογήθηκαν 10 δημοσιεύματα σχετικά με το «Σύλλογο Γραμμάτων και Τεχνών», στην ίδρυση και λειτουργία του οποίου είχε πρωτοστατήσει. Τα δημοσιεύματα αυτά αφορούν διαλέξεις, μουσικοφιλολογικές εκδηλώσεις, καθώς και τα διοικητικά πράγματα του Συλλόγου. Οι διαλέξεις δίδονταν στο θέατρο «Απόλλων», οι μουσικοφιλολογικές εκδηλώσεις, κυρίως, στο καφενείο «Ερμείον», ενώ οι συνελεύσεις του συλλόγου γίνονταν είτε στην αίθουσα του Δικηγορικού Συλλόγου, είτε του Εμπορικού Συλλόγου «Ερμής». Στο δημοσίευμα της 23ης Φεβρουαρίου 1937 έχουμε και τις αρχαιρεσίες του Συλλόγου. Πρόεδρος ανεδείχθη ο Τάκης Δόξας, αντιπρόεδρος ο Νάκης Αυγερινός, γενική γραμματέας η δεσποινίδα Ελένη Μαρκοπούλου, ταμίας ο Αύγουστος Καπογιάννης, και μέλη ο Γ. Τζένος, η κυρία Διάνα Αγγελακοπούλου και η δεσποινίδα Νίκη Πετροπούλου.
Την Πρωτοχρονιά του 1937 δημοσιεύεται, στην «Πατρίδα», πρωτοσέλιδο άρθρο του Δόξα με τίτλο «Η αγωνία του νέου χρόνου».
Στις αρχές Ιουνίου 1938 ο Δόξας αναχωρεί για την Τρίπολη, προσκεκλημένος του Ομίλου Διαλέξεων της πόλεως αυτής, για να μιλήσει με θέμα τον Κώστα Καρυωτάκη. Να σημειώσουμε ότι ο Καρυωτάκης, ως ποιητής είχε γίνει με δυσκολία αποδεκτός. Ας θυμηθούμε τη ρήση του Εμπειρίκου «Το λέγω και θα το ξαναπώ πολλάκις–είναι μεγάλος ποιητής ο Κώστας Καρυωτάκης».
Στην εφημερίδα «Δημιουργία» της Αμαλιάδας, στις 17 Απριλίου 1938, υπάρχει διαφημιστική καταχώρηση για την ποιητική συλλογή του Τάκη Δόξα «Λευκοί Δρόμοι», με την σημείωση ότι κυκλοφορεί λίαν προσεχώς. Στη συνέχεια, στα τέλη Μαΐου 1939, δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Δημιουργία» της Αμαλιάδας, επίσης, το ποίημα «Πλεχτό τραγούδι».
Την Πρωτοχρονιά του 1939 δημοσιεύεται το πρώτο μέρος του πρωτοχρονιάτικου διηγήματος του συγγραφέα «Η σπασμένη κούκλα», ενώ στις 21 Ιανουαρίου 1939 ο Δόξας δίνει διάλεξη στην Αμαλιάδα, στο κινηματοθέατρο της πόλεως αυτής «Πάνθεον» προσκεκλημένος του «Προοδευτικού Συνδέσμου Κυριών Αμαλιάδας», με θέμα «Το ερωτικό πάθος της γυναίκας στην νεοελληνική ποίηση». Στις αρχές Μαΐου 1939, ο Δόξας προσκεκλημένος από το Σύνδεσμο Γυναικών και Δεσποινίδων της Αμαλιάδας δίνει, επίσης, στο κινηματοθέατρο «Πάνθεον», διάλεξη με θέμα παρεμφερές με το προηγούμενο και συγκεκριμένα σχετικά με το ερωτικό πάθος στη ελληνική γυναικεία ποίηση.
Στην εφημερίδα Δημιουργία της Αμαλιάδας στις αρχές του Ιουνίου του 1939, δημοσιεύεται το ποίημά του «Ώρα Πρωινή».
Στις 13 Μαΐου 1939, δημοσιεύεται κριτική του Δόξα για δύο βιβλία του συνταξιούχου καθηγητή Ηλία Παπαλεωνίδα. Το ένα από αυτά είχε ως τίτλο «Τα καλά έργα», ενώ το δεύτερο «Η Εθνική ψυχή».
Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1939 δημοσιεύει το ποίημα «Το στοιχειό» Όπως αναφέρεται στο τέλος του δημοσιεύματος σκοπός του ποιήματος ήταν να παρασταθεί συμβολικά ο ερχομός του Πολέμου και η ανατροπή της πρότερης κατάστασης, η οποία περιγράφεται με τρόπο εξιδανικευμένο.
Στη συνέχεια, στις 19 Δεκεμβρίου 1939, έχουμε ανταπόκριση από την Πάτρα σχετικά με την πολύ επιτυχημένη διάλεξη που έδωσε ο Τάκης Δόξας, στην πόλη αυτή, στην αίθουσα της Σχολής του Λαού, με θέμα «Η πατρική μορφή του Κωστή Παλαμά».
Στα τέλη του Ιουλίου του 1940, έχουμε δημοσίευση της βιβλιοκρισίας του Περσέα Αθηναίου για το έργο του Τάκη Δόξα «Εσωτερική Τέχνη». Από το κείμενο της κριτικής μαθαίνουμε ότι ο Δόξας εμφανίστηκε κατ’ αρχάς ως πεζογράφος, ενώ πρόσφατα, εκείνη την περίοδο, εμφανίστηκε και ως ποιητής. Επίσης μαθαίνουμε ότι το έργο «Η εσωτερική τέχνη» ήταν βιβλίο κριτικής και εκδόθηκε από τον Αιγυπτιώτη εκδότη Κασιγόνη και τις εκδόσεις «Έρευνα».
Στις 20 Οκτωβρίου 1940 στη στήλη, της «Πατρίδας», «Λυρικά Σχέδια» δημοσιεύεται το πεζοτράγουδο «Η ρόδινη σκιά».
Στις 22 Οκτωβρίου 1940, επίσης, στην στήλη «Λυρικά Σχέδια», δημοσιεύεται το πεζοτράγουδο «Ένα ήρεμο φέγγος», ενώ στις 24 Οκτωβρίου 1940, επίσης στην στήλη «Λυρικά Σχέδια», δημοσιεύεται το πεζοτράγουδο Η Μελωδία της Σιωπής».
Στις 26 Ιανουαρίου 1941, και συγκεκριμένα στη στήλη «Πολεμικοί Παιάνες», δημοσιεύεται άρθρο του με τίτλο «Η δόξα των τραυματιών», αφιερωμένο στον τραυματία πολέμου, Βασίλη Τσιόρδα. Εκείνη την εποχή στα φύλλα των εφημερίδων κυριαρχούν τα πολεμικά γεγονότα, ενώ πολύ ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι στο ίδιο φύλλο δημοσιεύονται δύο διαφημιστικές καταχωρίσεις γυναικών γιατρών του Πύργου και συγκεκριμένα της οδοντιάτρου Αντιγόνης Καραμπέτσου και της ακτινολόγου-μικροβιολόγου Καλλιόπης Τρύφωνος Παπαλεωνίδα.
Εκτός αυτών, εκείνη την εποχή συνεχή παρουσία στα φύλλα του τοπικού τύπου έχουν η σταφίδα, οι θεσμοί που σχετίζονταν με το προϊόν αυτό, το λιμάνι του Κατακώλου, οι επαγγελματίες, κυρίως του Πύργου, αλλά και της Αμαλιάδας, αλλά και πολύ σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων, όπως ο Κωστής Παλαμάς, η Μαρία Πολυδούρη, ο Γιάννης Σκαρίμπας, ο Ιωάννης Πολέμης και η Μυρτιώτισσα.
Τέλος, στο φύλλο της εφημερίδας «Αυγή» του Αύγουστου Καπογιάννη στις 29 Απριλίου 1946, αναφέρεται ότι υπεύθυνος για την φιλολογική ύλη της εφημερίδας είναι ο Τάκης Δόξας.
Σε σχέση, τώρα, με την παρουσία του Τάκη Δόξα στην «Ηλειακή Βιβλιοθήκη», κατά τις απαρχές της λειτουργίας της, η πρώτη του παρουσία, επισήμως, εντοπίζεται τον Αύγουστο του 1943, όταν η Βιβλιοθήκη αρχίζει να λειτουργεί ξανά, αφού είχε αναστείλει την λειτουργία της λόγω της Κατοχής. Ήταν τότε που εκλέγεται γραμματέας του Σωματείου «Ηλειακή Βιβλιοθήκη», με πρόεδρο τον Αριστομένη Νταϊρόπουλο και ταμία τον Νίκο Δασιό.
Μετέπειτα έχουμε συνεχείς αναφορές, ενώ στις αρχαιρεσίες του Φεβρουαρίου του 1947 ο Τάκης Δόξας εκλέγεται αντιπρόεδρος με πρόεδρο τον Μένη Νταϊρόπουλο, ταμία τον Νίκο Δασιό, γραμματέα τον Νίκο Καραμπάτση και έφορο τον Παναγιώτη Παπαδόπουλο. Το 1951 και το 1952 τον ξαναβρίσκουμε στη θέση του Γραμματέα της «Ηλειακής Βιβλιοθήκης» συμμετέχοντας ενεργά στις διαδικασίες τροποποίησης του άρθρου 25 του καταστατικού του Σωματείου, που είχε να κάνει με τη διάθεση της περιουσίας του σε περίπτωση διαλύσεώς του, καθώς και στις διαδικασίες της κρατικοποίησής της. Ο Τάκης Δόξας, εκτός του λογοτεχνικού του έργου, άφησε την προσωπική του σφραγίδα και στην Βιβλιοθήκη του Πύργου (αρχικά «Ηλειακή» και μετέπειτα δημόσια), αφού φαίνεται να είχε αντιληφθεί πλήρως αυτό που έχει επισημανθεί από τον Reinhard Wittmann σχετικά με τον δημοκρατικό χαρακτήρα των δημοσίων βιβλιοθηκών.
Ο Τάκης Δόξας γέννημα και θρέμμα του Πύργου της οικονομικής ακμής, της σταφιδικής οικονομίας και της πυκνής κοινωνικής ζωής, έκανε αισθητή την παρουσία του, όχι μόνον με το λογοτεχνικό του έργο, αλλά και γενικότερα στην πνευματική ζωή της περιόδου που έζησε, κληροδοτώντας σε εμάς παρακαταθήκες που υπάρχουν και θα υπάρχουν εσαεί.
1 Το παρόν κείμενο είναι αυτό της διάλεξης που δόθηκε στα πλαίσια της εκδήλωσης για τον Τάκη Δόξα, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 17 Μαρτίου 2018, από την Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πύργου.
2 Ο Σάκης Τραμπαδώρος είναι Οικονομολόγος (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), Ιστορικός (Ιόνιο Πανεπιστήμιο) και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στη Μεθοδολογία Κριτικής και Έκδοσης Ιστορικών και Αρχειακών Πηγών (Ιόνιο Πανπιστήμιο).
Για τον Λ. Χ. Ζώη: Με αφορμή ένα δημοσίευμα της εφημερίδος «Πατρίς» Πύργου της 11ης Οκτωβρίου 1935 *
Για τον Λ. Χ. Ζώη: Με αφορμή ένα δημοσίευμα της εφημερίδος «Πατρίς» Πύργου της 11ης Οκτωβρίου 1935 *
*το άρθρο είχε γραφεί για τον Τύπο της Ζακύνθου
Δεν χρειάζεται να μιλήσω σε Ζακυνθίους, όντας μη Ζακύνθιος, για τον Λ. Χ. Ζώη, αυτόν τον πολύ σημαντικό ιστορικό ερευνητή του νησιού, η εργασία του οποίου έχει σπουδαιότητα για το πανελλήνιο και πέρα απ’ αυτό ακόμα.
Θα ζητούσα, όμως, την άδεια από το αναγνωστικό κοινό της Ζακύνθου να αναφερθώ στο δημοσίευμα της εφημερίδος του Πύργου «Πατρίς» της 11ης Οκτωβρίου 1935, το οποίο φορά την απόλυση του Λ. Χ. Ζώη από τη θέση του διευθυντή του Αρχειοφυλακείου του νησιού.
Συντάκτης του είναι ο Πύργιος Τάκης Δόξας (φιλολογικό ψευδώνυμο του Παναγιώτη Λαμπρινόπουλου), σημαντική προσωπικότητα των λογοτεχνικών πραγμάτων του Πύργου, με δράση που υπερέβαινε τα στενά όρια της ιδιαίτερης πατρίδας του, καθώς και δεσπόζουσας φυσιογνωμίας της διοίκησης της Ηλειακής Βιβλιοθήκης και μετέπειτα Δημόσιας Βιβλιοθήκης Πύργου.Ο Δόξας, στο συγκεκριμένο δημοσίευμα, αφού εκφράζει την προσωπική του λύπη για τα γεγονός της απόλυσης, μεταφέρει και την ειλικρινή λύπη τόσο των ειδημόνων, όσο και του γενικού κοινού για το γεγονός, αναδεικνύοντας και επισημαίνοντας ταυτόχρονα το μέγεθος και την ποιότητα του ανδρός.
Η απόλυση έγινε σε μια εποχή ταραχώδη, τις αμέσως προηγούμενες ημέρες του πραξικοπήματος του Γεωργίου Κονδύλη, με το οποίο ανατράπηκε η κυβέρνηση του Παναγή Τσαλδάρη που είχε ανέλθει στην εξουσία το 1933, διαδεχόμενη την μεταβατική κυβέρνηση του Αλέξανδρου Οθωναίου.
Χρονολογικά, η είδηση της απόλυσης δημοσιεύεται για πρώτη φορά στις 9 Οκτωβρίου 1935, στην εφημερίδα «Πρόοδος» της Ζακύνθου, του Ανδρέα Ιωάν. Ζώντου, φίλα προσκείμενης, όπως φαίνεται, στη βασιλική παράταξη. Το δημοσίευμα φέρει ως τίτλο «Ο κ. Λεωνίδας Ζώης και το πολυσχιδές έργον του» και υπογράφεται από τον καθηγητή Σπυρίδωνα Γιαννόπουλο. Ο Σπυρίδων Γιαννόπουλος, μάλιστα, δεν αναφέρεται καν σε «απόλυση», αλλά σε «αποχώρηση».Όπως αναφέρεται στο άρθρο η λύπη που προξενεί η απομάκρυνση του Ζώη μετριάζεται από την τοποθέτηση στη θέση του διευθυντή του Αρχειοφυλακείου, του διδάκτορα της νομικής, Δημητρίου Κοριατόπουλου, ο οποίος ήταν, ήδη από το 1922, στενό συγγενικό πρόσωπο του Λ. Χ. Ζώη.
Αναφορά στον Δημήτριο Κοριατόπουλο βρίσκουμε και στις «Μούσες» του Νοεμβρίου του 1936 και συγκεκριμένα ως επιμελητή αρχαιοτήτων, καθώς και στις 19.1.1937, στη δημοσίευση του Λ. Χ. Ζώη ότι λόγω της μετεγκαταστάσεως του στην Αθήνα διακόπτεται η κανονική δεκαπενθήμερη έκδοση των «Μουσών», στο οποίο ο Δ. Σ. Κοριατόπουλος αναφέρεται ως επιμελητής σύνταξης.
Επίσης, άξια αναφοράς είναι αυτή της 1ης Ιουνίου 1936, των «Μουσών», στο Β. Δ. για τη Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, καθώς και στα εύσημα που αποδίδονται στο πρόσωπο του Νικολάου Κολυβά, για το γεγονός αυτό.
Εντύπωση μας προκαλεί το ευμενές σχόλιο του περιοδικού για την αντίδραση του Δημητρίου Κοριατόπουλου, από τη θέση του διευθυντή του Αρχειοφυλακείου, στο νέο νομοσχέδιο για τις Βιβλιοθήκες που υποχρέωνε σε μεταφορά μέρους των εγγράφων των Αρχειοφυλακείων σε αυτές (1η Νοεμβρίου 1935).
Παρ’ ό,τι εν πρώτοις, κάποιος θα απέδιδε την απόλυση του Λ. Χ. Ζώη σε πολιτικούς λόγους, η εμπλοκή του προσώπου του Δημητρίου Κοριατόπουλου μας βάζει, εκ των υστέρων, σε δεύτερες σκέψεις.
Εκτός αυτών, ο Σπυρίδων Ιωάν. Γιαννόπουλος, μάλιστα, υπογράφει άλλο ένα άρθρο, στις 16 Οκτωβρίου 1935, σχετικά με την έκδοση της Ιστορίας της Ζακύνθου του Λ. Χ.Ζώη, ενώ σε κεντρικό πρωτοσέλιδο άρθρο της, της 10ης Οκτωβρίου 1935, η εφημερίδα «Πρόοδος», κάνει αναφορά στη σημασία του Αρχειοφυλακείου.
Όπως και να έχει αυτή καθ’ αυτή η αναφορά του Τάκη Δόξα τόσο στο Αρχειοφυλακείο της προσεισμικής Ζακύνθου, όσο και στο πρόσωπο του Λ. Χ. Ζώη αναδεικνύει την υπερτοπική σημασία τόσο του θεσμού, όσο και του προσώπου, καθώς, επίσης, και την στενή σχέση ανάμεσα στην Ηλεία και τον Πύργο ειδικότερα και τη Ζάκυνθο.
Άλλωστε, αναζητώντας στοιχεία στο περιοδικό «Αι Μούσαι», που επί χρόνια εξέδιδε ο Λ. Χ. Ζώης, διαπιστώνουμε τόσο την συνεχή παρουσία σε αυτό του Τάκη Δόξα είτε ως ποιητή (τεύχος 30ης Σεπτεμβρίου 1935, δημοσίευση ποιήματος «Στοχαμοί»), είτε στη στήλη των βιβλιοκρισιών (τεύχος Ιουλίου 1937, βιβλιοκρισία του έργου της Κατίνας Παΐζη «Απλοί Σκοποί»), όσο και του αδικοχαμένου, εκτελεσθέντα από τους Γερμανούς, στην Πάτρα, Πυργίου ποιητή Φώτου Πασχαλινού (φιλολογικό ψευδώνυμο του Θεόδωρου Ζώρα) και της ποιητικής του συλλογής, «Επαρχιακά», που εξέδωσε στον Πύργο. Επίσης, έχουμε συνεχείς αναφορές των «Μουσών» τόσο στο «Σύλλογο Γραμμάτων και Τεχνών» του Πύργου, στον οποίο πρόεδρος είχε εκλεγεί o Τάκης Δόξας (19.1.1937 και Ιούλιος 1937), στην «Ηλειακή Βιβλιοθήκη» (Ιούλιος 1937), όσο και στον τότε νεοϊδρυθέντα, στον Πύργο, «Σύλλογο διανοουμένων και φιλοτέχνων Ηλείας» (19.1.1937).
Η σχέση αυτή των διανοουμένων της εποχής των δύο περιοχών συνεχίζει τις πολύ παλαιές και πολύπτυχες στενές σχέσεις μεταξύ Ζακύνθου και Ηλείας. Ας έχουμε, επί παραδείγματι, κατά νου το έγγραφο του πολύ πρώιμου 16ου αι. που έχει εκδώσει ο Σπυρίδων Λάμπρος και το οποίο αναφέρεται στις στενές εμπορικές σχέσεις μεταξύ του νησιού και των Χασίων Ποντικού, δηλαδή του σημερινού Κατακώλου.
*Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στον τοπικό τύπο της Ζακύνθου.
Ο Πύργος κατά το Μεσοπόλεμο
Επαναδημοσίευση - Συμβολή στον εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 - Τα νομίσματα: Από το γρόσι και τα άλλα ξένα νομίσματα στον φοίνικα και την δραχμή.
Αναδημοσίευση - Τρεις ημέρες κρίνουν την προεδρική εκλογή – Κρίσιμο το Σαββατοκύριακο για την απόφαση Μητσοτάκη
More News
Αναδημοσίευση - Πέθανε ο Κώστας Σημίτης
Δελτίο τύπου - Σύμπλευση του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Κυλλήνης με τα Πανεπιστήμια της Καλαβρίας και της Μασσαλίας στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg VI-A Ελλάδα-Ιταλία 2021-2027
Δελτίο τύπου - Ν. Φαρμάκης: «Ο νέος χρόνος ας ρίξει περισσότερο φως στον κόσμο μας»
Αναδημοσίευση - Νότια Κορέα: Στους 179 οι νεκροί της αεροπορικής τραγωδίας – Επταήμερο εθνικό πένθος στη χώρα
Δελτίο τύπου - Πώς η κλιματική αλλαγή απειλεί τους εργαζόμενους – Απαιτούνται λύσεις
Δελτίο τύπου - Συναγερμός στο Ισραήλ: 16 τραυματίες από πυραυλικό πλήγμα των Χούθι στο Τελ Αβίβ
Δελτίο τύπου - ΟΟΣΑ: Με δεξιότητες 10χρονου ο ένας στους τέσσερις ενήλικες στην Ελλάδα
Top Stories
Η παρουσία του Τάκη Δόξα στον τοπικό τύπο κατά τη συγκυρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και οι απαρχές της παρουσίας του στην «Ηλειακή Βιβλιοθήκη Πύργου»
Του Σάκη Τραμπαδώρου
Τα στοιχεία που ανακοινώνονται εδώ είναι το αποτέλεσμα εξαντλητικής έρευνας στα φύλλα του τοπικού της περιόδου, κυρίως της δεκαετίας του 1930, καθώς και στα πρακτικά της «Ηλειακής Βιβλιοθήκης», για το διάστημα από το 1926 έως το 1952.
Ο Τάκης Δόξας, όπως θα διαπιστώσουμε, νεότατος, κάνει την εμφάνισή του στα γράμματα, αλλά και στον τοπικό τύπο του Πύργου, ξεδιπλώνοντας την πολυσχιδή προσωπικότητά του. Το 1932, και συγκεκριμένα το μήνα Απρίλιο, σε ηλικία μόλις 19 ετών, δημοσιεύει, σε συνέχειες, στην εφημερίδα «Πατρίς» τη νουβέλα με τίτλο το σύμβολο του ερωτηματικού(«;»). Λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο του 1935, στην ίδια εφημερίδα, δημοσιεύει άρθρο σχετικά με την απόλυση του αρχειοφύλακα Ζακύνθου και σημαντικότατου Ζακυνθινού ερευνητή Λεωνίδα Χ. Ζώη, αποτέλεσμα, προφανώς, της πολιτικής κατάστασης που επικρατούσε τότε στη χώρα, δείχνοντας έτσι, με το σθένος του, το εφήμερο των εκάστοτε πολιτικών εξουσιών, έναντι της διαχρονικότητας της πνευματικής δημιουργίας.
Κατά το 1936, η παρουσία του αρχίζει και πυκνώνει σε σημαντικό βαθμό. Το Φεβρουάριο αυτού του έτους , πάλι στην «Πατρίδα», δημοσιεύεται από τον Αύγουστο Καπογιάννη η ανακοίνωση της διάλεξης του Δόξα στο Λύκειο των Ελληνίδων, με θέμα «Η φυματική ποιήτρια του πόνου», προφανώς σχετικά με την Μαρία Πολυδούρη. Η φυματίωση είχε ταλαιπωρήσει τη νεοελληνική κοινωνία εκείνη την εποχή και καθόρισε τη ζωή πολλών οικογενειών.
Το Φεβρουάριο, επίσης, του 1936, δημοσιεύεται επιστολή του Δόξα ως προέδρου του «Συλλόγου Γραμμάτων και Τεχνών», σχετικά με την «Ηλειακή Βιβλιοθήκη», ζήτημα που απασχολούσε τότε την τοπική κοινωνία λόγω των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετώπιζε, ενώ λίγο αργότερα, τον ίδιο μήνα, δημοσιεύεται ανακοίνωση του «Συλλόγου Γραμμάτων και Τεχνών», υπογεγραμμένη από αυτόν.
Στα τέλη του Μαρτίου του 1936 προαναγγέλλεται η έκδοση της «Απολογίας του Καμπούρη», ενώ στις αρχές Μαΐου 1936 δημοσιεύεται διαφήμιση της έκδοσης της «Απολογίας του Καμπούρη» και άλλων διηγημάτων. Ταυτόχρονα υπάρχει και σχόλιο στην εφημερίδα «Πατρίς», για την έκδοση αυτή.
Στις αρχές Ιουνίου του 1936, στην «Πατρίδα», επίσης, δημοσιεύεται το πεζοτράγουδο «Μεταθανάτιο», με θέμα τη μάνα, ενώ τις 20 Ιουλίου 1936 δημοσιεύεται το ποίημα το «Ξύπνημα των θεών».
Στις αρχές Δεκεμβρίου,του ίδιου έτους, δημοσιεύεται διαφήμιση για την αισθητική μελέτη που κυκλοφόρησε τότε σχετικά με την ποίηση της Μαρίας Πολυδούρη, από τις εκδόσεις του θεσσαλονικιώτικου περιοδικού «Μακεδονική Νεολαία».
Από τις 17 Δεκεμβρίου 1936 έως τις 15 Ιανουαρίου 1937, επίσης στην εφημερίδα «Πατρίς» δημοσιεύεται, στα πλαίσια της στήλης «Σύγχρονοι Ηλείοι Λογοτέχνες», σε συνέχειες, η εκτενής σημαντική μελέτη του για τον Διονύσιο Κόκκινο.
Επίσης, για το 1936 σταχυολογήθηκαν 10 δημοσιεύματα σχετικά με το «Σύλλογο Γραμμάτων και Τεχνών», στην ίδρυση και λειτουργία του οποίου είχε πρωτοστατήσει. Τα δημοσιεύματα αυτά αφορούν διαλέξεις, μουσικοφιλολογικές εκδηλώσεις, καθώς και τα διοικητικά πράγματα του Συλλόγου. Οι διαλέξεις δίδονταν στο θέατρο «Απόλλων», οι μουσικοφιλολογικές εκδηλώσεις, κυρίως, στο καφενείο «Ερμείον», ενώ οι συνελεύσεις του συλλόγου γίνονταν είτε στην αίθουσα του Δικηγορικού Συλλόγου, είτε του Εμπορικού Συλλόγου «Ερμής». Στο δημοσίευμα της 23ης Φεβρουαρίου 1937 έχουμε και τις αρχαιρεσίες του Συλλόγου. Πρόεδρος ανεδείχθη ο Τάκης Δόξας, αντιπρόεδρος ο Νάκης Αυγερινός, γενική γραμματέας η δεσποινίδα Ελένη Μαρκοπούλου, ταμίας ο Αύγουστος Καπογιάννης, και μέλη ο Γ. Τζένος, η κυρία Διάνα Αγγελακοπούλου και η δεσποινίδα Νίκη Πετροπούλου.
Την Πρωτοχρονιά του 1937 δημοσιεύεται, στην «Πατρίδα», πρωτοσέλιδο άρθρο του Δόξα με τίτλο «Η αγωνία του νέου χρόνου».
Στις αρχές Ιουνίου 1938 ο Δόξας αναχωρεί για την Τρίπολη, προσκεκλημένος του Ομίλου Διαλέξεων της πόλεως αυτής, για να μιλήσει με θέμα τον Κώστα Καρυωτάκη. Να σημειώσουμε ότι ο Καρυωτάκης, ως ποιητής είχε γίνει με δυσκολία αποδεκτός. Ας θυμηθούμε τη ρήση του Εμπειρίκου «Το λέγω και θα το ξαναπώ πολλάκις–είναι μεγάλος ποιητής ο Κώστας Καρυωτάκης».
Στην εφημερίδα «Δημιουργία» της Αμαλιάδας, στις 17 Απριλίου 1938, υπάρχει διαφημιστική καταχώρηση για την ποιητική συλλογή του Τάκη Δόξα «Λευκοί Δρόμοι», με την σημείωση ότι κυκλοφορεί λίαν προσεχώς. Στη συνέχεια, στα τέλη Μαΐου 1939, δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Δημιουργία» της Αμαλιάδας, επίσης, το ποίημα «Πλεχτό τραγούδι».
Την Πρωτοχρονιά του 1939 δημοσιεύεται το πρώτο μέρος του πρωτοχρονιάτικου διηγήματος του συγγραφέα «Η σπασμένη κούκλα», ενώ στις 21 Ιανουαρίου 1939 ο Δόξας δίνει διάλεξη στην Αμαλιάδα, στο κινηματοθέατρο της πόλεως αυτής «Πάνθεον» προσκεκλημένος του «Προοδευτικού Συνδέσμου Κυριών Αμαλιάδας», με θέμα «Το ερωτικό πάθος της γυναίκας στην νεοελληνική ποίηση». Στις αρχές Μαΐου 1939, ο Δόξας προσκεκλημένος από το Σύνδεσμο Γυναικών και Δεσποινίδων της Αμαλιάδας δίνει, επίσης, στο κινηματοθέατρο «Πάνθεον», διάλεξη με θέμα παρεμφερές με το προηγούμενο και συγκεκριμένα σχετικά με το ερωτικό πάθος στη ελληνική γυναικεία ποίηση.
Στην εφημερίδα Δημιουργία της Αμαλιάδας στις αρχές του Ιουνίου του 1939, δημοσιεύεται το ποίημά του «Ώρα Πρωινή».
Στις 13 Μαΐου 1939, δημοσιεύεται κριτική του Δόξα για δύο βιβλία του συνταξιούχου καθηγητή Ηλία Παπαλεωνίδα. Το ένα από αυτά είχε ως τίτλο «Τα καλά έργα», ενώ το δεύτερο «Η Εθνική ψυχή».
Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1939 δημοσιεύει το ποίημα «Το στοιχειό» Όπως αναφέρεται στο τέλος του δημοσιεύματος σκοπός του ποιήματος ήταν να παρασταθεί συμβολικά ο ερχομός του Πολέμου και η ανατροπή της πρότερης κατάστασης, η οποία περιγράφεται με τρόπο εξιδανικευμένο.
Στη συνέχεια, στις 19 Δεκεμβρίου 1939, έχουμε ανταπόκριση από την Πάτρα σχετικά με την πολύ επιτυχημένη διάλεξη που έδωσε ο Τάκης Δόξας, στην πόλη αυτή, στην αίθουσα της Σχολής του Λαού, με θέμα «Η πατρική μορφή του Κωστή Παλαμά».
Στα τέλη του Ιουλίου του 1940, έχουμε δημοσίευση της βιβλιοκρισίας του Περσέα Αθηναίου για το έργο του Τάκη Δόξα «Εσωτερική Τέχνη». Από το κείμενο της κριτικής μαθαίνουμε ότι ο Δόξας εμφανίστηκε κατ’ αρχάς ως πεζογράφος, ενώ πρόσφατα, εκείνη την περίοδο, εμφανίστηκε και ως ποιητής. Επίσης μαθαίνουμε ότι το έργο «Η εσωτερική τέχνη» ήταν βιβλίο κριτικής και εκδόθηκε από τον Αιγυπτιώτη εκδότη Κασιγόνη και τις εκδόσεις «Έρευνα».
Στις 20 Οκτωβρίου 1940 στη στήλη, της «Πατρίδας», «Λυρικά Σχέδια» δημοσιεύεται το πεζοτράγουδο «Η ρόδινη σκιά».
Στις 22 Οκτωβρίου 1940, επίσης, στην στήλη «Λυρικά Σχέδια», δημοσιεύεται το πεζοτράγουδο «Ένα ήρεμο φέγγος», ενώ στις 24 Οκτωβρίου 1940, επίσης στην στήλη «Λυρικά Σχέδια», δημοσιεύεται το πεζοτράγουδο Η Μελωδία της Σιωπής».
Στις 26 Ιανουαρίου 1941, και συγκεκριμένα στη στήλη «Πολεμικοί Παιάνες», δημοσιεύεται άρθρο του με τίτλο «Η δόξα των τραυματιών», αφιερωμένο στον τραυματία πολέμου, Βασίλη Τσιόρδα. Εκείνη την εποχή στα φύλλα των εφημερίδων κυριαρχούν τα πολεμικά γεγονότα, ενώ πολύ ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι στο ίδιο φύλλο δημοσιεύονται δύο διαφημιστικές καταχωρίσεις γυναικών γιατρών του Πύργου και συγκεκριμένα της οδοντιάτρου Αντιγόνης Καραμπέτσου και της ακτινολόγου-μικροβιολόγου Καλλιόπης Τρύφωνος Παπαλεωνίδα.
Εκτός αυτών, εκείνη την εποχή συνεχή παρουσία στα φύλλα του τοπικού τύπου έχουν η σταφίδα, οι θεσμοί που σχετίζονταν με το προϊόν αυτό, το λιμάνι του Κατακώλου, οι επαγγελματίες, κυρίως του Πύργου, αλλά και της Αμαλιάδας, αλλά και πολύ σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων, όπως ο Κωστής Παλαμάς, η Μαρία Πολυδούρη, ο Γιάννης Σκαρίμπας, ο Ιωάννης Πολέμης και η Μυρτιώτισσα.
Τέλος, στο φύλλο της εφημερίδας «Αυγή» του Αύγουστου Καπογιάννη στις 29 Απριλίου 1946, αναφέρεται ότι υπεύθυνος για την φιλολογική ύλη της εφημερίδας είναι ο Τάκης Δόξας.
Σε σχέση, τώρα, με την παρουσία του Τάκη Δόξα στην «Ηλειακή Βιβλιοθήκη», κατά τις απαρχές της λειτουργίας της, η πρώτη του παρουσία, επισήμως, εντοπίζεται τον Αύγουστο του 1943, όταν η Βιβλιοθήκη αρχίζει να λειτουργεί ξανά, αφού είχε αναστείλει την λειτουργία της λόγω της Κατοχής. Ήταν τότε που εκλέγεται γραμματέας του Σωματείου «Ηλειακή Βιβλιοθήκη», με πρόεδρο τον Αριστομένη Νταϊρόπουλο και ταμία τον Νίκο Δασιό.
Μετέπειτα έχουμε συνεχείς αναφορές, ενώ στις αρχαιρεσίες του Φεβρουαρίου του 1947 ο Τάκης Δόξας εκλέγεται αντιπρόεδρος με πρόεδρο τον Μένη Νταϊρόπουλο, ταμία τον Νίκο Δασιό, γραμματέα τον Νίκο Καραμπάτση και έφορο τον Παναγιώτη Παπαδόπουλο. Το 1951 και το 1952 τον ξαναβρίσκουμε στη θέση του Γραμματέα της «Ηλειακής Βιβλιοθήκης» συμμετέχοντας ενεργά στις διαδικασίες τροποποίησης του άρθρου 25 του καταστατικού του Σωματείου, που είχε να κάνει με τη διάθεση της περιουσίας του σε περίπτωση διαλύσεώς του, καθώς και στις διαδικασίες της κρατικοποίησής της. Ο Τάκης Δόξας, εκτός του λογοτεχνικού του έργου, άφησε την προσωπική του σφραγίδα και στην Βιβλιοθήκη του Πύργου (αρχικά «Ηλειακή» και μετέπειτα δημόσια), αφού φαίνεται να είχε αντιληφθεί πλήρως αυτό που έχει επισημανθεί από τον Reinhard Wittmann σχετικά με τον δημοκρατικό χαρακτήρα των δημοσίων βιβλιοθηκών.
Ο Τάκης Δόξας γέννημα και θρέμμα του Πύργου της οικονομικής ακμής, της σταφιδικής οικονομίας και της πυκνής κοινωνικής ζωής, έκανε αισθητή την παρουσία του, όχι μόνον με το λογοτεχνικό του έργο, αλλά και γενικότερα στην πνευματική ζωή της περιόδου που έζησε, κληροδοτώντας σε εμάς παρακαταθήκες που υπάρχουν και θα υπάρχουν εσαεί.
1 Το παρόν κείμενο είναι αυτό της διάλεξης που δόθηκε στα πλαίσια της εκδήλωσης για τον Τάκη Δόξα, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 17 Μαρτίου 2018, από την Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πύργου.
2 Ο Σάκης Τραμπαδώρος είναι Οικονομολόγος (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), Ιστορικός (Ιόνιο Πανεπιστήμιο) και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στη Μεθοδολογία Κριτικής και Έκδοσης Ιστορικών και Αρχειακών Πηγών (Ιόνιο Πανπιστήμιο).
Άρθρο του Γ. Παναγιωτόπουλου - 2025 - Από τις ευχές, στην προσδοκία για εθνική ευθύνη και κοινωνικοοικονομική ευημερία
2025
Από τις ευχές, στη προσδοκία για εθνική ευθύνη και κοινωνικοοικονομική ευημερία
Παναγιωτόπουλος Γιώργος
Καθηγητής
Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Πατρών
Το 2025 βρίσκεται προ των πυλών του χρόνου και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας σε κοινωνικό, οικονομικό αλλά και εθνικό επίπεδο απαιτούν στρατηγικές επιλογές και δράσεις που θα επαναπροσδιορίσουν το συλλογικό μας μέλλον.
Σε μια εποχή που οι γεωπολιτικές αναταράξεις και οι κοινωνικές ανισότητες εντείνονται, η ανάγκη για κοινωνική συνοχή και οικονομική ανάπτυξη γίνεται επιτακτική.
Όμως,
Η πολιτική ανάλυση της παρούσας περιόδου αποκαλύπτει την έντονη αποξένωση μεταξύ των κομμάτων και της κοινωνίας. Τα πολιτικά κόμματα εμφανίζονται να λειτουργούν σε μια δική τους πραγματικότητα, αποκομμένα από τις ανάγκες και τις αγωνίες των πολιτών.
Αν προσπαθήσει κάποιος, με ισχυρή δόση επιείκειας και θετική διάθεση, να ερμηνεύσει αυτή την περίοδο, τις αρχές και τα πολιτικά προτάγματα των κομμάτων και πώς συνδέονται με την κρίσιμη συγκυρία που διανύουμε, μάλλον θα δυσκολευτεί να εντοπίσει το πολιτικό αποτύπωμα που έχει ανάγκη η χώρα και η κοινωνία ιδιαίτερα.
Ίσως διακρίνει δύο κόσμους παράλληλους και ξένους θα έλεγα, κοινωνία και κόμματα, που δεν τέμνονται, δε συναντώνται ως όφειλαν στοιχειωδώς, με υπαιτιότητα των κομμάτων και με συνέπεια να αγνοείται η υποχρέωση ευθύνης για «συμπόρευση» που θα δημιουργούσε την συνθήκη της «νομιμοποίησης» και κατ΄ επέκταση, του ουσιαστικού ρόλου τους ως εκφραστές της αγωνίας και της προσδοκίας για ασφαλή πορεία προόδου στο μέλλον.
Στην εποχή των βίαιων τροποποιήσεων του γεωπολιτικού status, με απορρύθμιση των μέχρι σήμερα ισορροπιών και βασικών σταθερών της διεθνούς τάξης που διασφάλιζε σχετικώς την ειρήνη, ο παραπάνω προβληματισμός με το σημαινόμενο τείνει να προσομοιάζει με «αυτοχειρία» και κατά συνέπεια με γοργό βηματισμό προς ενδεχόμενη «πορεία χωρίς επιστροφή».
Μιλάμε όμως για τη χώρα, για την κοινωνία και για τη νέα γενιά που επιζητά εναγωνίως ασφαλή δρόμο στον χρόνο, με προϋποθέσεις.
Ο χρόνος κυλά και η έλλειψη συγκεκριμένων και ρεαλιστικών πολιτικών προτάσεων καθιστά δύσκολο τα κόμματα να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη και όραμα για το μέλλον. Η κοινωνία, αντιμέτωπη με προβλήματα, νιώθει απομονωμένη και ανήμπορη να επηρεάσει τις εξελίξεις.
Παρά τις αυξημένες απαιτήσεις, η πολιτική πραγματικότητα διαρκώς ή συχνά απογοητεύει.
Οι πολίτες αισθάνονται ότι οι θεσμοί αδυνατούν να ανταποκριθούν στα αιτήματά τους, ενώ η έλλειψη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού δυσχεραίνει τον βηματισμό τους. Η αλλαγή αυτής της κατάστασης απαιτεί πολιτικούς, πρόθυμους να βάλουν το συλλογικό καλό πάνω από το προσωπικό ή κομματικό συμφέρον. Δηλαδή, αυτό που αποκαλώ, κατά περιόδους των δημόσιων παρεμβάσεών μου, ως νέο πατριωτισμό.
Διαφορετικά η επίπλαστη και με πολύχρωμο περιτύλιγμα επικοινωνία της πολιτικής, θα υποκρύπτει, όσο μπορεί ακόμα, ότι η κοινωνία και η νέα γενιά κυνηγά όνειρα σε έναν κόσμο με εφιάλτες, όπως εύστοχα επισημαίνει ο ανώνυμος καλλιτέχνης του δρόμου.
Η εθνική ευθύνη και η κοινωνικοοικονομική ευημερία δεν είναι απλές υποχρεώσεις των πολιτικών κομμάτων αλλά προϋποθέσεις για τη διασφάλιση του μέλλοντος της χώρας. Οι πολίτες απαιτούν και δικαιούνται ηγεσίες που θα λειτουργούν με όραμα, συνέπεια, υπευθυνότητα και πατριωτισμό.
Στον πυρήνα αυτής της σκέψης, βρίσκεται η ανάγκη για ένα νέο πολιτικό ήθος, που να βασίζεται στη δέσμευση για μια καλύτερη Ελλάδα.
Το 2024 συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση και την εγκαθίδρυση της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας και ως η μακροβιότερη δημοκρατική περίοδος, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως «εποχή δημοκρατίας». Στο διάβα αυτής της πεντηκονταετίας, η ελληνική κοινωνία έχει ωριμάσει πολιτικά, απαιτώντας από τις ηγεσίες να αναλάβουν συγκεκριμένες και «μετρήσιμες» δεσμεύσεις.
Δεν αρκεί πλέον η γενικόλογη ρητορική, οι υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα και οι ευχές ως «ἔπεα πτερόεντα» κατά την ομηρική φράση. Απαιτείται το «Ταῦτα εἶπε καὶ ἅμα ἔπος τε καὶ ἔργον ἐποίεε», δηλαδή η θεμελιώδης πολιτική και ηθική αρχή της σύνδεσης λόγων και έργων.
Διότι,
Ο κίνδυνος των δυνάμεων του επονομαζόμενου «λαϊκισμού» καραδοκεί.
Καλή Χρονιά με υγεία
Άρθρο του Μ. Κατρίνη - Εθνική ανάγκη και στρατηγική επιλογή η στήριξη των αγροτών
Η στήριξη του πρωτογενούς τομέα στην Ελλάδα δεν είναι απλώς κρίσιμη για την ευημερία της ελληνικής περιφέρειας, την κοινωνική συνοχή και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Οφείλει να είναι μια εθνική, στρατηγική επιλογή για την ανάπτυξη της χώρας και την εξασφάλιση της διατροφικής της επάρκειας, σε μια περίοδο που οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι ξηρασίες, οι πλημμύρες, οι καύσωνες, οι πυρκαγιές πλήττουν την αγροτική παραγωγή και θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωσή της.
Μια επιλογή, όμως, που δεν την έχει κάνει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας από το 2019 μέχρι σήμερα. Οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι δεν είναι μόνο χαμηλά στις προτεραιότητές της, τη στιγμή που ο αγροτικός τομέας είναι απελπιστικά χαμηλά στις διαχειριστικές επιδόσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Επιδόσεις που είναι ίσως οι χειρότερες για ελληνική κυβέρνηση από τότε που η Ελλάδα έγινε μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας. Αυτό έχει φανεί στην αδυναμία να διαπραγματευτεί και να επιτύχει δίκαιες ενισχύσεις για τους Έλληνες γεωργούς και κτηνοτρόφους. Έχει φανεί στην τραγική αποτυχία να διαχειριστεί ακόμα και τις μειωμένες ενισχύσεις, με τον ΟΠΕΚΕΠΕ να έχει γίνει συνώνυμος της κακοδιαχείρισης και της αναποτελεσματικότητας που οδήγησαν τον οργανισμό σε καθεστώς ευρωπαϊκής εποπτείας και υποχρέωσαν τη χώρα να πληρώνει υπέρογκα πρόστιμα. Μετά από όλες αυτές τις παλινωδίες, οι ενισχύσεις φτάνουν στους αγρότες πετσοκομμένες και δεν χρηματοδοτούνται επαρκώς τα σχέδια βελτίωσης, τα οικολογικά σχήματα και οι νέοι αγρότες, παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις των υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης την τελευταία πενταετία.
Την ίδια στιγμή, άλλες ευρωπαϊκές χώρες κάνουν αυτό που θα έπρεπε να κάνει-αλλά δεν το κάνει-η Ελλάδα. Στηρίζουν τον πρωτογενή τομέα, ώστε να γίνει ανθεκτικός απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και επενδύουν σε νέες τεχνολογίες και καινοτομίες, όπως οι γεωργικές εφαρμογές ακριβείας και οι βιώσιμες πρακτικές, διατηρώντας υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας και ανταγωνισμού στη διεθνή αγορά.
Η λέξη που θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα την πολιτική της κυβέρνησης απέναντι στον αγροτικό κόσμο θα ήταν η εγκατάλειψη, αν δεν υπήρχε και κάτι ακόμη χειρότερο: η στρατηγική επιλογή της να μην είναι με την πλευρά των αγροτών, αλλά να στηρίζει συμφέροντα που έρχονται σε ευθεία αντίθεση με αυτά του αγροτικού κόσμου. Τις τράπεζες, που τους οδηγούν σε ασφυξία, με αποκλεισμό από τη χρηματοδότηση, με αρρύθμιστες οφειλές, με πλειστηριασμούς που αφελληνίζουν την αγροτική ιδιοκτησία. Τους επιτήδειους, που αισχροκερδούν στο εμπόριο των αγροτικών εφοδίων, που κρατούν χαμηλά τις τιμές των αγροτικών προϊόντων και τις ανεβάζουν υπερβολικά για τους καταναλωτές, καθιστώντας απαγορευτικό το κόστος της καλλιέργειας. Τα κυκλώματα των παράνομων εισαγωγών και ελληνοποιήσεων που όχι μόνο δρουν ανεξέλεγκτα-στρεβλώνοντας τον υγιή ανταγωνισμό και υπονομεύουν την ποιοτική παραγωγή και τη φήμη των ελληνικών προϊόντων-αλλά ευθύνονται και για την πρόσφατη εισαγωγή μιας «υγειονομικής βόμβας», με τη διασπορά της πανώλης των αιγοπροβάτων, που έχει ήδη οδηγήσει σε υποχρεωτική θανάτωση χιλιάδων ζώων και τους κτηνοτρόφους σε απόγνωση, πλήττοντας και ένα εμβληματικό εξαγωγικό προϊόν της χώρας μας, όπως η φέτα.
Με την κυβέρνηση να εξαγγέλλει ‘’γενναίες αποζημιώσεις’’ για την αγορά ζώων (στο ¼ της τιμής αγοράς;) και να μην έχει διασφαλίσει τη στήριξη των κτηνοτρόφων για την απώλεια εισοδήματος που θα υποστούν, αποδεικνύοντας ότι δεν στηρίζει την εγχώρια παραγωγή, τη διατροφική αυτάρκεια της χώρας και την Ελληνική περιφέρεια.
Σε όλα αυτά προστίθενται η απουσία κινήτρων στους νέους να εργαστούν στον πρωτογενή τομέα, η έλλειψη εργατικών χεριών και η ανυπαρξία οργανωμένης πολιτικής για τη νόμιμη μετανάστευση, που ανεβάζει το κόστος της καλλιέργειας στα όρια του ασύμφορου.
Μια εθνική στρατηγική για τον αγροτικό τομέα πρέπει να έχει ως αφετηρία της την αλλαγή του αναπτυξιακού και παραγωγικού μοντέλου της χώρας και τη σύνδεση του πρωτογενούς τομέα με την μεταποίηση. Η εξυγίανση του ΟΠΕΚΕΠΕ, η αλλαγή του Κανονισμού του ΕΛΓΑ ώστε να καλύπτει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (με φαινόμενα που δεν είναι τόσο σπάνια και τόσο ακραία όπως παλιά, αφού συμβαίνουν συχνά), η πρόσβαση των αγροτών σε πηγές χρηματοδότησης και τα φορολογικά κίνητρα για ημιορεινές και ορεινές περιοχές, αφού ένας μέσος κτηνοτρόφος καλείται να πληρώσει την ψηλότερη φορολογική κλίμακα, συσσωρεύοντας χρέη.
Όλα αυτά αποτελούν επείγουσες προτεραιότητες για τη βιωσιμότητα του πρωτογενούς τομέα. Ωστόσο, αυτές δεν είναι προτεραιότητες της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Αποτελούν, όμως, κεντρικές προτεραιότητες ενός εναλλακτικού κυβερνητικού προγράμματος του ΠΑΣΟΚ. Της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης που πάντα πίστευε στην αγροτιά και συνδέθηκε με την αναζωογόνηση της υπαίθρου.
Άρθρο του Δημήτρη Αβραμόπουλου - Η Ελλάδα τηυς Μεταπολίτευσης και οι νέες προοπτικές της
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ
πρ. ΕΥΡ. ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΗΛΕΙΑΣ
ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟΥ
24 Ιουλίου 2024
Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ
Μετά την πτώση της δικτατορίας των Συνταγματαρχών το 1974, η Ελλάδα σημείωσε σημαντική πρόοδο σε πολλούς τομείς, όλα αυτά τα τελευταία 50 χρόνια δημοκρατικής διακυβέρνησης.
Την περίοδο αυτή, σημειώθηκε οικονομική ανάπτυξη. Η χώρα μας γνώρισε περιόδους προόδου, μέσα στα πλαίσια της οικονομίας της αγοράς, κυρίως κατά τις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Επετεύχθη η είσοδός μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ήδη από το 1981 και επωφελήθηκε, τόσο από τις επενδύσεις, όσο και από αυξημένο εμπόριο και βέβαια την ανάπτυξη υποδομών. Ιδιαίτερα ως προς το τελευταίο, εκτελέστηκαν μεγάλα έργα συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής νέων δρόμων και γεφυρών, με κορυφαία τη ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου και βέβαια, με τον εκσυγχρονισμό του δικτύου της δημόσιας συγκοινωνίας, με μοναδική καθυστέρηση το σιδηροδρομικό δίκτυο.
Παράλληλα, η χώρα εξελίχθηκε πολιτιστικά και κοινωνικά. Ανέπτυξε πολιτικές τέχνης, πολιτισμού και φιλοσοφίας, δηλώνοντας την παρουσία της στη διεθνή πολιτιστική σκηνή. Διοργάνωσε δε, με επιτυχία τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, σηματοδοτώντας με αυτό τον τρόπο τη δυναμική της είσοδο στον 21ο αιώνα.
Όλοι αναγνωρίζουμε ότι υπήρξαν πολλά τα θετικά αποτελέσματα της Μεταπολίτευσης. Ωστόσο, η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με προκλήσεις και δυσκολίες καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με πρώτη την οικονομική κρίση, η οποία ξεκίνησε το 2009 και οδήγησε σε αυστηρά μέτρα λιτότητας, οικονομική αστάθεια και υψηλά επίπεδα ανεργίας. Παράλληλα, η χώρα γνώρισε περιόδους πολιτικής αστάθειας, κυβερνητικών αλλαγών και κυρίως, ζητημάτων διαφθοράς στο δημόσιο σύστημα.
Την ίδια περίοδο, η χώρα βρέθηκε με υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους, κατάσταση που ενέτεινε ακόμη περισσότερο τις οικονομικές προκλήσεις που κλήθηκε να αντιμετωπίσει.
Στο κοινωνικό πεδίο, υπήρξαν προκλήσεις, όπως η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, οι ανεξέλεγκτες προσφυγικές ροές που αιφνιδίασαν και την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη, και βέβαια η εισοδηματική ανισότητα. Με άλλα λόγια, ενώ η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο σε διάφορους τομείς, μετά τη δικτατορία έχει βρεθεί αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις, που επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη.
Εδώ είναι ακριβώς που σημειώνεται, κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης η αδυναμία των θεσμών, οι οποίοι δεν ενισχύθηκαν επαρκώς, ώστε να αξιοποιείται και να διασφαλίζεται, πέραν των κυβερνητικών επιλογών, η σωρευθείσα θεσμική, ιστορική και πολιτική μνήμη και εμπειρία του εθνικού μας συστήματος. Οι δε ενδιάμεσες αναθεωρήσεις του Συντάγματος υποτάχθηκαν στην κομματική σκοπιμότητα και δεν συνέβαλλαν στην εξέλιξη του πολιτικού και κρατικού μας συστήματος.
Μπροστά σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα, η Ελλάδα καλείται να καθορίσει τους εθνικούς της στόχους, στα πλαίσια πάντα της συμμετοχής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση που κυμαίνονται από τη διασφάλιση της εθνικής της ακεραιότητας, την ουσιαστική συμβολή της στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, την οικονομική της ανάπτυξη, την περιβαλλοντική της βιωσιμότητα και την κοινωνική της ευημερία.
Στη νέα εποχή, στην οποία έχει εισέλθει ο κόσμος ολόκληρος, η Ελλάδα καλείται λοιπόν να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, να αναδείξει τα συγκριτικά γεωπολιτικά της πλεονεκτήματα και να απαλλαγεί από τα ξεπερασμένα στερεότυπα μιας εξωτερικής πολιτικής, που πολλές φορές την έχουν εγκλωβίσει στο βαλκανικό της περίγυρο.
Αν μπορούσαμε να περιγράψουμε τους μελλοντικούς εθνικούς μας στόχους, θα λέγαμε, ότι, πέραν των όσων σημείωσα, προτεραιότητα έχει βεβαίως η οικονομική σταθερότητα, βιώσιμη ανάπτυξη, δημιουργία θέσεων εργασίας και μειωμένο χρέος.
Επίσης, στόχος είναι η βελτίωση του συστήματος υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικής υποστήριξης, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής για το σύνολο των πολιτών της χώρας. Με άλλα λόγια, ουσιαστική κοινωνική πρόνοια με ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής.
Ένας άλλος στόχος είναι η καλή και χρηστή διακυβέρνηση με διασφάλιση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της αποτελεσματικότητας, με την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στους θεσμούς και αναβάθμιση της λειτουργίας του Κοινοβουλίου.
Στόχο επίσης αποτελεί και η βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού με την υιοθέτηση μιας σταθερής στρατηγικής για το σημαντικότατο αυτό τομέα της ελληνικής οικονομίας, όπως και για τη διεθνή εικόνα της χώρας, με ορίζοντα τουλάχιστον δεκαετίας με σκοπό τη σωστή διαχείριση των επιπτώσεων του υπερτουρισμού και βέβαια την ανάδειξη, όχι μόνο διαφόρων εναλλακτικών μορφών τουρισμού αλλά και νέων προορισμών με χωροθέτηση νέων ζωνών υψηλής τουριστικής ανάπτυξης πέραν των γνωστών.
Ένας άλλος στόχος είναι η περιβαλλοντική βιωσιμότητα, με ουσιαστικά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και βεβαίως την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή με μακρόπνοη στρατηγική για τις επιπτώσεις, που αυτή επιφέρει.
Στόχος ακόμα είναι και η είσοδός μας ακόμα πιο βαθιά στην εποχή της τεχνολογίας και της καινοτομίας, με προώθηση της έρευνας, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την αναβάθμιση της θέσεως της Ελλάδος στην παγκόσμια οικονομία.
Για να επιτευχθούν όλα αυτά, η Ελλάδα θα μπορούσε να εξετάσει σχέδια με μέτρα και πολιτικές, όπως επενδύσεις σε υποδομές, ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της σπονδυλικής στήλης της οικονομίας, που είναι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με βελτίωση της λειτουργίας των δημόσιων υπηρεσιών, και την υιοθέτηση σύγχρονων προτύπων εκπαίδευσης με κατάρτιση δεξιοτήτων, πραγματοποίηση πράσινων πρωτοβουλιών και βέβαια την προώθηση διεθνών οικονομικών, εμπορικών και επιχειρηματικών συνεργιών.
Αυτές είναι μερικές προτάσεις και βέβαια όλα αυτά εξαρτώνται από τις προκλήσεις, που μας επιφυλάσσει η εποχή μας, κυρίως στο γεωστρατηγικό πεδίο.
Όπως είπα πιο πάνω η Ελλάδα έχει σημαντικότατη γεωπολιτική σημασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου λόγω της στρατηγικής της θέσης.
Για να χρησιμεύσει ως βασικός παράγοντας στην περιφερειακή σταθερότητα, ασφάλεια και οικονομική συνεργασία, να σημειωθεί ότι καλείται να υιοθετήσει μια ολιστική εθνική στρατηγική, που θα έχει πάντα ως προτεραιότητα τη διασφάλιση της ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας της χώρας μας με ισχυρή αποτρεπτική αμυντική δύναμη αλλά και την ίδια στιγμή να αναπτύσσει πρωτοβουλίες, ώστε να είναι γεφυροποιός παράγοντας ανάμεσα σε όλες τις χώρες της ευρύτερης περιοχής ακόμα και σε εκείνες, που οι μεταξύ τους σχέσεις δεν είναι φιλικές.
Και όλα αυτά απαλλαγμένα από μία αίσθηση απειλής και φόβου για την ασφάλειά της.
Παράλληλα, να συμβάλλει στην προώθηση των ευρωπαϊκών πολιτικών στην Ανατολική Μεσόγειο, την ενίσχυση των εταιρικών σχέσεων με όλες τις γειτονικές χώρες και στην προώθηση της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.
Μέσα από αυτές τις ενέργειες, προτάσσεται η ενεργειακή ασφάλεια, η οικονομική ανάπτυξη και η διαχείριση της μετανάστευσης ως μια ακόμα διάσταση της ατζέντας της εξωτερικής της πολιτικής.
Η δε ενίσχυση και εθνική αξιοποίηση της ελληνικής ναυτιλίας τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με επιμονή στο να υπάρξει ειδικό χαρτοφυλάκιο στην Ευρώπη, με συγκερασμό όλων των διάσπαρτων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή συναφών αρμοδιοτήτων, ώστε να αναδείξουμε τον κεντρικό μας ρόλο στον τομέα αυτό και στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Τέλος, οι κύριοι στόχοι, που καλείται να θέσει η Ελλάδα στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, περιλαμβάνουν καταρχήν την υποστήριξη της Κύπρου και την υιοθέτηση αρχών «έντιμης διπλωματίας» με τους γείτονές μας, έχοντας πάντα κατά νου τον ελλοχεύοντα αποσταθεροποιητικό βαλκανικό εθνικισμό.
Ως προς το πρώτο, η Ελλάδα καλείται να διατηρήσει το Κυπριακό σε υψηλή προτεραιότητα, τόσο στην εθνική, όσο και στη διεθνή ατζέντα, με απόρριψη κάθε ιδέας για διχοτόμηση του νησιού.
Μια ενωμένη Κύπρος θα λειτουργήσει ως καταλύτης για τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, ανοίγοντας το δρόμο μετά την επανένωσή της για την οριοθέτηση των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών, που είναι πρόβλημα όλων των χωρών της περιοχής, με αποτέλεσμα το αμοιβαίο όφελος για όλες τις χώρες της γειτονιάς αυτής.
Η εποχή μας εγκυμονεί μεγάλης κλίμακας αλλαγές ακόμα και για γεωστρατηγικό μετασχηματισμό, αφού είναι πλέον βέβαιο, ότι η συνεχιζόμενη αντιπαράθεση οικονομική, διπλωματική και πολιτική, ανάμεσα σε παγκόσμιους και περιφερειακούς «παίκτες», σε πρώτη φάση, προαναγγέλλει νέες σφαίρες επιρροής.
Σε αυτό το νέο σκηνικό, η Ελλάδα, με βάση τα όσα προανέφερα και παρά το μέγεθός της μπορεί να διαδραματίζει ρόλο με υπερβατικές πρωτοβουλίες έξω και πάνω από τα καθιερωμένα και ανακυκλούμενα στερεότυπα, τόσον στην εξωτερική, όσο και στην αναπτυξιακή οικονομική της πολιτική.
Στην εποχή μας δεν υπάρχουν πια μικρές, ή μεγάλες χώρες αλλά μικρές, ή μεγάλες πολιτικές. Και από αυτό θα κριθούμε στο μέλλον συνολικά ως πολιτικό σύστημα, που είναι καιρός να αντιληφθεί ότι η εθνική συνεννόηση και η συνακόλουθη συναίνεση δεν είναι αδυναμία αλλά κουλτούρα πατριωτικής ευθύνης.
Αναδημοσίευση - Ας μιλήσουμε για «ειδήσεις»
Τι συνιστά είδηση; Το κοινότοπο αυτό ερώτημα ήρθε εκ νέου στην επιφάνεια, καθώς, όπως φαίνεται, η απάντηση –στην ελληνική τουλάχιστον επικράτεια– δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Παρότι δεν λείπουν οι αφορμές για να αμφισβητήσει κανείς αυτά που δεν θα έπρεπε καν να τίθενται ως απορίες, κάθε μέρα όλο και κάτι γίνεται για να ενισχυθεί η παγιωμένη, δυστυχώς, αντίληψη σχετικά με την αξιοπιστία των ελληνικών ΜΜΕ.
Προέλευση, περισσότερα στο https://www.epohi.gr/article/49950/as-milhsoyme-gia-eidhseis
Άρθρο του Νίκου Διαμαντόπουλου - Μαρτυρική Κεραμιδιά: 80 χρόνια μετά
Φέτος, εν έτει 2024 μ.Χ., συμπληρώνονται ογδόντα (80) χρόνια από μια θλιβερή επέτειο, για την περιοχή μας.
Ογδόντα χρόνια από τη σφαγή της Κεραμιδιάς. Ογδόντα χρόνια από τα φρικιαστικά εγκλήματα των Γερμανών Ναζιστών, στην τοπική μας κοινωνία.
Ήταν 18 Ιουλίου 1944. Όταν συνάνθρωποι μας, τόσο άδικα, αναπάντεχα και αποτρόπαια, έχασαν τη ζωή τους. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, γυναίκες αλλά και μικρά παιδιά. Ακόμη και ολόκληρες οικογένειες, ξεκληρίστηκαν. Άνθρωποι που δεν έφταιξαν σε τίποτα. Αθώα θύματα. Άνθρωποι όλοι τους που έπεσαν θύματα των χιτλερικών θηριωδιών. Ότι πιο απάνθρωπου και απεχθούς, έχει γνωρίσει η ανθρώπινη -νεότερη- ιστορία.
Ας είναι αναπαυμένες οι ψυχές τους.
Με τιμή
Νίκος Διαμαντόπουλος
Πρώην Επικεφαλής ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑς
και Δημοτικός Σύμβουλος Ήλιδας (2014-2019).
Άρθρο του Νικ. Διαμαντόπουλου - “Συγχαρητήρια για την ανάδειξη του Ολυμπιακού ιδεώδους”
Συγχαρητήρια επιστολή προς το Ζάππειο Εκπαιδευτήριο Κωνσταντινουπόλεως, απέστειλε ο κ. Νίκος Διαμαντόπουλος. Ο Ηλείος επικοινωνιολόγος και πρώην επικεφαλής της νεανικής Ανεξαρτησίας στον Δήμο Ήλιδας (2014-2019), θέλησε να εκφράσει επισήμως τα συγχαρητήρια του για την ανάδειξη, όπως επισημαίνει, του Ολυμπιακού ιδεώδους.
Αναλυτικά, όσα αναφέρει ο Νίκος Διαμαντόπουλος, απευθύνοντας συγχαρητήρια και επαινετικά λόγια, προς τους ανθρώπους του Ζαππείου Σχολείου Κωνσταντινουπόλεως.
“Με ιδιαίτερη χαρά και εξαιρετική τιμή, σας απευθύνω εγκάρδιο χαιρετισμό! Και το κάνω από την ολυμπιακή γη της Ηλείας. Από εδώ που βρίσκεται η Οικουμενική και ξακουστή Ολυμπία. Σας γράφω από τα ιερά χώματα της Ήλιδας, της διοργανώτριας Πόλης των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας.
Επικοινωνώ σήμερα μαζί σας, πληροφορηθείς από Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (βλ. Open Tv), για μια εκδήλωση του Ζαππείου Σχολείου Κωνσταντινουπόλεως, εν σχέσει με το νόημα του Ολυμπισμού. Μια εκδήλωση που έγινε προσφάτως και ήταν αφιερωμένη στους Ολυμπιακούς Αγώνες, καθώς και στους οραματιστές της αναβίωσης τους, αείμνηστους ευεργέτες Ευαγγέλη και Κωνσταντίνο Ζάππα, οι οποίοι υπήρξαν και ιδρυτές της Σχολής σας.
Αναζητώντας περισσότερα στοιχεία στο διαδίκτυο, ενημερώθηκα ότι κατά την εν λόγω εκδήλωση του Ζαππείου Σχολείου Κωνσταντινουπόλεως, η οποία έλαβε χώρα με αφορμή το Ολυμπιακό έτος 2024 και τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι, έγιναν:
- 1). Μία ιστορική αναδρομή των Ολυμπιακών Αγώνων - 2). Μία παρουσίαση για την προσφορά και την συμβολή των εθνικών ευεργετών Ευαγγέλη και Κωνσταντίνου Ζάππα - 3). Απαγγελία του Ολυμπιακού Ύμνου - 4). Η αναπαράσταση της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας - 5). Δρώμενο με θέμα την Ειρήνη.
Δια της παρούσης, δεχθείτε παρακαλώ, τα ταπεινά μου αλλά ειλικρινή ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ και την έκφραση πολλαπλών Επαίνων για αυτή σας την πρωτοβουλία. Και τούτο διότι όπως αντελήφθην, δεν κάνατε μια εθιμο-τυπική εκδήλωση, αλλά κάτι ουσιώδες και επιτρέψτε μου να χαρακτηρίσω το περιεχόμενο του, μεγαλειώδες. Και αυτό, διότι θελήσατε να δώσετε και να καταδείξετε τα αυθεντικά νοήματα του Ολυμπισμού, του πνεύματος και της ιδέας, των ιδεωδών και των ιδανικών. Για την ευγενή άμιλλα και τον αγώνα τον καλό, για τον σεβασμό των ανθρώπων και την ειρήνη των λαών και βεβαίως, για κάτι απαράμιλλο εις τους αιώνες. Ότι ο αγώνας της αρετής, δεν γίνεται για τα χρήματα, αλλά για τον (αντίστοιχο) Κότινο της ταπεινότητας”.
Άρθρο του Νίκου Διαμαντόπουλου - Ευρωεκλογές και ευρωκούπες
Του Νίκου Διαμαντόπουλου
- Επικοινωνιολόγου
Αποκάλυψη Τώρα! Σύμφωνα με ασφαλείς μεν ανεπιβεβαίωτες δε πληροφορίες μας, Παναθηναϊκός και Ολυμπιακός χάνουν τους φετινούς ευρωπαϊκούς τους τίτλους.
Αναλυτικά… Τόσο ο Ολυμπιακός στο ποδόσφαιρο όσο και ο Παναθηναϊκός στο μπάσκετ, αναμένεται να στερηθούν τους ευρωπαϊκούς τίτλους που κατέκτησαν φέτος.
Αναλόγως δηλαδή και με τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών στη χώρα μας. Εν ενεργεία και επί πενταετία Πρωθυπουργός κατά την διάρκεια της δεύτερης κυβερνητικής του θητείας, επιτυγχάνει πρωτιά στις Ευρωεκλογές, με διπλάσιο σκορ από τον δεύτερο και με μεγαλύτερο ποσοστό από το άθροισμα των ποσοστών του δεύτερου και του τρίτου.
Με βάση αυτά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θεωρείται (ίσως και ο μεγάλος) ηττημένος. Κάπως έτσι λοιπόν, αναμένεται να αφαιρεθούν οι ευρωπαϊκοί τίτλοι από Ολυμπιακό και Παναθηναϊκό. Ο Παναθηναϊκός στο μπάσκετ, ο οποίος χάνει το έβδομο αστέρι, από την κατάκτηση της Ευρωλίγκας. Και αυτό διότι στον τελικό του 2004, η Μακάμπι νίκησε με 118-74 τη Μπολόνια. Από τη στιγμή που ο Παναθηναϊκός επικράτησε μόνο με 15 πόντους της Ρεάλ και όχι με πενήντα, χάνει τον τίτλο.
Αντιστοίχως και με τον Ολυμπιακό στο ποδόσφαιρο, ο οποίος έπρεπε να βάλει πάνω από τρία γκολ απέναντι στη Φιορεντίνα, για να θεωρείται έγκυρος ο τίτλος του Conference League και όχι να κερδίσει με 1-0 (και μάλιστα στην παράταση). Και αυτό λόγω του ότι η Γουέστ Χαμ πέρυσι, επίσης με αντίπαλο την Φιορεντίνα, κατέκτησε το τρόπαιο πετυχαίνοντας δύο γκολ και όχι ένα (2-1). Θα μου πεις βέβαια, ότι ένα γκολ ήταν η διαφορά πέρυσι, ένα και φέτος. Αλλά, είναι ούτως ή άλλως άκυρος για τον Ολυμπιακό, γιατί η Αταλάντα νίκησε με 3-0 την Μπάγερν Λεβερκούζεν, στον τελικό του Γιουρόπα Λιγκ. Ενώ η Πάρμα κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, είχε κερδίσει με 3-1 την Αντβέρπ, για τον τελικό του πάλαι ποτέ Κυπέλλου Κυπελλούχων.
Μα θα μου πεις, τι σχέση έχει το ένα με το άλλο και πως δίνεις τέτοιες -αυθαίρετες- ερμηνείες… Και θα σου απαντήσω, ότι όση σχέση έχουν οι αναλύσεις των εκλογικών αποτελεσμάτων, άλλη τόση σχέση έχει και η δική μου.
Στις θριαμβευτικές… ήττες - του Νίκου Διαμαντόπουλου
Στις θριαμβευτικές… ήττε
Του Νίκου Διαμαντόπουλου – Ηλιδαίου
«Εάλω η Πόλις», σα ν’ ακούστηκε εκείνο το ξημέρωμα της 29ης Μαΐου του 1453 μ.Χ.. Μα είναι και ‘κείνος ο στίχος του ποιητή που ‘ρθε χρόνια μετά, μια αλήθεια για να πει… που στα τείχη αντηχεί. «Ουκ εάλω η βασιλεύουσα ψυχή των Ελλήνων»! Τι κι αν τ’ όνομα του Νικηφόρου Βρεττάκου, δήλωνε ότι έφερε τη νίκη…
Οι Έλληνες (στην αυθεντική παιδαγωγική και πνευματική εκδοχή τους και προς τιμήν τους) δεν ενδιαφέρονται τόσο ούτε τιμούν μόνο τις νίκες, αλλά υμνούν τους αγώνες, τις θυσίες, τις ασυμβίβαστες παρακαταθήκες, τις αντιστασιακές ενέργειες, τις προασπίσεις των ιδανικών, τις ήττες τις μεγάλες. Τις ήττες τις νικητήριες, τις θριαμβευτικές ήττες…
Οι Θερμοπύλες δεν εξέλαβαν λιγότερη δόξα από τον Μαραθώνα ή τη Σαλαμίνα. Αναλόγως και με την Άλωση της Πόλης. Αντιστοίχως στο Μανιάκι ή σε ορόσημα όπως το Μεσολόγγι που ακόμη συγκλονίζει, το Σούλι και το Ζάλογγο, γεγονότα που χαρακτήρισαν μια εποχή με σημείο αναφοράς την Εθνεγερσία του ‘21. Όπως και με κάθε στιγμή που ενέπνευσε τους Έλληνες για το Έπος του ’40 και την Εθνική Αντίσταση! Γιατί οι νίκες που φέρει το ελληνικό πνεύμα της αυθεντικότητας από την αρχαιότητα, είναι καταστάσεις που διέπουν άλλα επίπεδα καλλιεργώντας διαφορετικές διαστάσεις… για το ανθρώπινο ιδεώδες.
Αυτό το αρχαίο μα αθάνατο πνεύμα, που λέει κι ο ύμνος των Ολυμπιακών Αγώνων… με την υπογραφή του Κωστή Παλαμά. Αν και στο… «διαχρονικό» ερώτημα «Έλληνες ή Ρωμιοί», όπως σχηματοποιήθηκε μάλιστα και σε συγγραφική αναπαραγωγή (iWrite – Lux Orbis, 2020, από τις εφημερίδες «Αγών» & «Άστυ», 1901), θα τεθούμε απέναντι από τον ολυμπιακό ποιητή… συμφωνώντας πιότερο με τον λαογράφο Νικόλαο Πολίτη και πριν καν τεθεί το ζήτημα. Έλληνες. Ερχόμενοι μάλιστα, από πολύ μακριά και οφείλοντας έτσι, να υψώσουμε τις πανανθρώπινες και αξιακές ιδέες που -έστω και υποσυνείδητα- κουβαλάμε!
Ο Έλληνας, ως προς την αυθεντική και ιδεατή εκδοχή, ενσωματώνει τα ιδανικά και διαχρονικές αξίες, αλλά και τα ελαττώματα του γένους. Ο αγώνας γίνεται πλέον, για να επικρατήσουν μέσα μας έναντι των παθών μας, ιδέες και αξίες που λάμπρυναν την Οικουμένη και γαλούχησαν την ανθρωπότητα!
- Νέα Ήλιδα, Ιούνιος 2021 μ.Χ.
* Από την προσωπική συλλογή ανέκδοτων μικρών κειμένων του υπο-γράφοντος.
Τι είναι ο άνθρωπος μπροστά στο Σοσιαλισμό; - Ένα τίποτα!
Όλοι οι παλιότεροι το θυμόμαστε. Ας γνωρίσουν τι έλεγε ο σκιτσογράφος Γιάννης Ιωάννου σε εποχή παντοκρατορίας του ΠΑΣΟΚ και οι νεώτεροι.
Κάποια στιγμή μάλιστα επί κυβέρνησης συνεργασίας ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ - ΝΔ, το 1990, κάτι ετοίμαζε το στέλεχος του τότε ΣΥΝ Καραγκουλές, οπότε σε μια ομήγυρη στην ΑΒΣΘ, που ήμουν φοιτητής, είπα το αμίμητο "Συνολάκια Ζαν-Πιέρ Καραγκουλέ". Τη μεθεπόμενη ημέρα το είδα γελοιογραφία από τον Διογένη Καμμένο, στην Ελευθεροτυπία.
Λέω τι άνεμο; Μας παρακολουθούν;
Ένα άλλο που είχα κάνει ήταν το εξής: Πήρα μία λευκή κόλλα χαρτί Α4 και κάλυψα στο ταμπλώ που είχαν οι ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ {ΚΚΕ (μ-λ)}, το ΑΓΩ και ένειναν οι ΝΙΣΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ.
ΓΕΝΙΚΑ Η ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΕΣΕΙ ΔΕΝ ΛΕΓΕΤΑΙ.
Αφήστε τα άλλα. Έχω λόγο που δεν τα λέω.
Αυτά για σήμερα. Τα υπόλοιπα θα δούμε πότε!
Αρθρο του π. Ευρωπαίου επίτροπου & βουλευτή Ηλείας Δημήτρη Αβραμόπουλου - Η Ευρώπη σε υπαρξιακό σταυροδρόμι
Η φετινή επέτειος της Ημέρας της Ευρώπης βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς υπερβολή, σε υπαρξιακή κρίση, μπροστά σε πολλαπλές προκλήσεις. Οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ευρώπη δοκιμάστηκαν την τελευταία δεκαετία από την οικονομική, μεταναστευτική, υγειονομική κρίση, καθώς και από ζητήματα ασφάλειας, αλλά και μεγάλης έκτασης γεωπολιτικές αναταράξεις, με πρώτη αυτήν του πολέμου της Ουκρανίας, που ακόμα δοκιμάζει ενεργειακά και οικονομικά την Ευρώπη.
Η μη πολιτική ολοκλήρωση της Ευρώπης με την υιοθέτηση κοινής ευρωπαϊκής ατζέντας για την εξωτερική πολιτική και άμυνα, της έχουν στερήσει τη δυνατότητα να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο μπροστά σε έναν κόσμο που μετασχηματίζεται γεωστρατηγικά και όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να κρατά τη θέση της ως οικονομικής υπερδύναμης αλλά όχι γεωπολιτικής, παρά τα όσα λέγονται στις Βρυξέλλες.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει εσωτερικές προκλήσεις σε πολλά θέματα μεταξύ των κρατών-μελών και βέβαια με την αίσθηση ότι έχουν αποδυναμωθεί οι σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης-πολιτών, ενώ έχει ενισχυθεί το βαθύ σύστημα της γραφειοκρατίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα παρά το οικονομικό και γεωγραφικό μέγεθός της έχει και μπορεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ακόμα πιο ενεργό μέρος στη λήψη των αποφάσεων.
Ως μέλος της Ευρωζώνης, η Ελλάδα συμμετέχει και στην οικονομική διακυβέρνηση, έχοντας αφήσει πίσω τη δύσκολη περίοδο της οικονομικής κρίσης που τη δοκίμασε.
Επιπλέον, η γεωγραφική της θέση της προσδίδει σημαντικό ρόλο στη γεωπολιτική στρατηγική της Ευρώπης, εάν και όταν αυτή πάρει ουσιαστικό περιεχόμενο, ιδίως σε σχέση με την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο και τις σχέσεις με τις όμορες χώρες.
Βεβαίως, αυτό προϋποθέτει την απομάκρυνση από τα στερεότυπα της εξωτερικής μας πολιτικής και την ουσιαστική συμβολή στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ασφάλειας και σταθερότητας στην ευρύτερη γειτονιά μέσα από το σημαντικό ευρωατλαντικό της ρόλο.
Να σημειώσουμε εδώ ότι η ενίσχυση του εθνικισμού και του λαϊκισμού αποτελεί απειλή για το μέλλον της Ευρώπης και την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό το επικίνδυνο μείγμα που όλο και κερδίζει έδαφος σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, αν δεν αναχαιτιστεί, θα μας γυρίσει πίσω σε εποχές διαχωρισμού και αντιπαράθεσης ανάμεσα σε έθνη και λαούς της Ευρώπης. Αυτόν τον καιρό δοκιμάζονται στην πράξη οι αρχές της ευθύνης και της αλληλεγγύης, που αποτελούν τις βάσεις της ευρωπαϊκής ιδέας.
Εκεί που εκδηλώθηκε με μεγάλη ένταση η αμφισβήτηση των δύο αυτών αρχών, ήταν τόσον στην οικονομική όσο και στην προσφυγική κρίση που ήταν και η βασική αφορμή για το Brexit και βεβαίως την εγκαινίαση μιας αντιευρωπαϊκής πολιτικής ορισμένων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, με πρώτη την Ουγγαρία του κ. Ορμπάν και μέχρι πρόσφατα την Πολωνία.
Σε αυτό το πλαίσιο προκλήσεων και αμφισβήτησης των αξιών της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καλούνται οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις να επικαιροποιήσουν την ευρωπαϊκή ιδέα, την ευρωπαϊκή ταυτότητα και την ενότητα
των κρατών-μελών. Συνάμα δε, να προωθήσουν την κοινή κατανόηση και αλληλεγγύη ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες, συνδυάζοντας τον σεβασμό προς τις διαφορετικότητες και τα δικαιώματα των πολιτών αλλά και την αδιαμφισβήτητη εθνική ταυτότητα των κρατών-μελών. Αυτό το τελευταίο δείχνει και την κοινή ιστορική συνισταμένη των ευρωπαϊκών χωρών.
Δύσκολη η εξίσωση, γιατί οι περισσότερες από τις σημερινές γενεές πολιτών και πολιτικών ηγεσιών καταγράφουν έλλειμμα ιστορικής μνήμης, εμπειρίας και γνώσης και γι΄ αυτό υπάρχει πάντα και ο φόβος να επαναλάβουν την ιστορία με δραματικό τρόπο.
Η Ελλάδα και οι Έλληνες πολίτες έχουν συνειδητή σύνδεση με την ευρωπαϊκή ιδέα και όπως προανέφερα, η χώρα μας μπορεί με πρωτοβουλίες ευρωπαϊκής ενόρασης, όπως έχει πολλές φορές αναλάβει, να συμβάλλει στην πολιτική ολοκλήρωσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, με ακόμα πιο ενεργή συμμετοχή της σε αποφάσεις και πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και με την προβολή της ευρωπαϊκής ιδέας αλλά και με συνέργειες στην ευρύτερη περιοχή μας και ιδιαίτερα σε χώρες της Βορείου Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Ιδιαίτερα δε για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, όπου παρατηρείται, με ανησυχία, επαναβαλκανοποίηση των Βαλκανίων, με εστίες εθνικιστικής αντιπαράθεσης, δηλαδή επιστροφής στο παρελθόν. Και όλα αυτά, μέσα από μια οξύμωρη σχέση όπου χώρες των αποκαλούμενων Δυτικών Βαλκανίων επιδιώκουν την ενσωμάτωσή τους στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Σήμερα, εάν πράγματι υπάρχει η βούληση να προχωρήσει η Ευρώπη μπροστά σε αυτόν τον ευρείας κλίμακας παγκόσμιο γεωστρατηγικό και γεωοικονομικό μετασχηματισμό, οι σημερινές ηγεσίες της καλούνται να επανασυνδεθούν με το όραμα και την ιστορική εμπειρία της γενεάς μεγάλων ηγετών, που έθεσαν τα θεμέλια για το μεγαλύτερο επίτευγμα στην παγκόσμια ιστορία, που είναι, μετά από αιώνες πολέμων, η δημιουργία της ενωμένης Ευρώπης και ενός περιβάλλοντος ασφάλειας, ειρήνης, συνεννόησης και ευημερίας, που οι δικές μας γενεές απολαμβάνουν μέχρι σήμερα και που καλούμεθα να προστατεύσουμε και να διαφυλάξουμε.
Αναδημοσίευση - Εθνική Ελλάδας, καληνύχτα
«Η λήθη, και θα έλεγα ακόμα και η ιστορική πλάνη,
είναι ουσιαστικός παράγοντας της δημιουργίας
του Έθνους και, σ’ αυτή τη βάση, η πρόοδος των
ιστορικών σπουδών συνιστά κίνδυνο για την
εθνότητα»
Τι είναι έθνος, Έρνεστ Ρενάν 11/3/1882
Ο εθνικισμός είναι μια βασική παράμετρος της ρητορικής της ΝΔ κι αυτό δεν χρειάζεται πτυχίο πολιτικών επιστημών για να το αντιληφθεί κανείς. Τρανταχτό παράδειγμα, ο υποτιθέμενος υβριδικός πόλεμος στον Έβρο, ο οποίος, ακόμα και σήμερα, αφήνει νεκρούς πρόσφυγες και σκοτωμένες μετανάστριες είτε από τα παρακρατικά τάγματα, είτε από τις κυβερνητικές πρακτικές επαναπροώθησης που ποτέ δεν σταμάτησαν.
Προέλευση, περισσότερα στο https://www.epohi.gr/article/49252/ethnikh-elladas-kalhnyhta
Για τον Λ. Χ. Ζώη: Με αφορμή ένα δημοσίευμα της εφημερίδος «Πατρίς» Πύργου της 11ης Οκτωβρίου 1935 *
Δ.Ι. Τραμπαδώρος - «Ο λιμένας του Κατακώλου κατά την περίοδο από το 1820 έως το 1941»
Ο Πύργος κατά το Μεσοπόλεμο
Επαναδημοσίευση - Συμβολή στον εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 - Τα νομίσματα: Από το γρόσι και τα άλλα ξένα νομίσματα στον φοίνικα και την δραχμή.
Η παρουσία του Τάκη Δόξα στον τοπικό τύπο κατά τη συγκυρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και οι απαρχές της παρουσίας του στην «Ηλειακή Βιβλιοθήκη Πύργου»
Απόψεις-Περισσότερα Άρθρα
Η παρουσία του Τάκη Δόξα στον τοπικό τύπο κατά τη συγκυρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και οι απαρχές της παρουσίας του στην «Ηλειακή Βιβλιοθήκη Πύργου»
Άρθρο του Γ. Παναγιωτόπουλου - 2025 - Από τις ευχές, στην προσδοκία για εθνική ευθύνη και κοινωνικοοικονομική ευημερία
Άρθρο του Μ. Κατρίνη - Εθνική ανάγκη και στρατηγική επιλογή η στήριξη των αγροτών
Άρθρο του Δημήτρη Αβραμόπουλου - Η Ελλάδα τηυς Μεταπολίτευσης και οι νέες προοπτικές της
Αναδημοσίευση - Ας μιλήσουμε για «ειδήσεις»
Άρθρο του Νίκου Διαμαντόπουλου - Μαρτυρική Κεραμιδιά: 80 χρόνια μετά
Άρθρο του Νικ. Διαμαντόπουλου - “Συγχαρητήρια για την ανάδειξη του Ολυμπιακού ιδεώδους”
Άρθρο του Νίκου Διαμαντόπουλου - Ευρωεκλογές και ευρωκούπες
Στις θριαμβευτικές… ήττες - του Νίκου Διαμαντόπουλου
Τι είναι ο άνθρωπος μπροστά στο Σοσιαλισμό; - Ένα τίποτα!
Αρθρο του π. Ευρωπαίου επίτροπου & βουλευτή Ηλείας Δημήτρη Αβραμόπουλου - Η Ευρώπη σε υπαρξιακό σταυροδρόμι
Αναδημοσίευση - Εθνική Ελλάδας, καληνύχτα
Περισσότερα Άρθρα
Δ.Ι. Τραμπαδώρος - «Ο λιμένας του Κατακώλου κατά την περίοδο από το 1820 έως το 1941»
Ο Πύργος κατά το Μεσοπόλεμο
Δελτίο τύπου - ΔΕΥΑ ΠΥΡΓΟΥ - Διακοπή υδροδότησης
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - Συμμετοχή της Διονυσίας – Θεοδώρας Αυγερινοπούλου στο Davos για την Οικολογική Σημασία της Γαλάζιας Οικονομίας & Προστασία της Θάλασσας
Δελτίο τύπου - 2ο Γυμνάσιο Πύργου - Υλοποίηση Εργαστηρίου στο πλαίσιο του 27ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους
ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΥΠΟΥ - Πνευματική Ἐκδήλωση γιά τούς τρεῖς Ἱεράρχες
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - Εξιχνιάστηκαν ακόμη τρεις κλοπές στην Ηλεία
Δελτίο τύπου - Δήλωση Δημήτρη Αβραμόπουλου για τον θάνατο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου
Δελτίο τύπου - Διονύσης Καλαματιανός: «Εκρηκτική αύξηση πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας»
Δελτίο τύπου - Δράση ευαισθητοποίησης για τα αδέσποτα από τον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας
